College aantekeningen
Alle hoorcolleges IPR
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Dit zijn alle hoorcolleges uit het jaar . In combinatie met mijn andere bestanden heeft dit mij een 9,0 opgeleverd.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 64 pagina's
Voorbeeld 4 van de 64 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Internationaal privaatrecht hoorcollege 1, introductie enverwijzingsregel
7 september 2020
Het tentamen is open boek: boek, wetten en jurisprudentiebundels.
Introductie van het internationaal privaatrecht
MH17: advocaat sprak onder meer over het recht op schadevergoeding voor de nabestaanden. In dit geval
gaat het om een vordering tot onrechtmatige daad. In het NL recht kennen we sinds 2018 een bijzondere
regeling hierover. Regeling geldt pas voor ongelukken vanaf 2018. MH17 was eerder. Is überhaupt NL recht
van toepassing? Is de NL rechter überhaupt bevoegd? De directe schade heeft in Oekraïne plaatsgevonden.
Het zou heel goed kunnen zijn dat het recht uit Oekraïne van toepassing is. Misschien geeft dit recht al wel
recht op schadevergoeding.
Hema: financiële moeilijkheden bij Hema. Houden nauw verband met grote schuldenlast die op Hema rust.
Hema is zelfs aansprakelijk geworden voor die financiering. Op Hema rust al jarenlang een schuld van 600
miljoen. Voor die 600 miljoen moet een hoog rentepercentage worden betaald. Hema is het afgelopen jaar
met de schuldeisers rondom de tafel gaan zitten. Schuldenlast van 600 miljoen wordt teruggebracht tot 300
miljoen, in plaats daarvoor krijgen schuldeisers aandelen in Hema. Klein percentage schuldeisers wil hier niet
mee akkoord gaan. Unanimiteit is vereist: alle schuldeisers moeten ermee instemmen. Op dit moment ligt er
bij de eerste kamer een wetsontwerp wat het mogelijk maakt dat Hema naar de rechter kan om te vragen
om een meerderheidsakkoord ook verbindend te verklaren voor de minderheid. Echter dit is een
wetsonderwerp. Hema kan er nog geen gebruik van maken. Obligatie emissie werden beheerst door een
rechtskeuze van het recht van NY. Bovendien forumkeuze voor rechter in NY. Men heeft forumkeuze
veranderd van NY naar Engelse, ook rechtskeuze. Kan dit? Kun je een forumkeuze of rechtskeuze wijzigen?
Stel dat sommige minderheidsschuldeisers het niet eens zijn met Engelse beslissing en bij de NL rechter gaan
procederen. Is dan de NL rechter gehouden om de rechtsgevolgen van de Engelse uitspraak (bindend voor
alle schuldeisers) te erkennen?
Amazon: contract sluiten met Amazon (Amerikaanse vennootschap). Zeer waarschijnlijk is het recht van NY
van toepassing. Die voorwaarden kunnen zeggen dat een Amerikaanse rechter bevoegd is.
Begrip en functie van het internationaal privaatrecht
Waarom is IPR nodig?
Internationale rechtsverhoudingen. Omdat economische en sociale betrekkingen zich niet storen aan
landsgrenzen. Er zijn sociale en economische relaties die met meer dan 1 land zijn verbonden. Dat alleen
rechtvaardigt nog niet het bestaan van het conflictenrecht.
Rechtsverscheidenheid. Rechtsstelsels verschillen qua inhoud van elkaar. Als die landen hetzelfde
rechtsstelsel zouden hebben met dezelfde rechtsregels, dan was het IPR niet nodig.
Denk bijvoorbeeld aan eigendomsoverdracht of een polygaam huwelijk of de onrechtmatige daad.
Verschillende rechtsstelsels komen tot verschillende antwoorden.
Indeling IPR
1. Rechtsmacht: internationaal bevoegde rechter. Is de Nederlandse rechter bevoegd om te oordelen over een
rechtsbetrekking met internationale elementen? Heeft de Nederlandse rechter wel rechtsmacht in een
situatie waarbij meerdere nationaliteiten betrokken zijn.
- Brussel I, Haags Forumkeuzeverdrag, Verdag van Lugano
2. Conflictenrecht: toepasselijk recht. Welk recht is van toepassing? Dit is het belangrijkste onderdeel van het
IPR.
- Rome I, Rome II, Boek 10 BW
3. Erkenning + tenuitvoerlegging. Stel dat niet de Nederlandse rechter bevoegd is, maar een buitenlandse
rechter. En die heeft vonnis gewezen. Moeten wij in Nederland een buitenlands vonnis erkennen? Aanvaren
wij de rechtsgevolgen die aan het buitenlandse vonnis verbonden zitten? Kan zo’n buitenlands vonnis
worden geëxecuteerd?
- Brussel I
- Jurisprudentie HR
1+3 worden ook wel het formele IPR (= procesrecht) genoemd en deel 2 het materiële IPR.
,Is het mogelijk dat rechtsverhoudingen verbonden zijn met 1 staat, maar tegelijkertijd toch met verschillende
rechtsstelsels? – ja, (interregionaal privaatrecht) als je in Amerika/Duitsland/Koninkrijk der Nederlanden woont. Een
deelstaat kan een eigen privaatrecht hebben. Louisiana is Spaans en Frans geweest, wat invloed heeft op het
privaatrecht.
Bronnen van het Nederlandse internationaal privaatrecht
Bronnen van internationaliteit
Verdragen
- Haags Vertegenwoordingsverdrag, Haags Trustverdrag, Haags Verkeersongevallenverdrag
EU-recht (verordeningen)
- Rome I (overeenkomst), Rome II (wet), Brussel I, Insolventieverordening
- ook: toetsing aan vrijheid van vestiging en andere economische vrijheden
Nationaal recht
- Boek 10 BW
- andere bepalingen, bijv. art. 6:247 lid 4 BW (algemene voorwaarden)
Het vereiste van internationaliteit
Internationaliteit
Internationaalprivaatrecht
De naam: internationaal privaatrecht
Internationaal duidt niet op de bronnen van het IPR, het IPR is geen internationaal recht maar nationaal
recht voor internationale rechtsverhoudingen. Internationaal duidt dus niet op de herkomst van het recht
maar op het object. Het object van het IPR zijn internationale rechtsverhoudingen. Nuancering: steeds meer
regels van IPR (zowel formeel als materieel) zijn niet meer van nationale origine maar maken deel uit van
verdragen (Haagse Trustverdrag) of maken deel uit van EU-verordeningen (Rome I – verbintenissen uit
overeenkomsten en II – over Verbintenissen uit de wet). We vinden dit terug in boek 10 BW, maar meer dus
nog in Verdragen en EU-verordeningen.
- Heel lang (tot ver in de 19e eeuw) was er een belangrijke opvatting dat IPR wel ‘Volkenrecht’ was. En
dus geen nationaal recht voor internationale rechtsverhoudingen.
Art. 1 lid 1 en art. 3 lid 3 Rome
In art. 1 lid 1 vinden we het internationaliteitsvereiste terug: ‘in gevallen waarin uit het recht van
verschillende landen moet worden gekozen’. Hier zien we deze heel licht. Art. 3 stelt voorop de zogenaamde
vrijheid van rechtskeuze. Ook als het gaat om dwingendrechtelijke regels. Rechtskeuze heeft normaal
gesproken verstrekkende gevolgen, maar lid 3 heeft een belangrijke uitzondering: stel contract in objectieve
zin geheel met NL verbonden. Partijen kiezen toch voor het Engelse recht. Lid 3 zegt dan: wanneer het
internationale karakter eigenlijk heel kunstmatig is (partijen hebben alleen voor Engels recht gekozen), in
zo’n situatie kan de rechtskeuze er niet toe leiden dat het NL contractenrecht terzijde wordt gesteld. Hier
wordt een zwaarder internationaliteitsvereiste genoemd.
Methode van het IPR
Alternatieve methoden: methode die in het verleden wel zijn voorgesteld maar geen algemene navolging hebben
gevonden.
1. Opheffen van rechtsverscheidenheid:
ofwel door regelingen tot stand te brengen op internationaal niveau, specifiek voor internationale
rechtsverhoudingen (eenvormig privaatrecht).
Wel succesvol geweest op bepaalde terreinen:
- Weens koopverdrag: voor de internationale koop van roerende zaken, niet zijnde een
consumentenkoop. Het verdrag is tot stand gekomen in het kader van de VN en door tientallen landen
is geratificeerd.
Het conflictenrecht hebben we niet nodig als er voor bepaalde internationale rechtsverhoudingen
eenvormig privaatrecht hebben (EPR). Dan hoef je niet meer vast te stellen welk recht van toepassing
is, dit Weens koopverdrag regelt dit rechtstreeks. Het conflictenrecht is ook dan niet volledig irrelevant:
o Omdat het Weens koopverdrag maar een beperkt materieel toepassingsgebied heeft. Niet alle
kwesties zijn geregeld in het Verdrag (bijv. nietigheid in strijd met de wet of goede zeden).
, Daarvoor moet je toch terug naar het nationale recht. En daarvoor heb je het conflictenrecht
nodig.
o Het Weens koopverdrag geeft zelf aan wanneer het van toepassing is. Het is van toepassing in 2
situaties:
1) Wanneer beide partijen (verkoper en koper) zijn gevestigd in een land wat het Weense
Koopverdrag heeft geratificeerd. (Dus niet rechtstreeks bij een Engelse koper, geen
ratificatie in VK).
2) Ook van toepassing als het IPR van de rechter verwijst naar een land dat het Weens
koopverdrag heeft geratificeerd. Stel dat een contract met een Engelse koper en een
Nederlandse verkoper, bij de Nederlandse rechter komt, dan zal de Nederlandse rechter
eerst zeggen: geen rechtstreekse toepassing, maar op grond van het Nederlandse IPR
moet ik onderzoeken of het verdrag niet indirect van toepassing is. Rome I bepaalt onder
meer in art. 4 lid 1 sub a dat op een koopovereenkomst betreffende roerende zaken, het
recht van toepassing is van het land waar de verkoper woonplaats heeft. Via indirecte
werking tot het Weense Koopverdrag van toepassing. Bij een rechtskeuze voor Engels
recht, is volgens Nederlands recht het Engelse recht van toepassing en het koopverdrag
dus niet van toepassing.
2. Lex Fori: het recht van de rechter.
De rechter moet in een internationaal geschil niet de nationale regels toepassen maar zelf recht ontwikkelen
die rekening houden met de internationaliteit van de rechtsverhouding. (Amerika heeft dit geprobeerd,
maar ook niet voor gekozen, we laten keuzevrijheid binnen een internationale verhouding ook willen we dat
het recht wordt toegepast dat op die rechtsverhouding het nauwste is verbonden).
- De bevoegdheidsregels bepalen het toepasselijke recht. Er moet een uitgebreid stelsel van
bevoegdheidsregels die precies aangeven welke rechter van welk land bevoegd is. Dan mag die rechter
zijn ‘eigen’ recht toepassen (zo past de rechter het recht toe waar hij bekend mee is).
Functie en structuur van de verwijzingsregel
Functie (grondslag) van de verwijzing(sregel)
3. Heersende methode/methode van ons IPR/conflictenrecht.
Het vinden van het nauwst verbonden recht. Een internationale rechtsverhouding wordt genationaliseerd.
We brengen de verhouding onder bij nationaal privaatrecht. Dat doen we met behulp van de meerzijdige
verwijzingsregel: de internationale rechtsverhouding wordt verwezen naar het toepasselijke nationale recht.
Verschillende doelen/grondslagen:
- Gebaseerd op het beginsel van Savigny; zetel (Sitz) van de rechtsverhouding.
De opdracht van het conflictenrecht is dat bij elke rechtsverhouding een rechtsstelsel wordt gezocht
waartoe de rechtsverhouding gezien zijn aard thuishoort (haar zetel heeft). = de zetelformule.
De rechter dient het recht toe te passen wat het nauwste bij de rechtsverhouding is betrokken.
VB: in welk land is de schade van de onrechtmatige daad geleden?
art. 10:8 lid 1 BW, materieelrechtelijk resultaat niet relevant.
- Uitzonderingen: Andere verwijzingsregels kunnen ook gebaseerd zijn op andere beginselen.
o Beschermingsbeginsel: een bepaalde (zwakkere) partij wordt beoogt te beschermen door een
rechtsstelsel van toepassing te verklaren wat het nauwste met die persoon verbonden is.
Art. 6 & 8 Rome I (consumentenovereenkomsten en arbeidsovereenkomsten). Het recht
van de woonplaats van de consument, of de plaats waar de werknemer zijn activiteiten
uitvoert is van toepassing. Hoewel een rechtskeuze mogelijk is, mag de consument of
werknemer een beroep doen op zijn ‘eigen’ recht, voor zover dat voor hen gunstiger is.
o Begunstigingsbeginsel: het rechtsstelsel wat een bepaald wenselijk resultaat begunstigt wordt
van toepassing verklaard.
Alimentatie: conflictenrechtelijke herkansing. Aanknopingsladder met verwijzingsregel.
Als de primaire verwijzingsregel geen alimentatie toekent dan is de secundaire regel van
toepassing en zo verder. Zo probeert met een resultaat te begunstigen: alimentatie
toekennen.
Ook art. 10:12 BW, art. 11 Rome I (formele geldigheid).
Literatuur doornemen.
, De meerzijdige conflictregel of verwijzingsregel: kenmerken/structuur
Doel van de verwijzingsregel: Verwijzen van een internationale rechtsverhouding naar het toepasselijke nationale
recht.
Indirect
De verwijzingsregel zelf geeft geen antwoord op de rechtsvraag. Er wordt enkel doorverwezen naar het
nationale recht waar het antwoord in te vinden is.
- Echter soms; art. 10 lid 2 Rome I: is geen verwijzingsregel, maar een zelfstandige regel van IPR.
- EPR v. IPR Zie uitleg bij het Weens Koopverdrag.
Meerzijdig
Het eigen Nederlandse recht en het eventueel toepasselijke buitenlandse recht staan op gelijke voet met
elkaar. Voor de meerzijdige verwijzingsregels doet het er niet toe of de lex fori van toepassing is of
buitenlands recht. Het klassieke conflictenrecht gaat uit van een principiële rechtvaardigheid.
Eenzijdig: een regel die alleen maar aangeeft wanneer het Nederlandse recht van toepassing is.
- Eenzijdig: art. 6 (oud) Wet AB
Staat en bevoegdheid NL wordt beheerst door NL recht. Was eenzijdige verwijzingsregel, want wordt
alleen aangegeven wanner NL recht van toepassing is. In de rechtspraak werd het analoog meerzijdig
gemaakt.
- Eenzijdig: scope rules: art. 6:247 lid 4 BW
Heel specifiek aan dat een NL afdeling over de vernietigbaarheid van onredelijk bezwarende
bedingen, van toepassing is als de consument woonplaats heeft in NL.
Scope rule: hele specifieke eenzijdige verwijzingsregeling.
Neutraal
Het is aan het nationale recht om te bepalen wat de materieelrechtelijke gevolgen zijn. De verwijzingsregel
houdt zich daar in beginsel niet mee bezig, enkel met in welk recht het antwoord moet worden gezocht.
- Uitzondering: Soms aanvaarden we de rechtsgevolgen van een buitenlands vonnis niet, er is een
soort veiligheidsklep ingebouwd.
o Openbare orde (art. 10:6 BW) – fundamentele waarde verbonden aan NL.
NL conflictenrecht gaat uit van gelijkwaardigheid. Er is wel een ondergrens en dat is die van de
openbare orde. Als het buitenlands recht een inbreuk maakt op fundamentele waarden en
normen inbreuk maakt op NL recht van openbare orde, dan kan rechter regel opzij zetten
vanwege strijd met openbare orde.
Bijv. islamitische verstotingen: heeft verstoting plaatsgevonden zonder toestemming
vrouw, dan erkennen we de verstoting niet. Discriminerend karakter; alleen man kan
verstoten.
Polygaam huwelijk druist ook tegen fundamentele Nederlandse rechtsbeginselen in.
Bijv. Jukos. Faillissement na dat de Russische fiscus een belastingaanslag had opgelegd
wegens ontduiking. HR: het Russische faillissementsvonnis en de daaraan verbonden
bevoegdheden van de curator kunnen wij in NL niet erkennen omdat het in strijd is met de
openbare orde. Tot stand gekomen op een onaanvaardbare wijze, Jukos werd een aanslag
opgelet terwijl Jukos zich niet heeft kunnen verweren, politieke onteigening.
Openbare orde is een fluïde begrip. Vroeger was een gewone echtscheiding ook in strijd met de
openbare orde. Ons begrip is hierover veranderd. Dit kan van land tot land verschillen, maar ook van
tijd tot tijd. Het is ook heel context gebonden; van geval tot geval bekijken.
o Voorrangsregels (art. 10:8 BW)
- Uitzondering: begunstigingsregel: soms dat het er wel toe wat de inhoud van het geldende recht
bepaalt.
Abstract
- Echter: begunstiging, openbare orde
VB: Rome II
Hoofdregel: het recht dat van toepassing is op een onrechtmatige daad is het recht van het land waar de
schade zich voordoet.
Meerzijdig en neutraal. Schade in Nederland? Dan Nederlands, schade in Nigeria? Nigeriaans recht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RosanneBurm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen