Inhoudsopgave
Gezondheidsbevordering & preventie Pagina 2 – 15
Basistechnologie Pagina 16 - 24
Toegepaste Technologie Pagina 25 - 33
Ergonomie Pagina 34 - 36
1
,Samenvatting G&P kwartiel 2
Les 1
Leerdoelen:
- Verwoorden wat de gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag inhoudt
- Toelichten hoe leefstijl factoren en gedraging invloed hebben op de gezondheid van de mens
- Uitleggen welke taak de verpleegkundige heeft bij de gezondheidsdeterminant leefstijl en
gedrag
Invloed gedrag op gezondheid:
1) (On)gezonde voeding
2) (Overmatig) alcohol gebruik
3) Roken
4) (Voldoende) bewegen
5) Seksueel gedrag
6) (Ont) spanning
Rol van de verpleegkundige gezondheidsbevorderaar:
- Kennis (van):
o Zelfmanagement, leefstijl, gedrag
o Gezondheids- en gedragsdeterminanten
o Gezond gedrag
- Vaardigheden en attitude:
o Gegevens verzamelen
o Uitvoeren interventies (individueel en collectief)
o Versterken sociaal netwerk
o Bemoeizorg
o Respect voor opvattingen/rekening houden met
o Meedenken beleid
De gezondheidsdeterminant leefstijl & gedrag in het concept van Lalonde omvat allerlei gedragingen
die een positieve of negatieve invloed hebben op de gezondheid en/of een gezondheidsprobleem,
zoals gezondheidsvaardigheden, voedingsgedrag, alcohol- en drugsgebruik, rookgedrag,
bewegingsgedrag en seksueel gedrag. Gezondheidsvaardigheden zijn tamelijk complexe
vaardigheden die bepalen of mensen hun weg kunnen vinden in de gezondheidszorg. Het begrip
Sense of Coherence (SOC) is nauw verwant aan gezondheidsvaardigheden. Mensen met een sterke
SOC ervaren de wereld als begrijpelijk, hanteerbaar en betekenisvol.
Gezondheidsvaardigheden bepalen mede hoe mensen de eigen gezondheid beoordelen. Mensen
met weinig gezondheidsvaardigheden ervaren hun gezondheid vaker als minder goed. Zorgvragers
met lagere gezondheidsvaardigheden hebben veelal minder optimale zelfmanagementvaardigheden
en minder ziekte gerelateerde kennis.
De meest voorkomen reden om geneesmiddelen niet in te nemen, is het vergeten de medicijnen in
te nemen. Dit komt door het druk hebben, vermoeidheid of klinische factoren zoals
vergeetachtigheid of dementie. Ook is angst voor bijwerkingen een belangrijke reden om medicatie
niet in te nemen.
2
,Het begrip double burden betreft de combinatie van infectieziekten en niet-overdraagbare
gezondheidsproblemen. Deze niet-overdraagbare zijn psychiatrische gezondheidsproblemen en
cardiovasculaire gezondheidsproblemen. Veel van de DALY’S zijn gerelateerd aan deze niet-
overdraagbare gezondheidsproblemen.
Les 2
Leerdoelen:
- Uitleggen wat de endogene, persoonsgebonden gezondheidsdeterminant inhoudt
- Uitleggen welke taken de verpleegkundige heeft bij de endogene, persoonsgebonden
gezondheidsdeterminant
- Verwoorden hoe de verpleegkundige zelfmanagement kan bevorderen bij de zorgvrager
Erfelijke factoren: afwijking in chromosomen, afwijking in genen. Bijvoorbeeld hartafwijking,
syndroom van down.
Verworven factoren: hypertensie, cholesterol verhoogt, achteruitgang psychische ongezondheid,
wisselende glucose spiegel, obesitas en overgewicht, veroudering, afwijking in immuunsysteem.
- Recessieve overerving
o Cytisch fibrose
o Fenylketonurie
- Geslachtsgebonden overerving
o Hemofilie, ziekte van Duchene
- Dominante overerving
o Huntington, hypotensie en cholesterol verhoging
- Chromosoomafwijking
o Downsyndroom
Erfelijke factoren een rol spelen en andere multifactoriële gezondheidsproblemen, hartafwijkingen,
spina fida, gespleten lip. Onder erfelijke factoren vallen ook geslacht, leeftijd, uiterlijke kenmerken.
Zelfmanagement: het vermogen van iemand om met zijn gezondheidsprobleem om te gaan en om
een gedrags/leefstijl verandering door te zetten. De optimale kwaliteit van leven nastreven. Een
gedragsverandering is inzicht in de aandoening, vaardigheden en oplossen van eigen problemen.
De verpleegkundige ondersteunt, en helpt met het versterken van sociale netwerken.
Kernpunten van de relatie tussen de verpleegkundige en de zorgvrager;
- Partnerschap
- Kennisdelen
- Vertrouwen
- Respect
Andere kernpunten:
- Centraal;
o Gezamenlijk besluitvorming
o Regie zorgvrager
o Uitgang levensdoelen zorgvrager
3
, Rollen van de verpleegkundige voor het bevorderen van het zelfmanagement:
Coach ondersteunen wat de zorgvrager (nog) zelf kan
Behandelaar therapietrouw
Leraar instructies geven en voorlichting
Poortwachter helpen gezonde keuzes te maken (voor de cures)
Bij de endogene determinant gaat het om zowel fysiologische als psychische factoren die in de mens
afspelen en invloed hebben op gezondheid of gezondheidsproblemen. Fatal complacency is volgens
de WHO een groeiend probleem en belangrijke doodsoorzaak bij kinderen en adolescenten. Zes
infectieziekten (malaria, aids, tuberculose, mazelen, diarree en luchtwegeninfecties) geven 90% van
de totale mortaliteit van infectieziekten.
Les 3
Leerdoelen:
- Uitleggen wat de stappen zijn van het model van gedragsverandering
- Het belang noemen van het doorlopen van de stappen van het model van
gedragsverandering
Het model van gedragsverandering:
- Contact leggen met de patiënt(engroep)
- Veranderen van de gedragsdeterminanten attitudes
- Veranderen van de gedragsdeterminant subjectieve normen en sociale invloed
- Veranderen van de gedragsdeterminant waargenomen gedragscontrole en eigeneffectiviteit
- Gedragsverandering
- Gedragsbehoud
Zelfmanagement van de patiënt bevorderen
Contact leggen met de patiëntengroep, risicoperceptie:
relatie tussen het gezondheidsprobleem en het gewenste gedrag, selectieve waarneming, selectieve
blootstelling. In deze stap leg je positief contact met je patiënt(groep). Hierbij nodig je deze actief te
participeren, benadruk dat je het belangrijk vindt dat de patiënt uitkomt voor zijn mening en wensen,
zijn mogelijkheden en beperkingen. Vraag de patiënt met welk doel, welk belang of welke reden hij
naar jou toe is gekomen.
In de meeste gevallen onderschatten mensen hun individuele risico en zijn zij geneigd te denken dat
anderen het risico lopen. Voor risicoperceptie is het belangrijk om het individuele risico dat mensen
lopen te bespreken. Je zorgt tijdens dit eerste gesprek dat de patiënt inzicht krijgt in de relatie tussen
het gezondheidsprobleem en het gewenste gedrag.
Risicoperceptie is lastig omdat mensen veel informatie op zich afgevoerd krijgen. Het is voor hen
lastig om te bepalen wat wel en wat niet van toepassing is op de eigen gezondheidssituatie.
Selectieve waarneming en selectieve blootstelling kunnen risicoperceptie in de weg staan. Selectieve
waarneming betekent dat een patiënt niet gemotiveerd is om naar bepaalde informatie te luisteren.
Selectieve blootstelling maak dat een patiënt een bepaald voorlichtingsbericht dat voor hem is
bestemd niet oppikt als gevolg van de situatie waarin hij zich bevindt.
4
