Deeltentamen 1
Signaleren en Preventie 2
‘ Voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder
startkwalificatie leidt tot problemen’
Naam: Sietse Hoegée
Studentnummer: 518367
Groep: VD21F
Docent: Gerard Kleinpenning
,Inhoudsopgave
INLEIDING SEP....................................................................................2
VRAAGSTELLING, DOELSTELLING EN DEELVRAGEN................................3
PROBLEEMANALYSE............................................................................3
AARD.................................................................................................................... 3
OMVANG................................................................................................................ 3
ERNST................................................................................................................... 3
SPREIDING VAN HET PROBLEEM................................................................................... 4
HOE ZIEN DE VERSCHILLENDE BETROKKENEN HET PROBLEEM?..........................................4
WAT ZIJN DE OORZAKEN, RISICOFACTOREN EN BESCHERMENDE FACTOREN VAN VOORTIJDIG
SCHOOLVERLAAT BIJ JONGEREN ZONDER STARTKWALIFICATIE OP MICRO NIVEAU? ....................4
WAT ZIJN DE OORZAKEN, RISICOFACTOREN EN BESCHERMENDE FACTOREN VAN VOORTIJDIG
SCHOOLVERLAAT BIJ JONGEREN ZONDER STARTKWALIFICATIE OP MESO NIVEAU? .....................5
WAT ZIJN DE OORZAKEN, RISICOFACTOREN EN BESCHERMENDE FACTOREN VAN VOORTIJDIG
SCHOOLVERLAAT BIJ JONGEREN ZONDER STARTKWALIFICATIE OP MACRO NIVEAU? ...................6
WELKE GOOD PRACTICES ZIJN ER AL BESCHREVEN OM VOORTIJDIG SCHOOLVERLAAT BIJ
JONGEREN ZONDER STARTKWALIFICATIE TE VERMINDEREN?...............................................7
EI-MODEL HOSMAN.............................................................................8
CONCLUSIE.........................................................................................8
LITERATUURLIJST:...............................................................................9
BIJLAGE 1 - FRESU.............................................................................12
BIJLAGE 2 – 5XW + H`........................................................................13
Inleiding SEP
Tijdens het onderzoek van de OWE SEP in leerjaar twee, ga ik de oorzaken van een signaal
onderzoeken, om hier volgens een preventieve interventie voor te beschrijven die het probleem kan
verminderen. Mijn signaal is: voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder startkwalificatie leidt tot
problemen’. Ik loop stage bij een jongerencentrum en daar komen ook een aantal jongeren die
problemen hebben. Voorbeelden zijn dat ze geen werk hebben, niet meer naar school gaan of in
aanraking zijn (gekomen) met de politie. Deze jongeren hebben een VMBO-diploma behaald op de
middelbare school, maar hebben vervolgens geen startkwalificatie behaald. In Nederland zijn er
jongeren die zelfs geen VMBO diploma behaald hebben. De overheid heeft al enkele maatregelen
genomen om het probleem tegen te gaan, zoals het aanpassen van de leerplichtwet. Maar ook neemt
de overheid andere maatregelen om dit probleem tegen te gaan. In dit verslag kunt u lezen hoe ik mijn
signaal heb geanalyseerd aan de hand van het boek van Preffi 2.0 (Kok, Molleman, Saan & Ploeg,
2012).
Om te onderzoeken of mijn signaal voldoet aan de eisen om hierover een onderzoek te doen, heb ik
eerst de FRESU toegepast (Scholte & Splunteren, 2011). Deze is terug te vinden in bijlage 1. Als
handvat voor mijn onderzoek, heb ik de theorie van Van der Donk en Van Lanen gebruikt (2011).
Voor mijn analyse heb ik eerst een vraag- en doelstelling opgesteld. Hier ga ik in mijn analyse
antwoord op geven.
2
, Vraagstelling, doelstelling en deelvragen
Vraagstelling:
Wat is een effectieve preventieve interventie om voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie te
verminderen?
Doelstelling:
Kennis en inzicht verschaffen om een preventieve interventie te kunnen beschrijven die voortijdig
schoolverlaat zonder startkwalificatie kan verminderen.
Deelvragen:
- Wat zijn de oorzaken van voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder startkwalificatie?
- Wat zijn risicofactoren van voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder startkwalificatie?
- Wat zijn beschermende factoren van voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder
startkwalificatie?
- Welke good practices zijn er al beschreven om voortijdig schoolverlaat bij jongeren zonder
startkwalificatie te verminderen?
Probleemanalyse
Voor het opzetten van een probleemanalyse, moet er eerst gekeken worden naar de aard, omvang en
ernst van het probleem. Tevens kijk ik naar de spreiding van het probleem en hoe de betrokkenen van
het probleem er tegenaan kijken (Kok et al., 2012).
Aard
Het signaal waar ik mijn analyse op richt, is voortijdig schoolverlaat onder jongeren zonder
startkwalificatie. Voortijdig schoolverlaters zijn personen (in dit geval tussen de 18 en 25 jaar) die het
onderwijs hebben verlaten, zonder dat ze in het bezit zijn van een startkwalificatie. Een
startkwalificatie is een afgeronde havo- of vwo-opleiding, MBO niveau 2 of hoger of een (andere)
oudere opleiding met een vergelijkbaar niveau (CBS, z.d.). We hebben hier te maken met twee
problemen, namelijk het voortijdige schoolverlaat en dat dit leidt tot problemen, bijvoorbeeld
werkloosheid. Dit sociale probleem kan tevens leiden tot een gezondheidsprobleem. Het is namelijk
onderzocht dat er een verband bestaat tussen het voortijdig schoolverlaten en een verhoging van de
criminaliteit. In het schooljaar 2007-2008 waren er 1,3 miljoen leerlingen tot 23 jaar. Hiervan werd 5,1
procent verdacht van een misdrijf, waar dat binnen de groep voortijdig schoolverlaters ruim 21% was
en dus vier keer zoveel (Traag, Marie & Velden, 2010). Voortijdig schoolverlaters hebben dus een
vergroot risico om in aanraking te komen met criminaliteit. Het hangt tevens samen met verhoging van
de kans op werkloosheid, omdat zij meer moeite hebben met het vinden van een baan en deze ook te
behouden (Beckers & Traag, 2005).
Omvang
Het aantal vroegtijdig schoolverlaters is in Nederland erg hoog. In 2002 was het aantal voortijdige
schoolverlaters 71.000 jongeren. In het jaar 2011-2012 was dit aantal bijna gehalveerd, tot 36.560. In
het schooljaar 2012-2013 was het aantal zelfs nog verder gezakt, tot 27.950 jongeren. De overheid wil
dit aantal nog verder terugbrengen, met een maximum van 25.000 voortijdige schoolverlaters in 2016
(Rijksoverheid, z.d.). Het probleem komt dus veel voor binnen Nederland en uit de laatste cijfers blijkt
dat een groot deel van de bevolking hier nog last van heeft. Het probleem komt tevens voor in heel
Nederland. In de regio Arnhem/Nijmegen en in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en
Flevoland ligt het percentage voortijdig schoolverlaters iets hoger dan in de rest van Nederland (VSV-
verkenner, 2013).
Ernst
Voortijdig schoolverlaat heeft verschillende negatieve effecten op bijvoorbeeld de loopbaan van de
arbeidsmarkt en de sociale participatie (Steeg & Webbink, 2006). Voortijdig schoolverlaters vinden
minder makkelijk een baan en hebben minder financiële zekerheid, omdat ze vaker buiten de groep
mensen vallen die wel een baan hebben. Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat voortijdig
schoolverlaters vaker ziek zijn (Traag & Velden, 2007). Ook de overheid ziet voortijdig schoolverlaat
als een ernstig probleem. Zij stellen jaarlijks €110 miljoen beschikbaar om schoolverzuim en uitval
tegen te gaan (Rijksoverheid, z.d.).
3
