HC aantekeningen Handelsrecht
HC1
Boek 2 van het BW is het meest relevant, daar worden de verschillende rechtspersonen
toegelicht. Maar ook de handelsregisterwet 2007, handelsregisterbesluit 2008 wet op de
ondernemingsraden en wet en bestuur toezicht rechtspersonen 2020 zijn van toepassing. De
rechtspersonen maken statuten waarin de regels zijn opgesteld met betrekking tot de interne
organisatie; soort wet van de rechtspersoon. Rechtspersoonlijkheid is een bedenksel, er wordt
een etiket aan een ondernemingsvorm gehangen op deze manier (juridische jas). Een
rechtspersoon kan niet zelf handelen, daarom heeft het altijd een bestuur. Het eigen vermogen
wordt afgescheiden van privevermogens van de bestuurders en andere betrokkenen.
Bijkomende afspraken zijn dat in beginsel geen persoonlijke aansprakelijkheid voor schulden
is voor de bestuurders, aandeelhouders, leden vereniging en toezichthouders. Uitzonderingen
zijn leden van de coöperatie en bestuurders van informele vereniging.
Doel van de rechtspersoon hangt af van de vorm van de rechtspersoon. Een NV heeft weer
een ander doel dan een vereniging namelijk. De NV, BV en coöperatie hebben als doel het
drijven van een onderneming met het oog op het behalen van winst die is bestemd voor de
aandeelhouders/leden. Voor stichtingen en verenigingen geldt een winstuitkering verbod. Ze
mogen wel winst behalen, maar dus niet uitkeren aan het bestuur of leden. Het is wel
toegestaan dat ze een salaris genieten en dus werknemers in dienst hebben (die ook weer
salaris mogen genieten). Een uitzondering voor de stichting (2:185) is dat ze wel een ideële
uitkering mogen doen, denk bijvoorbeeld aan een goede doelen stichting die geldt uitkeren
aan het goede doel.
De NV is geregeld in titel 4 van boek 2 en de BV is geregeld in titel 5 boek 2. Let op: titel 1
boek 2 geldt voor alle rechtspersonen, dus ook voor de NV en BV. Art. 2:25 is vooral
belangrijk: van de bepalingen van die boek kan slechts worden afgeweken voor zover dat uit
de wet blijkt.
Een NV en BV worden in aandelen verdeeld. Voor een BV is een genoeg, maar mag ook
meer. Een NV moet meerdere aandelen verdelen. Dit wordt ook wel het kapitaalvennootschap
genoemd. Het kapitaal wordt bijeengebracht door derden. Deze aandelen worden op de beurs
geplaatst. Je koopt een aandeel, dus eerst inleggen voordat je aandeel hebt. Dit kan in geld of
natura, hangt van de afspraken met de rechtspersoon af. De oprichting van een NV of BV
geschiedt door een of meer personen door middel van een notariële akte van oprichting en het
maken van de statuten. De rechtspersoon moet zich ook inschrijven in het handelsregister,
maar dit is geen ontstaansvoorwaarde!! De NV kan dus al ontstaan zonder dat deze is
ingeschreven bij de kvk. Als de NV/BV niet is ingeschreven, geldt een persoonlijke
aansprakelijkheid voor de bestuurders als soort van sanctie.
Art. 2:67 bepaalt dat het bedrag van de aandelen de nominale waarde is en dus de
beginwaarde die in de statuten aan aandelen is toegekend. Bij oprichting is minimumkapitaal
vereiste en dat is volgens lid 2 45000 euro. Bij oprichting moet dit meteen aan de nv worden
betaald ofwel gestort op de aandelen. Dit is voorgeschreven door de tweede eeg-richtlijn. Dit
zorgt namelijk voor kapitaalbescherming (kapitaalrealiteit); kapitaal moet zekere omvang
hebben, daartegenover staan reële vermogenswaarden.
,De BV heeft geen minimumkapitaal vereiste meer. Dit was eerst 18000 euro, maar dit is
vervallen per 1 oktober 2012. Dit heeft tot het gevolg dat een bv kan worden opgericht met
een zeer gering kapitaal, bijvoorbeeld een aandeel met een nominale waarde van 1 cent. De
oprichter van de BV kan tevens de enige aandeelhouder worden, dus koopt hij zijn eigen
aandeel van 1 cent.
De storting op aandelen mag in geld of in natura. Voor geld geldt dat het voor of bij
oprichting moet worden gestort door een bankverklaring (2:93a), voor in natura geldt dat het
bij of na oprichting moet worden volbracht (2:94a/94b) met een beschrijving en
accountantsverklaring (2:94a/94b lid 2). Als je iets in natura stort, dan wordt de nv dus
eigenaar van hetgeen wat je gebruikt. Als je bijvoorbeeld een verhuiswagen stort dan wordt de
nv dus eigenaar van de verhuiswagen. Aandelingstorting is dus een geldige titel voor
overdracht.
De drie belangrijkste functies van een aandeel zijn:
- Vermogen aantrekken
- Winst (2:105/216)
- Zeggenschap
Het vermogen aantrekken kan bij oprichting maar ook in de periode daarna. Dit vindt plaats
door uitgeven (= emissie). Alternatieven voor geld aantrekken zijn geld lenen en behaalde
winsten resereveren.
Bij een NV heeft ieder aandeel in beginsel recht op winst ex 2:105 lid 9. Bij een BV kunnen
bepaalde aandelen van uitkering van winst worden uitgesloten ex 2:216 lid 7. In de mvt staat
dan ook dat het in sommige gevallen gewenst kan zijn dat een aandeelhouder niet deelt in de
winst van de bv, bijvoorbeeld indien de oprichter van een familievennootschap als
aandeelhouder wil meebeslissen over de gang van zaken in de vennootschap, maar de winst
geheel aan zijn kinderen wil doen toekomen. Dit kan je dan in de statuten neerleggen.
Als je een aandeel hebt in een bv/nv dan heb je ook zeggenschap. Soms krijgen werknemers
van de nv of bv ook een aandeel omdat zij zo naast hun salaris ook nog kunnen meedelen in
de winst. Het betekent natuurlijk dat zij ook zeggenschap krijgen, dat willen de
aandeelhouders natuurlijk niet. Daarom kunnen de aandeelhouders in de statuten neerleggen
dat stemrechtloze aandelen kunnen worden gegeven aan de werknemers, zodat zij alleen nog
maar meedelen in de winst.
Aandelen in een bv luiden altijd op naam. Ze kunnen vrij overdraagbaar zijn, omdat in
beginsel een blokkeringsregeling geldt maar deze kan worden neergehaald in de statuten. De
aandeelhouders zijn dus bekend bij de bv, worden neergelegd in een aandeelhoudersregister
(2:194). Er moet een notariële akte worden geleverd, zowel bij overdracht als bij nieuw
aandeel.
Een nv kent aandelen op naam en/of aan toonder (2:82). Zo heeft ajax bijvoorbeeld een deel
van de aandelen op naam en die behoren dan toe aan het bestuur en een aantal aandelen aan
toonder. Deze aan toonder aandelen zijn op de beurs genoteerd, die op naam niet. De nv moet
de aandelen op naam in een register bijhouden en moeten worden erkend of betekend aan en
mogen (hoeft dus niet) in de statuten worden opgenomen.
TIP:
,Artikel nv globaal 110 bij optellen en dan kom je bij de bepaling van de bv. Titel 4 is altijd
nv, titel 5 is altijd bv, titel 6 altijd stichting en titel 2 altijd vereniging.
Aandelen aan toonder voor de nv geldt dat de nv haar aandeelhouders niet kent, ook niet
opgenomen in een register en dus geen blokkeringsregeling. Er is geen emissie of levering via
notariële akte.
De rechtspersoon zorgt dus voor welvaart, omdat we anders niet in staat waren geweest om
grote bedragen bij elkaar te brengen. Op deze manier zijn de bestuurders niet persoonlijk
aansprakelijk en kunnen zo makkelijker geld in brengen zonder persoonlijk risico te lopen.
Daardoor durfde men meer te experimenteren en zijn er meer uitvindingen gedaan. Als deze
vorm niet had bestaan, hadden we waarschijnlijk veel misgelopen. Kijk bijvoorbeeld naar
apple; een mega bedrijf die vanaf het begin al een groot kapitaal had, wat dus mogelijk is
geweest door de aandelen en de niet persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurders.
HC2
Eenmanszaak
- 1 natuurlijke persoon
- Geen afgescheiden vermogen
- Inschrijven in het Handelsregister (5 onder b Hrgw 2007)
- Kan ook werknemers in dienst hebben
Vereniging
- Is geregeld in titel 2 boek 2 BW
- Organen: bestuur, leden (geen aandeelhouders), eventueel RvC of RvT
- Leden hebben stemrecht ex 2:38, bijvoorbeeld benoeming en ontslag bestuurders en
statutenwijziging
- Winstuitkeringverbod: de vereniging mag geen winst verdelen onder haar leden ex
2:26 lid 3. Wanneer dit wel wordt gedaan dreigt ontbinding ex 2:21 lid 3.
- Maar: de vereniging mag wel winst maken, dit moet worden gebruikt ten behoeve van
het doel dat de vereniging nastreeft.
- Bestuurders en werknemers mogen wel salaris ontvangen
- Is een rechtspersoon. De bestuurders zijn niet persoonlijk aansprakelijk tenzij sprake is
van informele vereniging ex 2:30. De leden zijn ook niet persoonlijk aansprakelijk
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen formele en informele vereniging. Beslissend:
opgericht bij notariële akte. Zie 2:27 jo. 2:30.
- De vereniging komt aan geld door bijvoorbeeld contributie van leden, sponsorgelden,
overheidssubsidies of reservering behaalde winst.
Stichting
- Is geregeld in titel 6 boek 2
- Organen: bestuur en eventueel RvC of RvT (292a WBRT 2020)
- Een stichting heeft geen AV en geen ALV, want sprake van ledenverbod. Wanneer
wel het geval dan volgt een sanctie, dreiging tot ontbinding van stichting ex 2:21 lid 1
sub c of lid 3
- Benoeming en ontslag van de bestuurders wordt geregeld in de statuten ex 2:286 lid 4
sub c
- Voor benoeming zijn verschillende varianten mogelijk: benoeming door coöperatie,
benoeming door eventueel ander orgaan of door rechter (op verzoek) ex 2:299
, - Ontslag wordt ex 298 WBTR door rechter gedaan (op verzoek). Discussie ontstaan of
alleen rechter dit mag doen of anderen ook.
- Stichting is een rechtspersoon dus bestuurders zijn niet persoonlijk aansprakelijk.
- Oprichting geschiedt bij notariële akte ex 2:286 lid 1 en/of bij uiterste wilsbeschikking
ex 2:286 lid 2
- De stichting mag geen uitkeringen doen aan oprichters, leden van organen of anderen
ex 2:85 lid 3. Wanneer dit wel wordt gedaan dreigt wederom ontbinding ex 2:21 lid 3.
- De stichting mag wel winst maken. Dit mag ook worden uitgekeerd wanneer sprake is
van ideële of sociale strekking (goede doelen).
- Bestuurders en werknemers mogen wel salaris ontvangen
- Geen aandelen in verdeeld kapitaal
- De stichting komt aan geld door bijvoorbeeld overheidssubsidies, entreegelden of
collecteren
Coöperatie
- Geregeld in titel 3 boek 2
- NB: woningcoöperatie is geen coöperatie
- Let op: art. 2:53 lid 1 stelt: als coöperatie opgerichte vereniging, maar een coöperatie
is niet een vereniging!! 2:53a betreft een schakelbepaling.
- De coöperatie is wel opgezet als een vereniging, dus de volgende organen: bestuur,
leden (verenigd in ALV) en eventueel RvC of RvT (47 WBTR 2020)
- Titel 2 (vereniging) is van overeenkomstige toepassing met uitzondering van 2:26 lid
3 en 2:44 lid 2, dus dit betekent dat een coöperatie wel haar winst mag verdelen onder
leden
- Doel (2:53 lid 1): voorzien in stoffelijke behoeften van leden door sluiten van
overeenkomsten met die leden
- Een coöperatie mag ook overeenkomsten sluiten met niet-leden mits statuten dit
toestaan ex 2:53 lid 3. Dit wel onder de voorwaarde dat overeenkomsten met leden
niet ondergeschikt worden (lid 4). Wanneer niet aan voorwaarde wordt voldaan dreigt
ontbinding ex 2:21 lid 3.
- Coöperatie is een rechtspersoon dus bestuurders niet aansprakelijk voor schulden, ook
leden niet persoonlijk aansprakelijk. Leden zijn onder omstandigheden wel
aansprakelijk jegens de coöperatie: ingeval W.A. in de naam van coöperatie staat ex
2:55. Dit staat voor ‘wettelijke aansprakelijkheid. In geval van ontbinding zijn de
leden jegens coöperatie aansprakelijk maar niet voor schulden jegens derden.
- De naam van de coöperatie moet het woord ‘coöperatief’ erin hebben met als slot W.A
(zie hierboven), B.A (beperkte aansprakelijkheid) of U.A (uitsluiting van
aansprakelijkheid) ex 2:54 lid 2
Oprichting rechtspersoon
- Verplichting tot inschrijving in Handelsregister: 2:29 lid 1, 2:69 lid 1/2:180 lid 1, 2:89
lid 1.
- Informele vereniging: 2:30 lid 3 BW
- Art. 5 e.v. Hrgw 2007 en art. 22 e.v. Hrgb 2008
- Doel handelsregister
- Inschrijving in handelsregister is geen ontstaansvoorwaarde!!!
- Maar als de rechtspersoon niet is ingeschreven, dan: persoonlijke aansprakelijkheid
bestuurders (2:29 lid 2, 2:69 lid 2 sub a/2:180 lid 2, 2:289 lid 2
- Informele vereniging: 2:30