Hoorcolleges Burgerlijk recht 1
Week 1a: Personen- en familierecht
In boek 1 van het Burgerlijk Wetboek vindt je het personen- en familierecht, incl.
huwelijksvermogensrecht.
Ontwikkelingen in de maatschappij:
- Meer relatievormen en zorgrelaties
- Seriële monogamie en patchworkfamilies
- Meer echtscheidingen
- Meer vermogen
- Nieuwe voorplantingstechnieken
- Internationale samenleving
Ontwikkelingen in wetgeving:
- Afschaffen dominante positie man
- Verbetering rechtspositie vrouw en kind
- Afschaffing schuldbeginsel bij scheiding
- Invoeren sekseneutraliteit relatievormen en ouderschap
- Bescherming op maat kwetsbare meerderjarigen
- Nieuwe transgenderwetgeving
- Meer internationale (vooral Europese) invloeden
Europese invloed recht op respect voor family life, art8 jo. art.14 EVRM.
Marckx vs. België (EHRM 1979)
Staatscommissie Herijking Ouderschap: Kind en ouders van de 21ste eeuw.
2. IDENTITEIT
- DNA
- Burgerservicenummer
- Uiterlijk
- Voor- en achternaam, art.1:4 e.v.
- Handtekening.
RECHTSBEVOEGDHEID
Persoon= natuurlijke of rechtspersoon.
Art.1:1 lid 1: Allen die zich in Nederland bevinden, zijn vrij en bevoegd tot het genot van
burgerlijke rechten.
Je rechtsbevoegdheid begint bij de geboorte (oprichting rechtspersoon) en eindigt bij de
dood (ophouden te bestaan).
Handelingsbekwaam: art.1:234 lid 1, minderjarige is handelingsbekwaam, mits hij handelt
met toestemming wettelijke vertegenwoordiger.
- Art.1:234 lid 3: toestemming wordt verondersteld te zijn gegeven
, - Art.1:235: handlichting (geen toestemming meer nodig voor bepaalde handelingen)
- Art.1:381 lid 2, onder curatele gestelde is handelingsonbekwaam, voor zover de wet
niet anders bepaalt.
3. AFSTAMMINGSRECHT
- Familierechtelijke betrekkingen, art.1:197
- Bloedverwantschap door geboorte, art.1:3 lid 1:
o Erkenning
o Gerechtelijke vaststelling ouderschap
o Adoptie
- Aanverwantschap, art.1:3 lid 2: door huwelijk of geregistreerd partnerschap.
een moeder wordt bepaald door (art.1:198) geboorte, huwelijk/geregistreerd
partnerschap, erkenning, gerechtelijke vaststelling ouderschap, adoptie.
een vader wordt bepaald door (art.1:199) huwelijk/geregistreerd partnerschap,
erkenning, gerechtelijke vaststelling vaderschap, adoptie
4. DRAAGMOEDERSCHAP
- Laagtechnologisch of hoogtechnologisch
- Casus Paradiso en Campanelli vs. Italië (EHRM 24 januari 2017), kind werd na 8
maanden weggehaald, er was geen schending van art.8 EVRM, want dit was
kinderhandel.
Nalatenschap notaris P: notaris P had geen testament opgemaakt. Toen hij overleed eiste
‘Haas’ zijn nalatenschap, omdat notaris P hem zou hebben verwekt. Hij procedeerde door
tot het internationale hof, maar zij zeiden dat hij er geen recht op had, want er was geen
sprake van ‘family life’. Maar toen veranderde de wetgeving 1 april 1998, art.1:207 zei dat
het criterium is dat de man de verwekker is, en family life hier geen rol in speelt. Ook na het
overlijden van de verwekker kun je een afstammingsband krijgen met terugwerkende kracht
tot de geboorte. Er geldt geen termijn voor gerechtelijke vaststelling van het kind.
Je zou het kunnen vaststellen door DNA-onderzoek, maar notaris P was gecremeerd. Aan de
likranden van brieven van notaris P kon een DNA-onderzoek worden gedaan, en werd Haas
de erfgenaam van notaris P.
Prof. Mr. J. de Boer: ‘mannen in Nederland met buitenechtelijke kinderen, laat u zich
cremeren teneinde DNA-onderzoek te voorkomen!’
Donor en verwekker zijn beide de biologische vader.
5. GEZACHTSRECHT (art.1:245 e.v.)
- Gezag:
o Ouderlijk gezag
o Voogdij
- Ouderlijk gezag:
o Door ouders gezamenlijk of 1 ouder
o Door een ouder met een ander
- Voogdij:
o Door voogden gezamenlijk of 1 voogd
,Invulling gezag
- Art.1:245 lid 4 persoon minderjarige, bewind vermogen en vertegenwoordiging;
- Ouders: plicht en recht kind te verzorgen en op te voeden, art.1:247
- Voogd: zorgen dat kind overeenkomstig diens vermogen wordt verzorgd en
opgevoed
- Twee voogden: plicht en recht kind te verzorgen en op te voeden, art.1:282 lid 6
Gezag ouders na scheiding
Gecontinueerde gezamenlijk en gelijkwaardige verantwoordelijkheid:
- Plicht ouder om ontwikkelingen banden met andere ouder te bevorderen (art.1:247
lid 3)
- Recht kind op gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders (art.1:247
lid 4 en 5)
- Ouderschapsplan (art.815 lid 2 Rv)
Plicht minderjarige
- Minderjarige dient rekening te houden met aan ouder of voogd toekomende
bevoegdheden, alsmede met belangen van overige gezinsleden (art.1:249)
- Art.1:253l lid 1; ouderlijk vruchtgenot en kostgeldregeling
- Art.1:392: onderhoudsverplichting kinderen jegens ouders in geval van behoeftigheid
6. HUWELIJK
Vereisten: 18 jaar, art.1:31 (wet tegengaan huwelijksdwang), geestvermogens (art.1:32),
monogamie (art.1:33), geen nauwe bloedverwantschap (art.1:41 en 1:41a)
Burgerlijke staat
- Ongehuwd en niet geregistreerd partnerschap
- Gehuwd
- Geregistreerd partnerschap
o Art.1:80b: huwelijksvermogensrecht van overeenkomstige toepassing
o Scheiden buiten de rechter om (als je geen kinderen hebt)
Rechten en plichten
- Getrouwdheid etc. (1:81)
- Kosten huishouding (1:84 en 85)
- Vergoedingsrechten (1:87)
- Toestemming (1:88)
Beperkte gemeenschap van goederen
- Door boedelmenging
- Uitzonderingen: verknochte goederen en schulden, uit- en insluitingsclausule,
pensioen en andere wettelijke rechten
- Bestuursregeling, wie heeft het beheer en de beschikking over de
gemeenschappelijke goederen?
- Aansprakelijkheid, verhaal en draagplicht
, Ontbinding huwelijksgemeenschap art.1:99 BW
- Door eindigen huwelijk door overlijden;
- Door indienen verzoek tot echtscheiding;
- Door indienen verzoek tot scheiding van tafel en bed;
- Door indienen van een verzoek een beschikking die de gemeenschap opheft;
- Door opheffing bij latere huwelijkse voorwaarden.
Huwelijkse voorwaarden, art.1:114
- Voor het huwelijk, art.1:115 notariële akte
- Staande huwelijk, art.1:119 notariële akte, sinds 1-1-2012 geen rechterlijke
goedkeuring meer
Je hebt koude uitsluiting, Amsterdams verrekenbeding, finaal verrekenbeding, combistelsels
7. ECHTSCHEIDING
- Kinderen gezag en omgang, ouderschapsplan, alimentatie
- Partner alimentatie
- Verdeling huwelijksgemeenschap/uitvoeren verrekenbeding
- Pensioensverevening
Acht echtscheidingsrisico’s
- Verschillende culturele achtergrond; ‘twee geloven op 1 kussen, daar slaapt de duivel
tussen’
- Kennismaking korter dan 1 jaar
- Op jonge leeftijd trouwen, jonger dan 23 jaar
- Verschillende opvattingen over taak binnen het huwelijk
- Disharmonisch huwelijk oduers
- Geen goedkeuring voor het huwelijk door familie en vrienden; ‘one marries in his
own country club’
- Geestelijke ongezondheid
- Hoge verwachtingen
8. BESCHERMING MEERDERJARIGEN
Curatele, art.1:378 e.v.
Meerderjarigenbewind, art.1:431 e.v.
Mentorschap, art.1:450 e.v.
Internationaal verdrag voor personen met een handicap: bescherming op maat.
Levenstestament: volmacht geven aan iemand, wanneer je geestelijk achteruit takelt.
