Dit document is een volledige, gedetailleerde samenvatting van het 5 vwo Nectar Biologie boek. het bevat hoofdstukken 9 t/m 16. Daarnaast bevat het een uitgebreide begrippenlijst per hoofdstuk.
9.1 Hart en Bloedsomloop – Een menselijk hart bestaat uit een linker en een rechter kamer. Elke helft
heeft een boezem en een kamer. De hartkleppen sluiten scheiden de boezems van de kamers. Als
deze dicht gaan hoor je de eerste toon van een hartslag. De tweede toon is het sluiten van de
slagaderkleppen de de kamers en slagaders onderscheid. Dan krijg je een korte pauze.
Hartcyclus bestaat uit drie fasen:
- het vullen van de kamers
- het leegpersen van de kamers
- pauze
Diastole, kamers en boezems ontspannen, is het begin. Bloed stroomt door de bezoems via de
hartkleppen de kamers is. Dan trekken de boezems samen, boezemsystole. Dan worden de kamers
helemaal gevuld. Bij de kamersystole, wordt het bloed door de slagaders geperst. Door die druk gaan
de slagaderkleppen open. Bij de diastole, sluiten de slagaderkleppen weer.
Wij hebben een dubbele gesloten bloedsomloop.
Kleine bloedsomloop: de rechter harthelft pompt 012 arm bloed naar de longslagaders, dan adem je
het uit en adem je verse lucht in, deze 02 rijke bloed ding gaat via longader naar je linkerharthelft.
Grote bloedsomloop: pompt het 02 rijke bloed vanuit linker helft door de aorta door je lichaam.
Open bloedsomloop: zonder bloedvaten
Ader = van orgaan af / naar hart toe (02 arm bloed). onelastisch
slagader = naar orgaan toe / van hart af (02 rijk bloed). Erg elastisch
Haarvaten = transort bloed
Embryonale bloedsomloop:
- ductus Botalli: verbinding aorta en longslagader
- ovale venster: opening tussen linker en rechter boezem
baby krijgt o2 van de moeder van de navelstrengader. Bij baby omgedraaid: ader is 02 rijk, slagader
02 arm.
9.2 Bloeddruk - g-kracht is de kracht die aan je trekt. Als je erg veel g-krachten zijn, wordt er hard
aan je getrokken. Er stroomt dan meer bloed naar je voeten en minder naar je hersens, je kan dan
bewusteloos raken.
De systolische druk / bovendruk = verhoging van de bloeddruk in slaggaders. Slagaders zijn elastisch
en veren een beetje mee. De dempen de bovendruk een beetje en verhogen de druk na het sluiten
van de slagaderkleppen. Door de jaren heen gaat dit moeilijker, aangezien er littekens ontstaan. Bij
veel cholestrol, kan je plaques krijgen. De stof gaat dan in die littekens zitten en wordt niet meer
elastisch. Je krijgt dan een verhoogde bloeddruk. Atherosclerose= vernauwing en verstuiving
bloedvaten.
Diastolische druk / onderdruk = bloeddruk gaat tijdens de diastole terug naar de normale waarde.
9.3 Regeling hartwerking – Sinusknoop = elektrische aanstichter in rechter boezem. Deze klopt in
een vast tempo en stuurt daarbij elektrische signalen naar zenuwen. De spiervezels trekken dan
2
, samen, dit levert een elektrisch stroompje op waardoor alle spiervezels in de buurt samentrekken en
de boezems samentrekken. De AV-knoop is een tussenschot tussen de kamers, hier treedt
stroomvertraging op, zodat de kamers wat later samentrekken dan de boezems. De bundel van His
zijn geleidingscellen en geleiden de signalen naar de Purkinjevezels, dan krijg je de kamersystole.
In een ecg heb je pieken. De eerste is samentrekken boezems (klein), daarna samentrekken kamers
(groot), dan ontspannen (klein). bij hartinfact heb je probleem tussen 2 e en 3e piek. Of dat is de
bloedtoevoer naar het hart gering.
Ongv 5 liter bloed door je lichaam per sec. dat is het hartvolume in rust. Slagvolume = de
hoeveelheid bloed per hartslag. De bloedverdeling in je lichaam is afhankelijk van de activiteit die je
doet.
9.4 Stoffentransport – in je bloed zitten veel opgeloste stoffen. Colloïd = eiwitten die niet zijn
opgelost, maar in kleine deeltjes voortbestaan. Bestaat uit drie componenten:
- bloedplasma (vooral water en eiwitten + opgesloste stoffen)
- witte bloedcellen (afweer) en bloedplaatjes (stolling). Ontstaat beenmerg*
- rode bloedcellen (transport). *
De ademhalingprikkel wordt veroorzaakt door een te hoge pC02.
In rode bloedcel zitten hemoglobinemoleculen. Bestaan uit vier eiwitketens (globinen) met elk een
heemgroep. Deze hebben allemaal een ijzerion, dit zorgt voor de rode kleur. Een heemgroep gaan
zich aan o2 binden. In je longen is de po2 het hoogst.
Bij lage po2 ga je meer rode bloedcellen aanmaken (trainen op een berg). Hierdoor kan er dus meer
o2 transport plaatsvinden. Kan gevaarlijk zijn, want je bloed wordt dikker. Hogere viscositeit.
Hardwerkende cellen produceren hoge pco2 lagere ph en hogere T minder 02 binding aan
hemoglobine. Bohreffect = extra o2 afgifte door hemoglobine vanwege een hoge pco2, lage ph en
hoge T. Myoglobine bindt o2 sterker dan hemoglobine. Bij een hele lage po2 geeft de moglobine dan
de voorraad af. Co2 diffundeert in de rode bloedcellen (ook deel lost op in bloedplasma), deze
transporteren het dan via de longen weg.
Hemoglobine is een bufferende stof en werkt als pH buffer. Zorgen dat de pH waarde niet te laag
wordt.
9.5 Bloedvaten – de wanden van aders en slagaders bestaan uit drie lagen:
- binnenste laag = dekweefsel (endotheel). Versterkt door collageenvezels, het basaalmembraam.
- middenlaag = elastisch bindweefsel en glad spierweefsel.
- buitenste laag = bindweefsel
De kleinste bloedvaten bestaan uit dekweefselcellen met basaalmembraam.
Dekweefselcellen zijn erg glad, goede geleiding bloed.
Slagaders sterkte en elastische wand voor de verschillende soorten druk. Aders hebben slappe wand,
als skeletspier samentrekt bevordert dit de bloedstroom in de aders van de spier. In aders zitten
kleppen voorkomen dat bloed de verkeerde kant op stroomt.
Bij een wondje krijg je bloedstolling, dit gebeurt door bloedplaatjes:
1. Bloedplaatjes hechten zich aan beschadigde collageenvezel. Ze worden een soort prop die
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaauerbach. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
