Samenvatting van de Nederlandse literatuurgeschiedenis uit 'Literatuur' van Dautzenberg.
Bevat compact de meest essentiële informatie en achtergrondinformatie benodigd voor het begrijpen en leren voor toetsen.
Inclusief schrijvers, belangrijke verhalen (Max Havelaar), achtergrondinformatie voor...
Nederlands - Literatuurgeschiedenis
Hoofdstuk 1 Paragraaf 1 (De Middeleeuwen)
5e eeuw na Christus: West-Romeinse Rijk stort in elkaar
↳ Franken worden machtiger → Frankische Rijk (bestuurd door feodale / leenstelsel)
9e eeuw na Christus: Frankische rijk valt uiteen in twee delen
- Het westelijke deel: ontwikkelde zich in de 13e eeuw tot het centraal geregeerde
koninkrijk Frankrijk.
- Het oostelijke deel: bleef tot eind 19e eeuw versnipperd in kleine vorstendommen die
het ‘Duitse Rijk’ vormden.
Nederland en België in de Middeleeuwen: graafschappen & hertogdommen.
Germanen in de Vroege Middeleeuwen: bouwen op restanten van RR een nieuwe
beschaving op. Er was een grote invloed van het geloof in de middeleeuwse cultuur:
theocentrisch & door gerichtheid op adel & kerk had de beschaving een ridderlijk karakter.
In de Late Middeleeuwen (1300-1500) werd dit een burgerlijk karakter: de burgerij werd
machtiger.
Paragraaf 2
In de middeleeuwen diende kunst men op het goddelijke en vergankelijke leven te wijzen.
↳ Romaanse stijl (oudste kathedralen, 950-1200):
1. Ronde bogen, massieve muren met kleine vensters & zware steunberen.
2. Wandschilderingen in kerken (fresco’s) en miniaturen (illustraties in boeken).
↳ Gotische stijl (1150-1500)
1. Hoge spitse bogen en gewelven, grote ramen en vaak luchtbogen, rijk gedecoreerd.
- Duccio di Buoninsegna, Giotto di Bondone, Jan van Eyck, Rogier van der Weyden &
Hiëronymus Bosch.
Ridderlijk karakter:
- Kastelen + verbeelding dappere en vrome ridders
Burgerlijk karakter:
- Gotische stadhuizen, gildehuizen en familieportretten door rijke gezinnen.
Middeleeuws kerkelijke muziek was gregoriaans: eenstemmige vocale muziek, zonder
instrumentale begeleiding. Oorspronkelijk mondeling overgeleverd, later ook via de notenbalk.
Vroege wereldlijke muziek was eenstemmig maar wel met instrumentale begeleiding van de luit,
vedel of schalmei.
Belangrijkste componist: Franse priester Guillaume de Machaut
, Paragraaf 3
e
11 eeuw: geschreven literatuur in Latijn en volkstalige literatuur mondeling.
12e en 13e eeuw: ridderlijk en theocentrische literatuur (genres: ridderroman + heiligenleven).
Eind 13e eeuw: didactische literatuur → ook gericht op weetgierige burgerij in steden (+adel).
Troubadours = schrijvers / componisten van middeleeuwse letterkunde.
↳ Ten gehore gebracht door jongleurs of minstrelen (veel rijmend om te onthouden).
↳ Handschrift of codex op perkament door kloostermonniken en op bestelling.
↳ Middeleeuwse literatuur = ‘gemeenschapskunst’ (geen individueel eigendom)
1450: uitvinding van de boekdrukkunst.
↳ Men kon zelf lezen → poëzie naar proza.
↳ Boeken gedrukt van ca. 1450 tot 1500: wiegendrukken of incunabelen.
↳ Oudst gedrukte boek: ‘Gutenberg Bijbel’ (1455).
Diets = overkoepelende term voor diverse dialecten in de Nederlanden / Middelnederlands.
↳ Voornaamste afwijking: ‘ij’ en ‘ui’ worden uitgesproken als ‘ie’ en ‘uu’.
- Middeleeuwse teksten hadden geen uniforme spelling (probleem tegenwoordig).
Paragraaf 4
e
Ridderroman: eind 11 eeuw in Noord-Frankrijk (populairste teksten in de middeleeuwen).
↳ Men ging gelijke verhalen bedenken: Roelantslied (1200) & Karel ende Elegast (1200).
- La chanson de Roland → Roelantslied: Veroveringstocht van Karel de Grote in Spanje.
Op de terugweg wordt de achterhoede van zijn leger, geleid door Roeland, in de
Pyreneeën aangevallen door de Saracenen en vernietigd.
- Karel ende Elegast: Karel de Grote wordt s’nachts gewekt door een stem die hem in
naam van God 3 maal beveelt uit stelen te gaan. Hij ontmoet Elegast en ze gaan naar
het kasteel van Eggeric, zwager van K. Elegast ontdekt dat Eggeric de koning wil
doden, Eggeric ontkent dit en een tweegevecht wordt georganiseerd. Elegast wint en
mag trouwen met Eggerics weduwe.
↳ Frankische romans / Karelromans
- Kracht & moed ; oorlog en feodale (on)trouw.
↳ Hoofse romans → meer verfijnde ridder die ‘hoffelijk’ is.
- De jeeste van Walewein en het schaakbord → Penninc & Pieter Vostaert.
↳ Schaakbord komt kasteel van koning Arthur binnenvliegen en verdwijnt weer. Ridder
Walewein, ‘der avonturen vader’, achtervolgt het en komt bij koning Wonder. Deze wil
het geven in ruil voor een magisch zwaard in bezit van koning Amoraen. Deze wil het
afstaan als Walewein hem de Indische prinses Ysabele bezorgt. Zij worden verliefd,
Amoraen was dood en dus keerde hij terug met de prinses en het schaakbord.
Paragraaf 5
Van den vos Reynaerde / Reinaert (Willem, late 13e eeuw)
↳ Deels gebaseerd op Le roman de Renart (Frans)
↳ ‘Satire’ = een tekst waarin bepaalde verschijnselen belachelijk worden gemaakt.
- Middeleeuwse adel als dierengemeenschap met leeuw Nobel en zijn vazallen, die het
slachtoffer worden van hebzucht, vraatzucht en lichtgelovigheid.
- De hofkapelaan (Berlijn) is dom; de pastoor getrouwd; de dorpelingen wreed en laf.
↳ ‘Parodie’ = een tekst waarin een bepaald soort teksten op spottende wijze wordt nagebootst.
- Hoofse ridderroman: gebeurtenissen houden verband met hofdag die de koning houdt,
de wijze van omgang met elkaar is hoofs en citaten uit bekende ridderromans.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xLaralia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
