Historische context: Republiek der Zeven verenigde
Nederlanden 1515-1648
Intro
Zeventien Nederlanden losse lappendeken > hertogen voegden delen van Nederlanden aan hun rijk
toe. In 1506 erfde Karel V grote onderdelen van de Nederlanden, en bestuurde het vanaf 1515. Hij
probeerde een eenheid te maken, met een centraal bestuur; centralisatie17. Hij wilde vanuit Brussel
regeren, want in de Zuidelijke Nederlanden woonden ook de machtigste edelen en rijke
koopmannen; opkomst stedelijke burgerij14. Het zuiden liep ook voorop in de reformatie21. In 1555
droeg Karel V de Nederlanden over aan Filips II. Door religieuze spanningen en onvrede over
centralisatiepolitiek > de Opstand.
In 1648 met Vrede van Münster: Republiek der Nederlanden zelfstandig.
Deelcontext 1: Opstand in de Nederlanden (1515-1572)
1515: Karel V heerser over groot deel Nederlanden. 1543: Heer over alle zeventien gewesten van de
Nederlanden. Economische groei; stedelingen moesten belasting betalen. Daarvoor kregen ze
privileges > burgers sterke positie14. Karel V wilde vanuit één plaats regeren en organiseerde
centralisatie17. Hij wilde daarmee alle macht naar zich toe trekken en een absoluut vorst23 zijn. In
Brussel maakte hij drie Collaterale Raden (Raad van State [edelen], Geheime Raad [ambtenaren],
Raad van Financiën), die hem moesten ondersteunen. De burgers vonden dat hun vrijheden en
rechten werden bedreigd. Verder ontstond er een religieuze omslag: de Reformatie21, o.l.v. Maarten
Luther en Johannes Calvijn. Zij kregen op een Rijksdag in Worms de kans hun kritiek te herroepen.
Dat deden ze niet. De Protestantse kerk scheidde zich af uit de katholieke kerk. [Reformatie druist in
tegen centralisatiepolitiek. Extra godsdienst zorgt ervoor dat je niet meer kunt handhaven.] Karel V
liet hen vervolgen. In Duitsland lukte dit niet. Karel maakte de afspraak ‘cuius regio, eius religio’:
Wiens gebied, diens religie. In 1550 stelde Karel in de Nederlanden in dat ketters de doodstraf
moesten krijgen. Dit heette het Bloedplakkaat. In 1555 volgde Filips II zijn vader op en zette zijn
praktijken voort. In april 1566 dienden edellieden een Smeekschrift in, waarin werd gevraagd de
kettervervolgingen te stoppen. De calvinisten hadden echter geen kerken en preekten in de
buitenlucht; hagenpreken. Een dominee in Ulrum riep op tot de Beeldenstorm die vervolgens door
het hele land trok. Filips stuurde toen Alva naar de Nederlanden om het gezag te handhaven. Deze
stelde de Raad van Beroerten in, die ook wel de Bloedraad werd genoemd. Velen vluchtten,
waaronder Willem van Oranje. Hij gaf de watergeuzen toestemming om op zee schepen aan te
vallen. In 1572 veroverden ze Den Briel. Veel steden sloten zich aan bij de Opstand. Willem van
Oranje werd stadhouder.
1515: Karel V heerser over groot deel Nederlanden
1521: Luther op Rijksdag in Worms
1531: Instelling drie Collaterale Raden
1543: Karel V heerser over alle Nederlanden
1550: Instelling bloedplakkaten
1555: Filips II erft de Nederlanden
1566: Smeekschrift edelen & beeldenstorm
1567: Hertog Alva komt aan in Nederlanden
1572: Geuzen ontketenen de Opstand in Holland en Zeeland
14
De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
17
Het begin van staatsvorming en centralisatie
21
De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
23
Het streven van vorsten naar absolute macht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marjavdwind. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.