Een samenvatting van heel hoofdstuk 2 van biologie. Handig om van alle hoofdstukken die je vanaf 4 havo krijgt een goede samenvatting te hebben. Ik heb ze zelf in 5 Havo ook nog kunnen gebruiken. Een deel zal uiteindelijk ook terugkomen op je CE.
Structuur en eigenschappen
Een organisatieniveau is een structuur met een duidelijke
samenhang tussen de onderdelen. Die niveaus staan met elkaar in
verband. In je lichaam bijvoorbeeld werken je organen samen om
ervoor te zorgen dat jij optimaal kan functioneren.
Door die samenwerking ontstaan op het hogere niveau
eigenschappen die de ‘losse’ onderdelen apart niet hebben. Dan is
het geheel meer dan de som van de delen. Als je bijvoorbeeld
allemaal losse onderdelen van een fiets hebt, en je deze in elkaar
zet heb je een nieuwe eigenschap, een fiets die je kan vervoeren.
Zo’n nieuwe eigenschap noem je een emergente eigenschap.
Organisatieniveaus
Biologen kennen de volgende organisatieniveaus.
- Een molecuul is een verbinding tussen twee of meer atomen, de kleinste
scheikundige bouwstoffen die er bestaan.
- Een organel is een onderdeel van een cel met een bepaalde functie.
- Een cel is de functionele bouwsteen van alle organismen.
- Een weefsel is een groep cellen met eenzelfde bouw en functie.
- Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels die samenwerken aan een taak.
- Een orgaanstelsel bestaat uit alle organen die aan dezelfde taak werken.
- Een organisme is een levend wezen.
- Een populatie is een groep soortgenoten in een bepaald gebied.
- Een ecosysteem is een begrensd gebied met organismen die relaties hebben met
elkaar en met de levenloze natuur.
- Het systeem Aarde omvat alle ecosystemen van de planeet.
Eigenschappen van het leven.
Een menselijk lichaam telt miljarden cellen, die allemaal stoffen opnemen, groeien, delen,
bewegen en reageren op verandering. Deze eigenschappen noem je levenskenmerken. Je
kunt leven een emergente eigenschap noemen.
De buitenkant van cellen
Aan de buitenkant van de cel zit het celmembraan, dat bestaat uit fosfolipiden en eiwitten.
Fosfolipiden zijn vetachtige stoffen met een fosfaatgroep. Cholesterol remt de
beweeglijkheid van een celmembraan af. Alle stoffen die een cel in- of uitgaan, passeren het
celmembraan. Alleen koolstofdioxide, zuurstof en vetachtige stoffen gaan makkelijk door het
membraan heen. Andere stoffen passeren het celmembraan via de transporteiwitten. De
eiwitten vormen transportpoortjes waar de stoffen, die niet kunnen oplossen in vet,
doorheen kunnen. Elke stof heeft zijn eigen type poortje.
Naast transporteiwitten bevat een celmembraan ook receptoreiwitten. Die kunnen aan de
buitenzijde van de cel contact maken met specifieke stoffen. Door dat contact start in de cel
een proces zonder dat de boodschapper de cel binnenkomt.
, De inhoud van cellen
De celmembraan omringt het cytoplasma.
Dat is het grondplasma tezamen met de
organellen. Het grondplasma bestaat voor
een groot deel uit water en opgeloste
stoffen. Met een elektronenmicroscoop
zijn in het grondplasma organellen te zien.
- De celkern bevat DNA, grote
moleculen met informatie voor het
maken van eiwitten.
- De ribsomen maken eiwitten met behulp van informatie afkomstig uit het DNA.
Sommige ribosomen bevinden zich vrij in het grondplasma, andere zijn gebonden aan
het endoplasmatisch reticulum.
- De membranen van het endoplasmatisch reticulum (ER) vormen een netwerk van
‘buizen’ in het grondplasma, waar eiwitten zich doorheen verplaatsen.
- Het Golgisytseem ontvangt eiwitten vanuit het ER. Het Golgi-systeem bestaat uit een
aantal platte membraanzakken die de eiwitten sorteren en ze verpakken in
transportblaasjes.
- Transportblaasjes vervoeren eiwitten naar verschillende plaatsen in de cel.
- Lysosomen zijn blaasjes met enzymen die grote deeltjes in de cel verteren en oude
organellen afbreken.
- Mitochondriën zijn langwerpige organellen, opgebouwd uit twee membranen: een
glad buitenmembraan en een sterk geplooid binnenmembraan. De mitochondriën
breken kleine koolhydraten en vetzuren af. Daarbij vormen ze energierijke stoffen,
die de cel voor haar activiteiten gebruikt.
Naast deze organellen bezitten cellen een celskelet. Dit bestaat uit een aantal eiwitdraden
die overal in het grondplasma voorkomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robsiedelange. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
