Aansprakelijkheidsrecht
HC
+
Q&A
+
WC
1
,HC 1 – Aansprakelijkheidsrecht doelstellingen/functies
HR 18 maart 2005, ECLI:NL:HR:2005:AR5213
- Kunstfout of informatiefout?
- Vorderingen: moeder, vader, en Kelly Kan worden ingesteld door de ouders, door de fout van
de arts of door het kind zelf later wanneer het volwassen is of als kind;
- Het wettelijk kader:
o art. 6:74, 6:162 en 6:98 BW: fout, schade en causaal verband: 3 vereisten.
o art. 7:446 en 7:453 BW: medische behandelovereenkomst, goed hulpverlener?
Heeft ze zich gedragen als een goed hulpverlener of als een redelijk
bekwame verloskundige. Deskundigen hebben gezegd dat dit wel het zo was.
Gelet op de informatie had ze een nader onderzoek moeten instellen. Heeft
zich niet als goed hulpverlener gedragen. Wanprestatie jegens de moeder. En
jegens de vader en baby Kelly? ->
Wel, vader was geen partij bij de overeenkomst, maar belangen waren wel
heel erg betrokken. Wanprestatie is tegelijkertijd een OD tegen de vader.
Baby Kelly was zelf geen partij, verweer werd verworpen. Zorgplicht geldt ook
jegens het ongeboren kind.
- Fout: toerekenbare tekortkoming jegens moeder, onrechtmatige daad jegens vader en Kelly
- Causaal verband: c.s.q.n en toerekening naar redelijkheid;
o Vereist is twee ledig: noodzakelijke voorwaarde 6:74 BW, art. 6:162 verplicht de
schade te vergoeden. Zit in de tekst van de bepaling. De fout van de verloskundige
kan worden toegerekend. Schade is niet direct veroorzaakt, het was hier een
informatiefout. Toch is schade toerekenbaar omdat het indirect is veroorzaakt.
Mogelijkheid ontnomen om zwangerschap af te breken. Fout kan worden
toegerekend, ook aan dit vereiste is voldaan.
- Schade: materiële en immateriële schadevergoeding.
o Art. 6:106, lid 1 onder b: lichamelijk letsel, aantasting eer en goede naam, of “andere
aantasting in de persoon”
o Art. 6:97 BW: hoe te begroten? Vergelijken met...? HR: aangewezen manier is
vergelijken met de situatie wanneer ze gezond zou zijn. Alle kosten van verzorging en
ook medische kosten.
Gevorn immateriële schade is toegerekend, keuze is ontnomen. Kelly zelf
geldt dat ze door de fout als persoon is aangetast. Zij heeft ook recht op
vergoeding immateriële schade.
- Andere bezwaren: “het klopt wel, maar het deugt niet”
o Hellend vlak? Krijgen we zo geen Amerikaanse toestanden? Moeten we dit wel
willen? HR: nee, als ouders geen zorgplicht hebben geschonden dan wordt dit
afgewezen.
o Defensieve geneeskunde? Medische hulpverleners worden bang? HR vreest dit niet.
- Wrongful life vordering: door de fout van de hulpverlening waardoor een baby wordt
beschadigd. Of wanneer het niet is vastgesteld zoals bij baby Kelly. Verzuim om de handicap
vast te stellen. Ouders procederen voor zichzelf als voor Kelly.
- Overeenkomst 6:74 BW (contractuele aansprakelijkheid) of OD 6:162 BW (buitencontractuele
aansprakelijkheid).
Functies van het aansprakelijkheidsrecht
- Compensatie (inclusief corrigerende rechtvaardigheid)
- Genoegdoening (inclusief niet-financiële belangen)
- Preventie (inclusief kostenallocatie, risicospreiding en vermijden van inefficiënt gedrag):
voorkomen van onrechtmatig gedrag
Compensatie
- Herstel in de oude toestand (“restitutio in integrum”);
o Soms letterlijk: spullen heeft toegeëigend;
o Meestal: schadevergoeding, voorgemaakte kosten zoals gederfde inkomsten of
verdriet.
- Schadevergoeding in geld of in natura (art. 6:103 BW);
2
, - Materiële en immateriële schadevergoeding (art. 6:106 BW);
- Remedies:
o schadevergoeding: niet hoger van de geleden schade: slachtoffer kan er niet op
vooruit gaan;
o verklaring voor recht: eisende partij vraagt dat de gedaagde onrechtmatig heeft
gehandeld. Komt geen schadevergoeding aan te pas;
o rechterlijk bevel: verbod of gebod. Gedaagde iets te laten doen of nalaten.
- Corrigerende en verdelende rechtvaardigheid: rechtvaardigheid als herstel. Symmetrie tussen
schade en de schadevergoeding, balans moet worden hersteld. Verdelende rechtvaardigheid
geldt voornamelijk bij publiekrecht (denk aan: verdelen taart gelijke stukken);
- Croesus, Diogenes: C bracht schade aan D. C was arm en D was rijk. Mag meespelen met
het bepalen van de hoogte. (art. 6:109 BW);
- Vestiging en omvang van de aansprakelijkheid (art. 6:162 en 98 BW): corrigerende
respectievelijk distributieve rechtvaardigheid
Terug naar de casus
Toewijzing vordering gerechtvaardigd door corrigerende rechtvaardigheid?
- Vordering ouders: gelijkheid tussen onrecht en herstel? Geen gelijkheid tussen onrecht en
herstel.
- Vordering Kelly: gelijkheid tussen onrecht en herstel? Geen gelijkheid tussen onrecht en
herstel.
- Fout en compensatie: niet twee zijden van dezelfde medaille
- Andere legitimaties?
o Preventie? Waarschijnlijk niet, draagt niet bij aan voorkoming van soortgelijke fouten.
o Genoegdoening? Waarschijnlijk wel: kan soms een legitimatie opleveren.
Geen corrigerende rechtvaardigheid: schadevergoeding vergelijking lag niet binnen het bereik
van de verloskundige. Er werd vergeleken met een gezonde situatie terwijl dit nooit had
kunnen gebeuren.
Genoegdoening
- Twee kanten: erkenning en boetedoening;
- Genoegdoening voor aansprakelijkheid in zaak van baby Kelly?
o Degene die de fout heeft begaan hoeft dit niet te betalen omdat ze een
beroepsaansprakelijkheidsverzekering hebben.
- Verklaring voor recht (moreel-declaratoir): rechter maakt een statement dat aan de ene kant
erkenning biedt en ook een vorm van toerekening; ->
- HR 9 oktober 1988, NJ 1988/853 (Jeffrey);
o Jeffrey was 3 en had een bewegingsstoornis. Hij kreeg een zwemles met een
zwemtherapeut. Na afloop zwemtherapie viel Jeffrey in het water en verdronk. Ouders
stellen ziekenhuis aansprakelijk. Vorderen verklaring voor recht. Verklaring kan hen
helpen bij het verwerken van hun verdriet. Zonder bijzonder belang komt niemand een
rechtsvordering toe. Hof zegt dat ouders no zijn. Niet een voldoende belang 3:303
BW. Ouders gaan in cassatie, HR gaat hier in mee, er is iets meer nodig. Louter een
emotioneel belang: 1. HR heeft willen voorkomen dat het Hof daadwerkelijk
onderzoek moest doen. Dat de moeder aansprakelijk zou zijn. Die vaststelling zou
hun verder van huis laten zijn. Andere waarheid. 2. Dam willen opwerpen tegen louter
emotionele belang. Welke niet-financiële belangen zijn wel legitiem? ->
- HR 6 september 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ9225, BZ9228 (Srebreniça): erkenning,
waarheidsvinding, verantwoordelijkheid;
o Gaan over de val in de zomer van 1995. Hassan was tolk van de VN. Mocht met de
soldaten mee evacueren. Familie is weggestuurd en vervolgens vermoord. Man en
vader was elektricien en ook weggestuurd door NL soldaten. Nabestaanden stelden
vorderingen in: vordering voor recht. Ging alleen om erkenning. Rb wees de
vorderingen af. NL traden toen op voor de VN. VN genieten immuniteit en kan dus
niet worden aangesproken. Staat is aansprakelijk (hof). HR: is het optreden
onrechtmatig? Zo ja, is het toerekenbaar aan de NL staat? Optreden is onrechtmatig
en kan worden toegeschreven aan VN en NL staat. NL staat is dus aansprakelijk.
Genoegdoening bij nabestaanden. Waarheidsvinding, erkenning, attributie van
verantwoordelijkheid.
3
, - HR 8 oktober 2010, ECLI:NL:HR:2010: BM6095 (Hangmat): schadevergoeding zonder
genoegdoening.
o Mevrouw lag thuis, hangmat hing aan een gemetselde pilaar. Pilaar brak af en viel
over de mevrouw heen. Hoge dwarslaesie. Man en vrouw hadden een
aansprakelijkheidsverzekering. Stelt een vordering tegen haar man en verzekeraar.
Vordert verklaring voor recht en vordert man en verzekering. Hoofdelijke
aansprakelijkheid: benadeelde beide voor het geheel aansprakelijk mag stellen en
vordering bij beide geheel mag vorderen. Degene die aansprakelijk is mag je het ook
op de ander verhalen. Grondslag 6:174 BW: aansprakelijkheid van gebrekkig opstal.
Vrouw was ook medebezitter. Vrouw was dus ook deels verantwoordelijk. Beschermt
dit artikel de vrouw? Waarom begon ze tegen haar man? Geen genoegdoening, maar
omdat ze via de man bij de aansprakelijkheidsverzekering gekomen. 50 procent werd
vergoed omdat ze medebezitter is.
Preventie
- Aansprakelijkheid en handhaving;
- Aansprakelijkheid en defensief gedrag (“chilling effect”);
- Kostenallocatie: bv. Milieuvervuiling: doorberekening van kosten, risicospreiding en vermijden
van inefficiënt gedrag.
Functies van het aansprakelijkheidsrecht
- Compensatie – de juridisch-financiële doelstelling: gaat om geld;
- Genoegdoening – de moreel-psychologische doelstelling;
- Preventie – de feitelijk-economische doelstelling: toekomstig gedrag, onduidelijk of dit effect
heeft.
In wisselende combinaties rechtvaardigen zij aansprakelijkheid: driebanden
“Ieder draagt zijn eigen schade”
- Verplaatsing schade behoeft een rechtsgrond;
- Rechtbank Limburg 16 januari 2019, ECLI:NL:RBLIM:2019:235
o Misbruik binnen kerk, accountants hebben zijn schade uitgerekend. 6 ton. Klacht bij
commissie kerk, kon ook vorderingen toewijzen tot 1 ton. Hij heeft gedagvaard tot
vergoeding van schade. (Verjaring).
Q&A HC 1
3 legitimaties van aansprakelijkheid:
- Preventie;
- Genoegdoening;
- Compensatie.
Bijvoorbeeld: Noury voetballer, Ajax is aansprakelijkheid. Werkt ook preventief omdat de clubs
snel moeten reageren, kunnen daardoor adequater reageren. Ajax heeft te laat ingegrepen.
Kern: niet corrigerende rechtvaardigheid: inbreuk en het herstel van de inbreuk dat even groot is.
Ouders hadden inderdaad een abortus willen plegen. Bij het bepalen van de schadevergoeding is een
andere methode gebruikt. Normaal zou je kijken als ze niet zou bestaan, maar dat is niet te
vergelijken. Dus hebben ze vergeleken met als ze gezond zou zijn. Schade vergoeden in vergelijking
met een normaal leven. Normaal leven had nooit binnen het bereik gelegen. Ze was namelijk erfelijk
beschadigd. Heel specifiek.
Hangmat-arrest: oogmerk compensatie.
4
