Verschil tussen taal en spraak:
Taal: Systeem van conventionele tekens waarmee de gebruikers van taal ideeën kunnen
communiceren. Er worden afspraken gemaakt over wat welk woord betekent. (= binnenkant van de
communicatie). Bijvoorbeeld: gebarentaal, Nederlands en Fries.
Taalteken: Waarneembare vorm van deze afspraken. Meestal een opeenvolding van geluiden die
mensen uit neus en mond laten komen. (= niet-waarneembare betekenis). Bijvoorbeeld: spraak,
klanken, letters, handalfabet, grafemen, fonemen en braille.
Spraak: Vorm van het taalteken, maar kan ook bijvoorbeeld een gebaar zijn in het geval van
gebarentaal, of schrift in geval van geschreven taal. (= buitenkant van de communicatie).
De relatie tussen spraak en taal is willekeuring, behalve bij onomatopeeën, zoals tokken van een kip
(omdat dit klinkt als tok-tok-tok.
Spraakketen:
Productie:
Stap 1 is Bedoelen. Hier wordt je idee gevormd. Dit gebeurt het meest centraal in de hersenen.
Stap 2 is Formuleren. Hier worden de juiste woorden en zinnen bij elkaar verzameld.
Stap 3 is Spreken. Hier worden de woorden en zinnen gevormd door je tong en lippen. Dit gebeurt
perifeer, ofwel door je motoriek.
Deze 3 stappen noemen we ook wel de productie- / sprekerkant. Dit valt onder de articulatorische
fonetiek.
Transmissie:
Stap 4 is Spraakgeluid. Hier zijn de luchtdeeltjes in beweging en wordt het signaal van de mond naar
het oor gestuurd.
Deze stap wordt ook wel de transmissie of het medium genoemd. Dit valt onder de akoestische
fonetiek.
,Perceptie:
Stap 5 is Horen. Hier wordt door het geluidsignaal door je gehoororgaan opgevangen.
Stap 6 is Verstaan. Hier wordt bepaald of je de taal herkent en welke zin / woorden je hieruit kunt
halen.
Stap 7 is Begrijpen. Wanneer je de woorden en zinnen snapt, omdat je bijvoorbeeld de gesproken
taal kent, vertaal je dit naar welke boodschap iemand heeft bedoeld.
Deze 3 stappen noemen we ook wel de perceptie- / luisteraarkant. Dit valt onder de auditieve
fonetiek.
Model van Lévelt:
, Conceptualiseren:
Preverbale boodschap, waarbij het idee wordt bedacht, rekening houdend met eigen voorkennis en
die van een ander.
Grammaticaal en fonologisch coderen:
Vanuit de preverbale boodschap de juiste grammaticale vormen en juiste klankvormen kiezen.
Hiervoor worden de lemma’s (woordinhoud) en lexemen (woordvormen) uit je lexicon gebruikt. Het
lexicon bevat morfologische en fonologische lexemen.
Fonetisch plan:
Nadat een woord intern is gevormd in de formulator, vindt de planning en programmering van de
benodigde spierbewegingen voor de spraak plaats. Het fonetisch plan wordt dus gemaakt. Het wordt
nog niet uitgesproken en wordt daarom interne spraak genoemd.
Articuleren:
Er wordt gearticuleerd omdat de articulatoren (spraakspieren) bij de articulator in beweging worden
gezet. Na de articulatie is er dus sprake van een spraaksignaal, die vervolgens weer auditief wordt
waargenomen door ons gehoororgaan en gedecodeerd wordt. Er vindt continu monitoring plaats:
voortdurende kwaliteitscontrole en zelfcorrecties, soms al voordat er gesproken is.
Articulatiestoornissen
Binnen de articulatiestoornissen wordt onderscheid gemaakt tussen: een fonetische
articulatiestoornis, een fonologische articulatiestoornis en een verbale ontwikkelingsdyspraxie.
Fonetische articulatiestoornis -> problemen met de vorming van individuele klanken
Fonologische articulatiestoornis -> een onvolledige beheersing van de regels van het
foneemsysteem
Verbale ontwikkelingsdyspraxie -> problemen met planning van spraakklanken
Fasen spraakproductieproces:
Spraakproductie vindt plaats in verschillende stappen: innervatie, fonatie, articulatie en tot
slot resonantie.
Innervatie: op gang brengen van de luchtstroom.
Fonatie: Openen en sluiten van de stemspleet (Bernouilli-effect).
Articulatie: De luchtstroom omzetten in klinkers en medeklinkers.
Resonantie: Bepaalde frequenties van het geluid versterken en/of verzwakken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tdewilde4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,79. Je zit daarna nergens aan vast.
