, Hoofdstuk 2 De aarde
2.1 De aarde in ons zonnestelsel
We hebben 9 planeten.
1/3 van het aardoppervlak bestaat uit land en 2/3 uit water.
7 continenten; Europa, Azië, Afrika, Noord- en Zuid-Amerika, Australië en
Antarctica.
Continenten die onder water liggen heet de zee.
2.2 Geografische coördinaten en tijdzones
Geografische coördinaten kunnen zeggen waar een bepaald punt zich op de
aarde bevindt.
De evenaar verdeelt de aarde in 2 delen: het noordelijke halfrond en het
zuidelijke halfrond.
Breedtecirkels/parallellen: zijn lijnen die parallel aan de evenaar lopen.
Meridianen: lijnen die van pool tot pool lopen, in totaal zijn er 360 meridianen.
Meridianen duid je aan met graden. De zogenaamde 0-meridiaan ligt bij
Greenwich in Londen en verdeelt de aarde in een westelijk en oostelijk
halfrond.
Er zijn 24 tijdzones. Een tijdzone komt overeen met 15 lengtegraden.
2.3 De seizoenen
Op 21 september en 21 maart zijn de dagen en nachten overal op aarde
precies even lang.
Winter, lente, zomer, herfst.
2.4 De getijden; vloed en eb
De aarde heeft één maan, die in ruim 27 dagen om de aarde draait. Waarbij
steeds dezelfde kant van de maan naar de aarde staat toegekeerd.
Het zeewater staat onder invloed van de aantrekkingskracht van de maan, de
zon en een kracht die ontstaat door de draaiing van de aarde.
De vloed en eb gebieden blijven steeds op dezelfde plek liggen ten opzichte
van de maan.
Vloed; opgaand tij
Eb; afgaand tij
Er zijn 2 gebieden met vloed en 2 gebieden met eb op aarde. In 24 uur wordt
het dus 2 keer vloed en 2 keer eb (om de 6 uur veranderd dit).
, 2.5 Endogene krachten
Endogene krachten: krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.
Ze veroorzaken verschijnselen op aarde die voor een
belangrijkdeel bepalen hoe de aarde eruitziet.
Continentbewegingen
De aardkorst bij continenten is 25 tot 30 km dik, de aardkorst bij
de oceaanbodem is 5 tot 10 km dik.
Onder de aardkorst bevindt zich ‘de mantel’, die voor een groot
deel uit magma bestaat. Magma is een vloeibaar gesteente die
meer dan 1200 graden Celsius is.
In het midden van de aarde bevindt zich een vaste kern.
De aardkorst drijft op het magma. De stroming van magma in
de mantel veroorzaakt aardplaattektoniek.
Er zijn 6 grote aardkostplaten, die op verschillende manieren bewegen bij
breuklijnen; uit elkaar bewegen, naar elkaar toe bewegen of juist langs elkaar
bewegen.
Van elkaar af bewegen
Als de platen van elkaar af bewegen komt er magma naar boven door de
stroming.
Naar elkaar toe bewegen
Waar de aardplaten naar elkaar toe bewegen verdwijnt er weer aardkorst.
Er zijn 3 manieren waarop de aardplaten naar elkaar toe bewegen:
Subductie: de dunne oceaankorst schuift door de zijwaartse druk onder
de dikkere continentenkorst. In de subductiezone ontstaat aan de rand
van het continent een grote diepte; een trog.
Plooiingsgebergte.
Plooiing.
Langs elkaar bewegen
Aardbevingen en verschillende vulkanische verschijnselen.
Aardbevingen, vulkanen en vulkanische verschijnselen
Aardbevingen
De beweging van de aardplaten gaat niet geleidelijk, maar schoksgewijs. Zo
schok ervaren wij als een aardbeving.
Aardbevingen komen langs de gehele breuklijn voor.
Zeebeving; aardbeving in de zee.
Uit een zeebeving kan een vloedgolf ontstaan; tsunami.
Langs de beroemde San-Andreas- breuklijn hebben in het verleden zware
aardbevingen plaatsgevonden. Er zijn per dag gemiddeld ong. 25000 kleine
aardbevingen op aarde.
Vulkanen
Langs de breuklijn.
2 soorten vulkanen; kegelvulkaan en schildvulkaan.
Kegelvulkaan: vulkanen die het magma krijgen dat in delen van
de aardkorst opgesloten zit.
Voorbeelden: de Etna en de Vesuvius in Italië.
, Schildvulkaan: vulkanen die het magma rechtstreeks uit de mantel krijgen
(meestal alleen in oceanische gebieden).
Voorbeelden: de vulkanen op het eiland Hawaï, midden in de grote oceaan.
Vulkanische verschijnselen
Geiser
Warmtebronnen, kokkende modder, stoom en zwaveldamp
Warmtebronnen komen vooral voor waar het grondwater op breuklijnen en bij
vulkanen met de hete ondergrond in aanraking komt, zo wordt het water
verwarmt en ontstaan er waterbronnen.
Horsten en slenken
Slenk: bij rek kunnen delen van de aardkorst langzaam wegzakken tussen 2
breuklijnen. Dit wordt door de rivieren dan gelijk weer opgevuld door grind,
zand en klei.
Horst: de delen aardkorst blijven staan of bewegen naar boven. Een bekend
voorbeeld is de rijnslenk in zuidwest Duitsland die zich voortzet tot de
provincie Limburg.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannebirtwhistle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
