Sociologie.
Hoofdstuk 1: Visie, theorie en methode.
Definitie: systematisch onderzoek over de samenleving.
OF: het algemene in het bijzonder zien (Peter Berger)
Sociologie heeft te maken met groepsprocessen. Meer naar de groep kijken i.p.v.
het individu.
C. Wright Mills (1959)
“Wat mensen nodig hebben (…) is het vermogen om te begrijpen wat er in de
wereld gaande is. Het sociologisch perspectief.
1.1 Het sociologisch perspectief.
1.1.1 Socioloog Peter Berger bedoelde met: het algemene in het bijzonder zien,
dat de sociologie ons helpt om in het gedrag van bepaalde mensen algemene
patronen te zien. Iedereen is uniek maar we kunnen de samenleving in bepaalde
categorieën delen: kinderen, pubers, volwassene, ouderen, arm en rijk. En die
verschillen beïnvloeden je dagelijks leven.
1.1.2 In het bekende het ongewone gaan zien. Er wordt bedoeld dat je vaak
denkt dat we zelf ons leven bepalen maar dat de samenleving daar vaak grote
invloed op heeft.
1.1.3 Emile Durkheim (1858-1917) constateerde op basis van officiële cijfers van
onder andere de Franse overheid dat mensen uit een bepaalde bevolkingsgroep
komen sneller te kans hebben om zich zelf van het leven te benemen.
Mensen met sterke sociale banden zullen mindergauw tot zelfdoding komen dan
mensen die op zichzelf (individualistisch)zijn. Ook mensen die meer vrijheden
hebben zullen eerder aan zelfdoding doen omdat vrijheid ook heel eenzaam kan
zijn.
1.1.4 Er zijn twee verschijnselen die een mens kan helpen bij het leren kijken
naar de wereld uit verschillende sociologische perspectieven: een bestaan in de
marges van de samenleving en het doormaken van een sociale crisis. Hoe groter
de marginaliteit van het individu hoe beter hij/zij in staat is om het sociologisch
perspectief te hanteren.
1.2 Het belang van een mondiale visie.
Een mondiaal of globaal perspectief betekent het bestuderen van de wereld in
zijn geheel en de plaats die onze samenleving daarin inneemt.
Welke betekenis heeft het globale perspectief voor de sociologie?
Een globaal bewustzijn is een verlengstuk van het sociologisch perspectief. Onze
positie in de samenleving heeft veel invloed op onze ervaringen. Dan mogen we
ook aannemen dat de plaats die onze samenleving inneemt op de wereld invloed
heeft op alle leden van onze samenleving.
De wereld kunnen we op economische ontwikkeling in 3 niveaus verdelen:
1. Hoge-inkomenslanden, landen met de hoogste algemene levensstandaard.
2. Middeninkomensland, als we de wereld in zijn geheel zien, is dit
gemiddeld.
, 3. Lage-inkomenslanden, landen met een laag levensstandaard, veel arme
mensen.
In elk hoofdstuk van het boek wordt de situatie in rijke westerse landen
vergeleken met die in andere landen. Dit heeft 4 redenen:
1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven.
(verschillen tussen samenlevingen)
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen.
(elektronische technieken)
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld mee geconfronteerd
wordt, zijn elders veel ernstiger (oorlog en armoede)
4. Globaal denken helpt ons meer inzicht in onszelf te krijgen.
Samenvattend: In een wereld waarin de onderlinge contacten tussen mensen
voortdurend toenemen, kunnen we onszelf alleen maar begrijpen naar de mate
waarin wij andere begrijpen. De sociologie nodigt ons uit om op een andere
manier naar de wereld om ons heen te gaan kijken. Is het de moeite waard om
deze uitnodigingen te accepteren?
1.3 Het sociologisch perspectief in de praktijk.
De sociologie speelt een belangrijke rol in het tot stand komen van de wetten en
de overheidsmaatregelen die ons leven beïnvloeden. In de tweede plaats
bevorderd het sociologisch perspectief op individueel niveau, onze persoonlijke
groei en bewustwording. En een studie van de sociologie is een uitstekende
voorbereiding op de arbeidsmarkt.
1.3.1 Sociologen dragen bij aan het ontwikkelen van het beleid van overheden,
de wetten en regels. In Nederland werken veel sociologen bij de overheid en bij
onderzoeksbureaus in opdracht van de Nederlandse regering om informatie te
verzamelen over de samenleving (SCP en CBS)
1.3.2 Het hanteren van een sociologisch perspectief maakt ons actiever en
bewuster, en zorgt er voor dat we kritischer gaan denken. De sociologie heeft 4
positieve effecten:
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er
wel en niet klopt van het ‘gezond verstand denken’.
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de
mogelijkheden en de hindernissen die we in ons dagelijks leven tegen
komen.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te
spelen in de samenleving waar we deel uitmaken.
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door
diversiteit.
1.4Het ontstaan van sociologie.
De ‘keuzes’ die we als individu maken, ontstaan dus zelden uit het niets.
Hetzelfde geldt voor belangrijke historische gebeurtenissen.
1.4.1 Er zijn drie belangrijke veranderingen noemen die een transformatie van de
samenleving teweegbrachten: de industrialisatie, de explosieve groei van steden
en nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten.
Industrialisatie: Tijdens de middeleeuwen bewerkte veel mensen een stukje land
voor bepaalde producten. Dit kon dicht bij huis en dus dicht bij het gezin en
,familie. Tegen het einde van de 18e eeuw introduceerde uitvinders nieuwe
energiebronnen waarmee er dus machines gebruikt konden worden. Zo werden
de mensen bij hun eigen land en familie weg gehaald om in een fabriek te
werken. Door deze verandering in het productiestelsel moesten mensen hun
vertrouwde omgeving verlaten. Er ontstond een scheiding tussen werk en privé.
De tradities die hun leefomgeving eeuwenlang bepaald hadden, kwamen in het
gedrang.
De groei van steden: Degene die van het platteland naar de stad moesten
verhuizen, kregen naarmate de steden groter werden met veel sociale problemen
te maken zoals; vervuiling, uitbuiting op het werk, misdaad en gebrek aan
woonruimte. Zij belandde in een nieuwe onpersoonlijke wereld; de straten
werden bevolkt door anonieme gezichten.
Politieke veranderingen: Politieke veranderingen leiden tot sociale veranderingen.
Economische ontwikkelingen en stedengroei: mensen gaan anders denken
Sociaalfilosofen: Thomas Hobbes (1588-1679), John Locke (1632-1704) en Adam
Smith (1723-1790):
Nastreven van het eigenbelang van mensen, in plaats van verantwoording
afleggen aan God en de koning. Nieuwe begrippen: vrijheid, rechten van het
individu. Aandacht verschuift meer en meer naar de samenleving: ontstaan van
de nieuwe discipline, de sociologie.
1.4.2 Begin van de 20e eeuw: in Europe en in de verenigde Staten groeide de
sociologie als wetenschap. De eerste sociologen waren vooral maatschappelijke
hervormers die streden tegen de sociale ongelijkheid en maatschappelijke
veranderingen (sociaal werkers). Meer en meer groeide de sociologie als
wetenschappelijke discipline: een neutrale, wetenschappelijke benadering.
1.5Sociologische theorie.
Theorie: een stelsel van uitspraken die met elkaar samenhangen. Basis voor het
doen van voorspellingen. Sociologische theorie: het verklaren van het sociaal
gedrag.
Theorievorming en sociologische onderzoek:
1. Wat moeten we onderzoeken?
2. Hoe moeten de gegevens die een onderzoek oplevert aan elkaar
gerelateerd worden?
Sociologen volgen verschillende benaderingen of perspectieven…
Binnen een theoretische benadering kunnen nog vele theorieën bestaan. Er zijn
vier hoofdzakelijke sociologische benaderingen:
1. Het structureel functionalisme.
2. De conflict benadering.
3. Het symbolisch interactionisme.
4. Rationele keuzebenadering.
5. Sociobiologie.
Het structureel functionalisme (Herbert Spencer 1820-1903)
De samenleving zien als een lichaam, alles werkt samen en een onderdeel kan
goed functioneren zonder een ander onderdeel. Of je nou rijk of arm bent, alles
heeft een functie. Een man en een vrouw vullen elkaar aan. Er zijn stabiele
gedragspatronen. Criminele steden zijn nodig voor de verhouding van goed en
fout.
Kritiek: Geen aandacht voor sociale ongelijkheid of verschil in geslacht.
, Conflict benadering.
Conflict is ongelijkheid, arena van ongelijkheid. Er wordt voortdurend gekeken
naar de ongelijkheden. Kral Marx is uit op het willen veranderen.
Kritiek: geen ruimte voor gemeenschappelijke waarde en een eenheid.
Symbolische benadering.
Wel kijken naar interactie op microniveau > symbolisch niveau > conclusie.
Kritiek: Uniek accentueren, andere factoren over het hoofd zien.
Rationele benadering.
Afwegen in beslissingen (baten-kosten)
Kritiek: Je kan niet alles beredeneren.
Structureel Conflictbenaderin Symbolische Rationele
functionalisme g benadering benadering.
Op welk niveau Macroniveau Macroniveau Microniveau Micro¯onive
vindt de analyse au
plaats?
Welk beeld heeft De samenleving De samenleving De samenleving De samenleving
deze benadering bestaan uit een bestaan uit is een continue is het resultaat
van de relatief stabiel verschillende proces. In talloze van ruilrelaties op
samenleving? systeem van klasse (sekse en situaties vinden basis van kosten-
onderling ras) die interacties tussen batenafwegingen.
verbonden gebaseerd zijn op mensen plaats De samenleving
elementen. Elk sociale (communiceren is het resultaat
onderdeel draagt ongelijkheden. door middel van van de
ertoe bij dat de Het functioneren symbolen). De individuele
samenleving van de werkelijkheid die gedragingen die
goed kan blijven samenleving mensen ervaren gericht zijn op
functioneren. De komt voor veranderd nutsmaximalisati
leden van de sommige voortdurend. e.
samenleving zijn categorieën
het over het mensen ten
algemeen met goede en pakt
elkaar eens over voor andere
wat er moraal groeperingen
juist en onjuist is. slecht uit.
Wat zijn de Hoe wordt de Hoe verdeelt de Hoe ervaren de Wat zijn de
kernvragen? samenleving samenleving haar mensen de bedoelde en
bijeengehouden? leden volgens samenleving? onbedoelde
Hoe zijn de klasse, sekse, ras Hoe construeren effecten van het
onderdelen met en leeftijd? Hoe de mensen de individuele
elkaar beschermen de werkelijkheid die handelen op de
verbonden? bevoorrechte zij ervaren? samenleving?
Welke bijdrage mensen hun Welke verschillen
levert elk privileges? Op en intenties en
onderdeel aan welke wijze gedrag zien we
het functioneren proberen van individu tot
van de achtergestelde individu en van
samenleving? groeperingen het situatie tot
systeem te situatie?
veranderen?
1.6 Sociologen gaan op drie verschillende wijze te werk.
Buiten de theoretische benaderingen zijn er ook verschillende methodes om te
werk te gaan.
1.6.1 De positivistische methode is waarschijnlijk één van de meest gebruikelijke
onderzoeksmethodes. ‘Een logisch systeem dat zijn kennis baseert op directe,