AFP Aantekeningen periode 2.1
28-08-2020 Deltion College
Zintuigen
Zorgen voor waarneming van de omgeving
Zintuigcellen vangen prikkel (stimulus) van omgeving op
Receptor in zintuigcel vangt prikkels op
Prikkel wordt elektrisch signaal (receptorpotentiaal)
Elektrisch signaal via zenuwcellen (neuronen) naar hersenen
Soorten zintuigcellen
Exteroreceptoren: reageren op prikkels van buiten het lichaam
o Smaak, geur, tast, licht, geluid
Interoreceptoren: reageren op prikkels van binnen het lichaam
o Proprioreceptoren: informatie over bewegingsapparaat
o In orgaanwanden
prikkeldrempel: minimale prikkel die nodig is om elektrisch signaal te veroorzaken
adequate prikkel: specifieke prikkel waarop een sensor reageert (bijvoorbeeld licht)
specifieke gevoeligheid: een adequate prikkel heeft een lagere prikkeldrempel (ogen zijn gevoeliger voor licht dan
voor druk)
gewenning/adaptatie: aanpassing van zintuigen aan prikkel (positief of negatief)
mechanosensoren: reageren op trillingen, druk of uitrekken (oren en huid)
pijnsensoren: reageren op prikkels die mogelijk schadelijk zijn en beschadigen (bijv. huid)
thermosensoren: reageren op temperatuursverandering (warmte, kou, bijv. in de huid)
lichtsensoren: reageren op licht (ogen)
chemosensoren: reageren op chemische prikkels (neus en mond)
proprioreceptoren: reageren op stand van het lichaam (spieren, pezen, gewrichten, evenwichtsorgaan)
waardoor krijg je pijn?
Thermosensor >35 graden, hitte (diep in de huid)
Thermosensor <38 graden, koud (net onder de huid)
Chemosensoren: cellen beschadigen, komen stofjes vrij (door bijv. zuur)
Mechanosnsoren: beschadiging (bijv. een wond)
Actieve tastzin: zelf iets aanraken
Passieve tastzin: bij aanraking
Meer druksensoren zorgt voor nauwkeuriger onderscheid.
Neus- en keelholte
Neusholte: verwarming, filtering, bevochtiging en reukvermogen
Mondholte: spijsvertering, stemvorming en ademhaling
Keelholte: doorgang voor lucht en voedsel
Aandoeningen mondholte
Ontsteking/irritatie mondslijmvlies: roken, alcohol, pittig eten, slecht poetsen etc.
Virus: koortslip (kan niet met een antibiotica, kan alleen bij bacteriën)
Bacterie: keelontsteking
Schimmel: spruw
Aften
Behandeling symptomatisch, verhogen speekselproductie
,(antibiotica gaat door de celwand van een bacterie heen en zo gaat deze kapot, een virus heeft geen celwand die
kapot gemaakt kan worden, daarom werkt antibiotica niet tegen een virus)
Zwelling neusslijmvlies
Overgevoeligheidsreactie: pollen, stuifmeel, huisdieren
Hyperreactiviteit: extra sterke reactie op temperatuurwisselingen, rook, sterke geuren of uitlaatgassen
Decongestivum (neusspray) : slinken neusslijmvlies door vernauwing bloedvaatjes
Xylometazoline (otrivin)
Antihistaminica: blokkeren allergische reactie
Cetirizine, loretadine
Verkoudheid
virusinfectie van slijmvliezen (neus, keel, bovenste luchtwegen)
verspreiding via druppels
incubatietijd (tijd tussen besmetting en het ziek worden) : 1 tot 3 dagen
duur: enkele dagen/weken
Behandeling: symptomatisch
Preventie: handen wassen
Complicaties: OMA(otitis media acuta), rhinosinusitis
Rhinosinusitis
bijholteontsteking
afsluiting sinussen
ophoping ontstekingsvocht
drukverhoging
hoofpijn
Behandeling: pijnstilling en neusspray
Bloedneus
-(Vaak) onschuldige beschadiging van bloedvaatjes
-verkoudheid, trauma, neuspeuteren, hypertensie (bloedvaatjes kunnen de hoge druk niet aan), bij gebruik van
antistolling en/of bloedziekte (zeldzaam)
Behandeling:
-EHBO, dichtschroeien, (neus)tampon
, Pseudokroep (filmpje youtube)
tijdelijke, flinke zwelling slijmvlies strottenhoofd
kinderen van 1 tot 5 jaar
vaak bij verkoudheid, meestal ’s avonds/’s nachts
duur: maximaal 30 minuten
let op: benauwdheid en paniek
Amandelen
Adenoïd: neusamandel
bestaat uit lymfatisch weefsel
bestrijdt virussen en bacteriën
Adenotomie: weghalen neusamandel
Tonsillen: keelamandelen
Tonsillectomie: weghalen keelamandel (ontstoken keelamandelen, vaak ziek)
grote ingreep
het oor
1. buitenoor (auris externa)
o vangt prikkels op
2. middenoor (auris media)
o geeft prikkels door
o versterkt prikkels
3. binnenoor (auris interna)
o zet trillingen om in elektrisch signaal voor gehoorzenuw
Twee diertjes in je oor
HAAS hamer, aambeeld, stijgbeugel
Slakkenhuis met het evenwichtsorgaan
Tinnitus (vaak piep in oren)
Oorzaken;
gehoorschade door beschadiging van trilharen
natuurlijke slijtage (ouderdom)
blootstelling aan harde geluiden
Doofheid
Presbyacusis: gelijkmatig toenemend gehoorverlies door degeneratie van trilhaartjes (ouderdom)
hoge tonen niet, gesprekken 1 op 1 wel, harde geluiden doen pijn
soms tinnitus
niet doof, alleen hoge tonen horen ze niet
Lawaaidoofheid: blijvende beschadiging trilhaartjes (kan voorkomen worden)
Otitis externa
Infectie van de huid van gehoorgang
Otorroe: ontstekingsvocht (loopoor)
Preventief: niet krabben/zwemmen
Behandeling: reiniging, zure(kunnen bacteriën minder goed overleven) oordruppels, evt. corticosteroïden
Otitis media
Otitis media acuta (OMA)
Jonge kinderen met neusverkoudheid
Otorroe (loopoor)
Paracetamol