1. Biotische factoren, organismen beïnvloeden gezondheid van een mens.
2. Abiotische factoren, factoren van niet levende aard.
3. Endogene factoren, komen uit individu zelf.
4. Psychische factoren, factoren die in het hoofd zitten.
05/09/2019
Les 2
Kudde immuniteit = iedereen is immuun, virus sterft uit.
Mug is een vector, verspreidt virussen. Niet iedere mug is geïnfecteerd met een bepaalde
ziekte, muggen gaan rondvliegen maar zijn niet per se geïnfecteerd met de ziekte
(bijvoorbeeld malariamug, moet eerst malaria oplopen).
Mug heeft er geen voordeel bij om een virus/parasiet bij zich te dragen.
Malaria kan niet meer terugkomen, muggen worden bestreden in de omgeving waar mensen
malaria hebben.
10/09/2019
Les 3
Epidemiologie minitoets
Michiel de Boer
Epidemiologisch
- Onderzoek met mensen
- Gaat over het echte leven
- Slecht controleerbaar
- Noodzakelijk om uiteindelijk uitspraak te kunnen doen over impact
blootstelling/interventie voor de mens
Biomedisch
- Onderzoek in delen van cellen
- Onderzoek met diermodellen
- Goed controleerbaar
- Bruikbaar om mechanisme van ziekteproces in kaart te brengen
Epidemiologisch en biomedisch vullen elkaar aan en hebben elkaar nodig.
Toepassingen epidemiologie
o Beschrijvende epidemiologie, voorkomen van ziekte beschrijving
gezondheidstoestand van populaties, hoe vaak komt longkanker voor of wat is
de gemiddelde bloeddruk
o Verklarende epidemiologie, voorkomen van ziekte onderzoek naar oorzaken
en ziekten, is er een verband tussen roken en longkanker. (Op zoek naar
verbanden)
Roken = determinant (onafhankelijke variabele)
Longkanker = uitkomst (afhankelijke variabele)
, Verschillende vragen
o Aetiologische naar oorzaken van ziekte
o Prognostische naar beloop van ziekte (vaak onder invloed van preventie)
o Diagnostische naar samenhang meetuitslagen en ziekte (hoe kunnen we ziekte
vaststellen)
Onderzoeksdesign
Gezondheidswetenschappelijk onderzoek (2 delen)
Observationeel; we kijken naar mensen en observeren wat ze doen, meten dat aan ze. Maar
we beïnvloeden ze niet, nog geen interventies.
Case-control onderzoek (patiënt controle), we starten het onderzoek met de
uitkomst. Geïnteresseerd in een determinant en in uitkomsten. Onderzoeken of dit
leidt tot dat (bijvoorbeeld roken tot longkanker, je begint dan dus bij longkanker)
‘Cases’ worden geselecteerd en daarbij worden vergelijkbare controles gezocht
o Case = persoon met uitkomst (vaak ziekte)
o Controle = persoon zonder die uitkomst
Voorbeeld: onderzoek naar het verband tussen vitamine-inname en
kans op geslachtsziekte.
Cases = patiënten met geslachtsziekte
Controle = mensen zonder geslachtsziekte.
Aan mensen die wel of niet uitkomst hebben moet je vragen in welke
maten ze vitamines hebben ingenomen (vragen naar gedrag in het
verleden retrospectief. (We beginnen bij de uitkomst en we vragen
terug naar een mogelijke oorzaak).
Zeer efficiënt bij zeldzame aandoeningen, je hoeft niet te wachten totdat mensen ziek
worden; we selecteren ze als ze ziek zijn (want je gaat terug redeneren).
Het is ook lastig, namelijk de selectie is moeilijk om vergelijkbare controles te vinden. De
mensen moeten dezelfde kans hebben gehad op de ziekte. Voor meten van determinant
moeten we terugvragen in de tijd moeilijk te herinneren (recall).
Cohortonderzoek (incidentie), groep mensen die 1 of meer kenmerken deelt. Als je
eenmaal lid bent van de groep ben je altijd lid. Bijvoorbeeld, studenten eerste jaar
G&L 2017-2018, doe je al een andere studie ben je alsnog lid en dat blijf je. Het is
prospectief, we kijken vooruit, dus intuïtief. Beginnen met vaststellen van
determinant, daarna kijken we hoeveel mensen ziek zijn geworden.
Voorbeeld; onderzoek naar relaties tussen fysieke conditie en griep. Er
wordt bijgehouden wie minimaal eenmaal griep krijgt, analyseren of
mensen met verschillende maten fitheid verschillende kans op griep
hebben.
In vergelijking met case-control onderzoek;
Voordelen cohortonderzoek
- Minder kans op fouten bij selectie proefpersonen
- Geen recall, dus minder kans op meetfouten in determinant.
Nadelen cohortonderzoek
- Veel minder efficiënt, want lang wachten totdat de ziekte optreedt, zeker bij zeldzame
aandoeningen.
Transversaal onderzoek (prevalentie), determinant en uitkomst gemeten op
hetzelfde moment, wordt meestal samen met cohort uitgevoerd.
Voorbeeld; onderzoek naar HPV en wisselende seksuele contacten.
Je weet niet van wie je het gekregen hebt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jillvgils. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.