Het tramdilemma
- Gevolgenethiek, consequentialisme: ‘de beste uitkomst voor de meeste mensen’
- Beginselethiek, deontologie: ‘je mag geen mensen doelbewust doden’
Basisbegrippen ethiek
- Normen: concrete richtlijnen voor het handelen; ze regelen het dagelijks sociaal verkeer. Normen zijn
gedragsregels; opvatting over hoe mensen zich in bepaald situatie wel en niet dienen te gedragen.
o Rationele normen;
o Profesionele normen;
o Publieke normen.
- Waarden: zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden
beschouwd. Waarden zijn opvattingen over wat wenselijk is.
o Instrumentele waarde: een betekenis die door concrete personen of groepen feitelijk verleend
aan personen, zaken of gebeurtenissen. Waarden zijn veelal collectief, maar kunnen zeer
persoonlijk worden beleefd. Het sociaalwetenschappelijke mentality-onderzoek is een waarden-
en leefstijlonderzoek dat uitgaat van een onderverdeling van de maatschappij.
o Intrinsieke waarde: waarden die nagstreefd behoren te worden vanuit de gedachte het goede
gedaan behoort te worden. Ethische waarden blijven hun betekenis en geldigheid behouden, ook
als ze feitelijk niet gedragen worden door mensen en groepen. Voorbeelden van ethische
waarden zijn gerechtigheid, liefde, vrijheid en gelijkheid.
Een etisch dilemma is een situatie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft die betrekking hebben
op moraliteit. Deze beslissing kan uitmonden in ondweselijke situaties. Een etisch dilemma bevat altijd
verschillende waarden.
Moraal: geeft de handelingen en gedragingen aan die in een maatschappelijke context als correct en wenselijk
wordt gezien.
Praktisch dilemma: dilemma of het goede gedrag wel in de praktijk gebracht wordt en of het goede wel gedaan
wordt
Etisch dilemma: Bij een etisch dilemma staat de vraag centraal welke handeling, alles of wegend het meeste
voordeel oplevert voor een betrokkenen
Etisch dilemma verschilt met gewoon dilemma
- Waarden en normen
- Menselijk gedrag overschiet het individuele
- Normatief
- Gericht op het goede
- Morele verontwaardiging veroorzaken
Ethiek: Opvattingen over hoe een mens zich moet gedragen (menswaardig handelen)
Dilemma: Als beide kueze nadelen opleveren
,Optieken
Optiek: De manier waarop je naar de werkelijkheid kijkt. Ander woord voor optiek is benadering.
Verschil tussen optiek en visie: Visie is een standpunt, waarbij er een mening wordt gekeken en bij optiek wordt er
geen mening gegeven.
- Economische optiek
- Personeelsoptiek
- Juridische optiek
- Medische optiek
- Sociale optiek
- Etische optiek
o Ethiek = de reflectie op de wijze waarop wij met elkaar dienen om te gaan of meer in het
algemeen hoe dienen te handelen ten opzichte van iedereen betreft. Goed leven is vooral goed
samenleven met elkaar.
o Filosofische reflectie = wat moeten we doen? Hoe dienen we te handelen?
Binnen één optiek bestaan er verschillende visies
Ethiek is de wetenshappelijke en filosofische reflectie op de moraal:
- Normatieve ethiek
- Discriptieve ethiek
- Meta-ethiek
Perspectieven
- Beginselethiek: gaat het om wat voorafgaand aan de daad, het motief voor de daad en de neiging van de
dader of het geoogde resultaat is (gezindheid)
- Gevolgenethiek: het resultaat van de handeling staat centraal (teleonlogisch)
- Deugdenethiek: de gezindheid van de gene die handelt staat centraal (deonologisch)
Belangen
- Geïsoleerd eigenbelang: handelen zonder op enige manier rekening te houden met de consequenties voor
anderen.
- Welbegrepen eigenbelang: handelen uit eigenbelang maar wordt gelegitmeerd door algemeen erkende
normen, waarden en morele uitgangspunten.
- Belang van derden: het eigenbelang is niet in beeld denk hierbij aan liefdadigheid.
- Algemeen belang: handelen waarbij de belangen van iedereen of grote groepen mensen centraal staan.
Handelswijze van organisaties
- Good governance: beheer van toezicht en controle op een onderneming, waarbij bestuurders
verantwoording moeten leggen aan aandeelhouders.
- Duurzaam ondernemen: in fabricage houdt men hier zoveel mogelijk rekening mee door het (her)gebruik
van milieuvriendelijke grondstoffen en duurzame productiemethoden.
- Maatschappelijk verantwoord ondernemen: In al je activiteiten en bedrijfsprocessen afwegen welke
verantwoordelijkheden daarbij (met betrekking tot welzijn van alle betrokken stakeholders) kan voldoen.
, Stappenplan
De Leeuw & Kannekens
Stap 1. Formuleer het etische probleem
Stap 2. Formuleer de moreel verantwoordelijken
Stap 3. Analyseer de feiten
Stap 4. Analyseer de stakeholders
Stap 5. Analyseer de waarden
Stap 6. Formuleer de oplossing vanuit de gedragscode
Stap 7. Formuleer je eigen oplossing
Winkler (MVO)
Stap 1. Beschrijf kernachtig het morele probleem
Stap 2. Beschrijf de belangen van alle betrokkenen
Stap 3. Beschrijf de alternatieven
Stap 4. Beschrijf per alternatief wiens belangen positief of negatief geraakt worden
Stap 5. Welke normen of waarden zijn in het geding
Stap 6. Kom tot een berendeerde conclusie
Van Dalen
Stap 1. Probleem definitie
a. Het ethische (morele) probleem
Stap 2. De probleemanalyse
a. De mereel verantwoordelijken
b. De fetien volgens de verschillende optieken
c. De stakeholders/betrokkenen en hun belangen
d. De waarden en normen (die in het geding zijn) per optiek
Stap 3. Alternatieven
a. Eventueel gedragscodes & rechten
Stap 4. Oplossingen
a. Ethische oordeelsvorming a.d.h.v. de 3 soorten ethische theorieën en de eigen conclusie
Utilisme -> Nut
Een meer preciese constructuie van de theorie
- Het goede leven bestaat uit plezierige ervaringen of uit de vervulling van voorkeuren (waarde volle zaken)
- Verwijt van sonsumentisme: de mens wordt uitsluitend als consument gezien
- Handelingen zijn alleen maar het middel om zulke waardevolle zaken te realiseren
- Mensen hebben ambitie om zelf iets tot stand te brengen
- Consequentialsime: geluk of welzijn van mensen bestaat voor een aanzienlijk del uit het eigenhandig
realiseren van amibities
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anniekplegt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.