HD 1 verplegen van een zorgvrager met een psychiatrische ziekte
1.1 Algemene oriëntatie
We kunnen spreken van een psychiatrische stoornis als aan de volgende
voorwaarden is voldaan:
- Het gedrag is een abnormaal verschijnsel in de zin dat het afwijkt
van een sociale nom. Dit is een objectief, extern criterium.
- Het gedrag heeft ongemak, lijden of bezorgdheid tot gevolg bij de
persoon zelf of bij de omgeving. Het gedrag wordt dan een
symptoom of teken van een stoornis. Het criterium kan subjectief en
intern/extern zijn.
- Iemand kan hij zich niet anders gedragen dan hij doet. Dit heet een
verlies aan gedragsalternatieven.
- De zorgvrager vertoont een aantal kenmerken die vanwege hun
herkenbaarheid zijn te beschrijven en te ordenen binnen het
begrippenkader van de psychiatrie. Dit oordeel kan nooit het
subjectieve oordeel één persoon zijn, maar altijd een
overeenstemming met collega’s. De criteria om tot een
psychiatrische diagnose te komen, zijn:
Het gedrag van de persoon wijkt af van de sociale norm
Het gerag heeft ongemak, lijden of bezorgdheid tot gevolg bij
de persoon zelf en/of bij de omgeving
De persoon kan zich niet anders gedragen dan hij doet
De gedragskenmerken van de persoon zijn te herkennen en te
ordenen binnen het begrippenkader van de psychiatrie.
1.2 Visies op gestoord gedrag
Het referentiekader bevat opvattingen of theorieën over oorzaken van
gedrag, ook voor hoe ver dat gedrag afwijkend is. Dergelijke
referentiekaders heten ook wel stromingen. Om psychiatrische stoornissen
en de behandeling ervan te begrijpen, bespreken we drie
referentiekaders:
- Biologische visie: gedrag wordt vooral door hersenfuncties bepaald
- Psychologische visie: gedrag wordt bepaald voor het psychologisch
functioneren (vervormde persoonlijke ontwikkeling, aangeleerd
gedrag en niet-rationele gedachten)
- Sociale visie: gedrag wordt bepaald door omgevingsfactoren
(leefomstandigheden of de sociale omgeving van de persoon)
1.2.1 Biologische visie
Deze visie is de klassieke medische benadering. Vanuit deze visie worden
stoornissen in gedrag gezien als het resultaat van het functioneren van
het lichaam. De belangrijkste therapie die hieruit voortvloeit, bestaat uit
het voorschrijven van medicijnen (psychofarmaca). Andere
behandelmethoden zijn bijv.:
- Elektroconvulsietherapie (ECT)
, - Operatie
- Magnetische stimulatie van de hersenen (transcranial magnetic
stimulation, TMS)
1.2.2 Psychologische visie
Vanuit de psychologische visie wordt gedrag gezien als uitdrukking van
iemand psychologisch leven en beleven. Er zijn twee verschillende
gezichtspunten binnen deze visie:
- Gedrag wordt gestuurd door emoties, angsten, wensen en doelen.
- Gedrag is aangeleerd.
Gestuurd gedrag
Vanuit dit gezichtspunt wordt iemands huidige functioneren sterk
beïnvloed door zijn persoonlijke ontwikkeling. In deze visie hebben vooral
vroegkinderlijke ervaringen en conflicten tussen motieven en verlangens
betekenis voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Behandeling vanuit
deze visie heeft de bedoeling om het levensverhaal te achterhalen om zo
verborgen gevoelens en gedachten bewust te maken. Verschillende
vormen van psychotherapie zijn de belangrijkste behandelmethoden die
hieruit voortvloeien.
Aangeleerd gedrag
Hoe complex gedrag ook is, het is te herleiden tot een eenvoudige
combinatie van aangeleerde gedragselementen. Dat aangeleerd gedrag
ook weer afgeleerd kan worden, is een logisch gevolg. Op basis van
hiervan zijn gedragstherapieën ontwikkeld. De belangrijkste hiervan zijn
de exposure-in-vivo behandeling en cognitieve therapie.
1.2.3 Sociale visie
De sociale visie zoekt de oorzaak van probleemgedrag in de leefwereld
van de betrokkene, bijv. in:
- De leefomstandigheden
- De sociale klasse
- De sociale systemen
De invalshoek waarbij uitgegaan wordt van het in of uit balans zijn van
sociale systemen, is bekend onder de naam systeemtheorie. De
belangrijkste therapieën vanuit dit referentiekader bestaan uit:
- Relatie- of gezinstherapie
- Sociotherapie
Een psychiatrische stoornis wordt veelal volgens een biopsychosociaal
model benaderd.
1.3 Psychopathologie
Er zijn twee manieren om psychopathologische verschijnselen te
onderzoeken en te beschrijven:
We kunnen uitgaan van de psychiatrische ziektebeelden, de zogenoemde
syndromen (groep gezamenlijk optredende verschijnselen of symptomen).
, De syndroombenadering wordt toegepast in de diagnostiek. Hiervoor
wordt het classificatiesyndroom DSM-IV gebruikt.
We kunnen uitgaan van de psychiatrische verschijnselen, de zogenoemde
symptomen. Uitgangspunt bij deze manier is het onderzoeken van
pathologische verstoringen van algemene psychische processen of
functies.
1.3.1 Expressie en psychomotoriek
- De psychomotoriek: alle bewegingen die iemand laat zien die een
uitdrukking zijn van zijn psychische gesteldheid
- Lichaamshouding: beweging en mimiek (non-verbale expressie)
- Spraak (verbale expressie, manier van spreken)
Lichaamshouding, beweging en mimiek
Stoornissen kunnen kwantitatief (over- en onderactiviteit) of kwalitatief
van aard zijn (dysactiviteit).
- Overactiviteit: overdreven snelheid of intensiteit van beweging. Een
toename van niet-doelgerichte handelingen of bewegingen noemen
we rusteloosheid, die in extreme vorm als agitatie wordt
omschreven. Een bijzondere vorm is de acathisie of het onvermogen
enige tijd deze houding te handhaven.
- Onderactiviteit: vertraagde, geringe of afwezige beweging. Wanneer
de motoriek vrijwel tot stilstand komt, spreken we van stupor:
bewegingloos, staart verstard of verstijfd voor zich uit, reageert niet
op prikkels uit de omgeving en spreekt niet (mutisme).
- Dysactiviteit: stoornissen in de vorm van de motoriek. Het gaat
daarbij om bepaalde houdingen en bewegingen die een repetitief
karakter vertonen. We spreken van maniërisme in het
bewegingspatroon wanneer gebaren, houdingen of bewegingen
overmatig gestileerd of gekunsteld aandoen.
- Spraak: de spraak kan:
Versneld zijn (woordenvloed)
Vertraagd zijn (langzaam of moeizaam spreken)
Gedeeltelijk geremd zijn (stotteren, hortend en stotend
spreken)
Volledig geblokkeerd zijn (mutisme)
Perseveratie: voortdurend herhalen van dezelfde zinnen of
woorden
1.3.2 Bewustzijn
Biologisch bewustzijn: bij kennis zijn.
Psychologisch bewustzijn (reflexieve bewustzijn): van iets bewust kunnen
worden door ergens over na te denken.
Wanneer we spreken over bewustzijnsstoornissen, bedoelen we
stoornissen in het bewustzijn die afhankelijk zijn van biologische factoren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joydebok. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
