Dit document is een volledige, gedetailleerde samenvatting van het 4 vwo Nectar Biologie boek. het bevat hoofdstukken 1 t/m 8. Daarnaast bevat het een uitgebreide begrippenlijst per hoofdstuk.
Inhoud
Hoofdstuk 1: Gedrag...............................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Soorten en populaties.......................................................................................................4
Hoofdstuk 3: Ecosystemen.....................................................................................................................6
Hoofdstuk 4: Cel en leven.......................................................................................................................8
Hoofdstuk 5: Onderzoek.......................................................................................................................11
Hoofdstuk 6: Voortplanting..................................................................................................................12
Hoofdstuk 7: Erfelijkheid......................................................................................................................16
Hoofdstuk 8: Evolutie...........................................................................................................................18
1
,Hoofdstuk 1: Gedrag
Gedrag: Alles wat dieren en mensen doen of laten. Een aanpassing aan levensomstandigheden.
Bestaat uit verschillende handelingen.
Inwendige prikkel: prikkels van binnenuit. Hormonen, dorstgevoel
Uitwendige prikkel: prikkels van buitenaf. Geur, geluiden
Motiverende factoren: inwendige en uitwendige prikkels die samen resulteren in een bepaald
gedrag
Drempelwaarde: de waarde die behaald moet worden om te resulteren in een bepaald gedrag.
Onder de drempel wordt het gedrag niet vertoont.
Gedragseenheden: verschillende aparte handelingen. Effect van ene handeling zorgt voor andere.
Afbijten, slikken, kauwen
Gedragsketen: vaste volgorde van gedragseenheden
Gedragssysteem: samenhangende gedragsketens. Vormen samen het gedrag. Eten, drinken, zoeken
(het gedrag is dan voedingsgedrag)
Gedrag gedragssysteem gedragseenheden
Natuurlijk gedrag: gedrag dat wordt vertoont in natuurlijke habitat. Heeft bepaalde functie
Antropomorf: subjectieve benadering van dierengedrag. Menselijke interpretaties van gedrag
Objectief: feitelijk. Bekijken welke prikkels het dier ontvangt en welk gedrag dan wordt vertoont.
Ethologie: wetenschap die onderzoek doet naar dierengedrag
Sleutelprikkel: essentiële prikkel die steeds hetzelfde gedrag oproept
Supernormale prikkel: versterkte sleutelprikkel
Gevoelige periode: aanleren van moederlijk gedrag. Belangrijke periode
Interprenting: vorm van leren die beperkt is tot een korte gevoelige periode. Deels erfelijk
Signalen: taal die bestaat uit prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen
beïnvloeden. Niet-soortgenoten kunnen dit (vaak) niet begrijpen. Zorgt voor communicatie tussen
soortgenoten
Rituelen: serie gedragseenheden die van tevoren vaststaan. Ritueel gedrag bij dieren berust op het
geven van signalen die als sleutelprikkel dienen. Erg belangrijk.
Balts: ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag
Overspronggedrag: innerlijke conflict oplossen door een ander gedrag te vertonen. Past niet bij de
situatie. Innerlijk conflict tussen twee tegengestelde gedragssystemen
Ambivalent gedrag: gedrag dat elementen van twee tegengestelde gedragssystemen afwisselt
Omgericht gedrag: innerlijke conflict afreageren op iets of iemand anders
Conflictgedrag: soorten gedrag dat kan optreden bij een innerlijk conflict tussen twee
gedragssystemen. Bestaat uit oversprong-, ambivalent en oversprongsgedrag.
Misverstanden in communicatie ontstaan wanneer de zender een onjuist signaal afgeeft of de
ontvanger het signaal verkeerd interpreteert. Denk hierbij aan ruis, zintuigen en hersencentra.
Aangeboren: het gedrag is bij de geboorte al aanwezig en hoeft niet aangeleerd te worden. Reflexen
Gewenning: dieren leren niet langer reageren op een bepaalde prikkel. Afleren ipv aanleren.
Aangeleerd gedrag
Aangeleerd: het ontwikkelt zich in een leerproces
Imiteren: nadoen
Gedrag kan ook aangeleerd en aangeboren zijn.
2
, Sociaal gedrag: leren omgaan met soortgenoten. Belangrijk aspect
Rangorde: de volgorde waarin dieren meer of minder dominant zijn
Associatief leren: het koppelen van een toevallige prikkel aan een andere prikkel (koelkast open
FOOD)
Klassieke conditionering: het leggen van een verband tussen twee verschillende prikkels (schoolbel
tas inpakken). Combineren van twee opeenvolgende gebeurtenissen
Trial-and-error: iets proberen tot het werkt
Operante conditionering: dieren krijgen een beloning of straf voor hun handeling. Combineren van
twee opeenvolgende gebeurtenissen
Cultuur: het verschijnsel dat individuen binnen een bepaalde groep vergelijkbaar gedrag vertonen.
Imitatie erg belangrijk. Dat groepsgedrag verschilt met het gedrag van een andere groep.
Inzicht: nieuwe verbanden leggen tussen gebeurtenissen en situaties
Inlevingsvermogen: stelt mensen en dieren in staat met elkaar mee te leven, samen te werken en
sociaal gedrag te vertonen. Het meevoelen met een ander dier/soort
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaauerbach. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
