SAMENVATTING ASSISTENT DROGIST ADVISEREN 1
Table of Contents
1.1 De drogist en zelfzorg..........................................................3
1.1.5 Soorten geneesmiddelen.........................................................3
1.1.6 Verantwoorde zorg..................................................................3
1.1.7 Registratie geneesmiddelen....................................................3
1.1.8 Wetten en regelgeving............................................................3
1.1.9 Zelfzorgproducten...................................................................4
1.1.10 De bijsluiter..........................................................................4
1.1.11 Rubrieken en inhoud van de bijsluiter....................................5
1.1.12 Wel zelfzorg, geen geneesmiddel...........................................6
1.1.13 Toedieningswegen en vormen................................................6
1.2 Communicatie.....................................................................8
1.2.2 Zelfzorgvoorlichting................................................................8
1.2.3 Bestanddelen van goede zelfzorgvoorlichting...........................8
1.2.3 Het Drogisten Zelfzorgvoorlichtingsmodel................................9
1.2.5 Communicatievaardigheden...................................................10
1.2.7 Informatieverwerking............................................................10
1.2.8 Risicogroepen.......................................................................11
1.3 Pijn per definitie................................................................12
1.3.3 Pijn in theorie.......................................................................12
1.3.4 Koorts..................................................................................12
1.3.5 Zelfzorggeneesmiddelen bij pijn en koorts..............................14
1.3.6 Paracetamol 3m+..................................................................15
1.3.7 Algemene informatie NSAID’s................................................17
1.3.8 Lokaal pijnstillend die geen NSAID’s zijn.................................20
1.3.9 Producten en samenstellingen...............................................21
1.3.10 Fytotherapie bij pijn en koorts.............................................24
1.3.11 De kassacheck.....................................................................25
1.4 Pijn in soorten en maten....................................................27
1.4.2 Hoofdpijn..............................................................................27
1.4.4 Pijn en koorts bij Griep..........................................................29
1.6.4 Spier- en gewrichtsklachten...................................................31
1.6.4 Menstruatiepijn.....................................................................35
1.4.7 Keelpijn................................................................................36
1.4.10 Middenoorontsteking...........................................................38
, 1.4.11 Zelfzorggeneesmiddelen bij middenoorontsteking................40
Maagklachten.........................................................................41
1.5.3 Zelfzorggeneesmiddelen bij maagklachten.............................44
1.4 Darmproblemen.................................................................49
1.6.2 Verstopping..........................................................................49
1.6.3 Zelfzorggeneesmiddelen bij verstopping................................51
1.6.4 Diarree.................................................................................52
1.6.5 Zelfzorggeneesmiddelen bij diarree.......................................54
1.5 Overige klachten spijsvertering..........................................56
1.7.1 Misselijkheid en spugen.........................................................56
1.7.2 Zelfzorggeneesmiddelen bij misselijkheid en spugen..............57
17.3 Wormen.................................................................................58
1.7.5 Aambeien.............................................................................60
1.7.6 Zelfzorggeneesmiddelen met aambeien..................................62
,1.1 De drogist en zelfzorg
1.1.5 Soorten geneesmiddelen
In 1865 begon de drogisterij.
Sinds 2002 bestaat er zelfbediening in de drogisterij.
We onderscheiden bij geneesmiddelen de volgende soorten afleverstatus:
1. UR-geneesmiddelen (=uitsluitend recept): worden voorgeschreven door een arts of
specialist. Met het recept kun je het geneesmiddelen ophalen bij de apotheek. Soms
wordt een recept uitgeschreven voor een product dat verkrijgbaar is bij de drogist.
2. Zelfzorggeneesmiddelen: kunnen zonder recept worden verkregen.
Je hebt 3 categorieën:
- UA = uitsluitend apotheek
- UAD = uitsluitend apotheek en drogist
- AV = algemene verkoop (supermarkt)
Het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) toetst de middelen op werkzaamheid,
kwaliteit en veiligheid en bepaald aan de hand van het veiligheidsrisico de afleverstatus.
Homeopathische geneesmiddelen worden alleen getest op kwaliteit en veiligheid.
Ongeveer 75% van de omzet van zelfzorggeneesmiddelen wordt gerealiseerd door
drogisterijen.
1.1.6 Verantwoorde zorg
Het doel van verantwoorde zorg is dat consumenten geneesmiddelen op een verantwoorde
wijze gebruiken en de juiste keuzes maken.
Registernummer reguliere geneesmiddelen begint met RVG (=Register Verpakte
Geneesmiddelen).
Registernummer homeopathische geneesmiddelen begint met RVH (=Registratie Voor
Homeopathische geneesmiddelen).
Het is verboden voor een RVH dat er op de verpakking/bijsluiten een indicatie staat
vermeld, omdat de werkzaamheid meestal niet wetenschappelijk is aangetoond.
1.1.7 Registratie geneesmiddelen
Homeopathie:
- Zonder indicatie op de verpakking = homeopathisch UAD-geneesmiddel met een
RVH-registratie
- Met indicatie op de verpakking = TKG met RVG-registratie (register verpakte
geneesmiddelen).
1.1.8 Wetten en regelgeving
Wat is verantwoorde zorg en wie is er verantwoordelijk voor?
Het toezicht en verplichte advisering bij UAD-geneesmiddelen door de drogist. De
onderneming waar de UAD-geneesmiddelen worden verkocht is verantwoordelijk.
Wie mag voorlichting geven?
Alleen assistent-drogist en drogist.
Wanneer moet er voorlichting gegeven worden?
Altijd, alleen niet wanneer de klant aangeeft daaraan geen behoefte te hebben.
Het is niet verplicht voor een drogist om zich te certificeren.
,Terhandstellen = het presenteren (reclame maken en aanbieden), geven van voorlichting,
afrekenen & overhandigen en het verlenen van nazorg (klachtenbehandeling).
Reclame voor zelfzorggeneesmiddelen is toegestaan, maar er zitten strenge regels aan vast
(reclame-uitingen over geneesmiddelen moeten worden getoetst aan de SmPC-tekst
(bijsluitertekst)).
KOAG (Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen) = beoordeelt en geeft advies over
gezondheidsreclame voor geneesmiddelen
CBD = Centraal Bureau Drogisterijbedrijven
1.1.9 Zelfzorgproducten
= alle producten die door de consument op eigen initiatief en voor eigen rekening kunnen
worden aangeschaft om gezondheidsklachten vast te stellen, te bestrijden en te voorkomen.
(Dus niet alleen zelfzorggeneesmiddelen, maar alle producten die bijdragen aan onze
gezondheid).
- Reguliere zelfzorggeneesmiddelen (paracetamol)
- Homeopathische zelfzorggeneesmiddelen
- Fytotherapeutische zelfzorggeneesmiddelen (=kruidengeneeskunde, fyto = kruid)
- Diagnostica (koortsthermometer)
- Anticonceptiemiddelen
- Producten voor lichaamshygiëne
- Pleisters en verbandmiddelen
- Gezondheidsproducten
- Vitamines en mineralen
TKG = traditioneel kruiden geneesmiddel (A. Vogel)
Een generiek middel is een geneesmiddel dat de naam heeft van de werkzame stof
(paracetamol heet paracetamol, zonder een echt merknaam).
1.1.10 De bijsluiter
SmPC (SPC)= Summary of Product Charachteristics (samenvatting van de kenmerken van het
product): staat in het registratiedossier van een geneesmiddel en is goedgekeurd door CBG
(College ter Beoordeling van Geneesmiddelen). De SmPC is een verplicht onderdeel, de bijsluiter
is bedoeld voor consumenten en wordt opgesteld d.m.v. de SmPC-tekst.
In de zelfzorgstandaarden wordt in een logische volgorde verklaard hoe je de klant kunt helpen.
Voor gedetailleerdere informatie kan je kijken in de bijsluiter of SmPC.
Primaire verpakking = de direct om het product sluitende verpakking.
De regelafstand staat niet vast voor de bijsluiter.
,1.1.11 Rubrieken en inhoud van de bijsluiter
In de bijsluiter staat informatie over:
- De benaming (naam zoals vermeld in de SmPC-tekst in het registratiedossier)
- De samenstelling (kwalitatief en kwantitatief)
Kwalitatieve samenstelling = welke werkzame stoffen een geneesmiddel bevat
- De farmaceutische vorm en inhoud (tabletten, zetpillen of drank)
- De producent en het registratienummer
Er zijn 6 rubrieken die je aantreft in de bijsluiter en wat er hierbij wordt uitgelegd:
Rubriek 1: Wat is dit middel en waarvoor wordt dit middel gebruikt?
Werking, welke geneesmiddelengroep (maagzuurremmers), therapeutische
indicaties (= waar het geneesmiddel voor gebruikt kan worden).
Rubriek 2: Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?
Contra-indicaties (=situatie waarbij het zelfzorggeneesmiddel niet mag worden
gebruikt), waarschuwingen, zwangerschap & borstvoeding, invloed op
rijvaardigheid, wisselwerkingen (interacties) (=sommige geneesmiddelen kun je
beter niet samen gebruiken), hulpstoffen (met specifieke waarschuwingen worden hier
vernoemd, bijvoorbeeld suiker).
Rubriek 3: Hoe gebruikt u dit middel?
Gebruikelijke dosering, toedieningsinterval (=tijd tussen de innames),
toedieningsfrequentie (=hoe vaak per 24uur een dosis mag worden genomen),
dagdosering, doseringsschema, specifieke aanwijzingen bij gebruik van kinderen
onder de 18 en bepaalde patiëntgroepen, overdosering, vergeten in te nemen/als
men wil stoppen.
Rubriek 4: Mogelijke bijwerkingen
Rubriek 5: hoe bewaart u dit middel?
Koel, droog, donker en afgesloten (vaak bruin glas of blistermateriaal) en buiten bereik
van kinderen bewaren.
Rubriek 6: inhoud van de verpakking en overige informatie
Welke stoffen (werkzame en hulpstoffen), hoe ziet het middel eruit en hoeveel zit er
in een verpakking, overige informatie, datum product laatst goedgekeurd en
registratienummer.
Hulpstoffen = stoffen die niet bijdragen tot de genezende werking, maar om andere redenen zijn
toegevoegd (bijvoorbeeld om de smaak aangenamer te maken) (sucrose).
,1.1.12 Wel zelfzorg, geen geneesmiddel
Gezondheidsproducten/zelfzorgproduct zijn sommige eet- en drinkwaren met een specifieke
gezondheidsclaim die een uitwerking hebben op de ‘gezondheid’ van de mens.
(Voedingssupplementen, vitaminen en mineralen in de vorm van tabletten/dragees)
Bij alle vitamines en mineralen in een voedingssupplement moet op de verpakking de ADH
(Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid) staan vermeld.
Vitamine A 800 μg (=microgram)
Vitamine B1 1,1 Mg (=milligram) Natrium 2000 Mg
Vitamine B2 1,4 Mg Chloride 800 Mg
Vitamine B6 1,4 Mg Calcium 800 Mg
Vitamine/Foliumzuur B11 200 μg IJzer 14 Mg
Vitamine B12 2,5 μg Fluoride 3,5 Mg
Vitamine C 80 Mg Jodium 150 μg
(Ascorbinezuur) Niet Op IJzer Floor Jagen
Vitamine D 5 μg
Vitamine E 12 Mg
Vitamine K 75 Mg
Let op: bij ADH wordt geen onderscheid gemaakt in bevolkingsgroepen, geslacht en leeftijd. De
ADH op het etiket kan dus verschillen van de aanbeveling van de Gezondheidsraad.
Ongeveer 25% van de Nederlandse bevolking gebruikt een voedingssupplement.
1.1.13 Toedieningswegen en vormen
Er zijn 2 soorten toedieningswegen:
1. Plaatselijke toediening (lokale/topicale toediening): geneesmiddel wordt gelijk op de
plaats van het lichaam aangebracht.
Lokaal: op de huid, op de slijmvliezen (mond, ogen, oren, vagina), inhalatie.
2. Systemische toediening: geneesmiddel komt op de gewenste plek via de bloedbaan.
- Oraal (mond)
- Rectaal (anus, via endeldarm)
- Vaginaal
- Transdermaal (via de huid, nicotinepleister)
- Parenteraal /systemisch (= buiten het maag-darmkanaal om. Injectie, infuus, Subcutaan).
Gecombineerd: bijvoorbeeld als een maagtablet een plaatselijke werking moet uitoefenen,
daarna gaan de stoffen naar de darmen en door naar het bloed.
Via de huid:
- TTS-pleister: TTS = transdermaal therapeutisch systeem. Door de pleister wordt de
werkzame stof zeer gelijkmatig en nauwkeurig gecontroleerd afgegeven aan het bloed via
de huid.
- Balsem = dikvloeibare massa van harsen in vluchtige olie
- Créme: olie-in-water-emulsie (vaak gebruikt in dagcrèmes en reinigingscrèmes, makkelijk
smeerbaar), water-in-olie-emulsie (vetter, waterproof zonnebrand, crème tegen droge
huid).
- Gel: op basis van verdikkingsmiddel (meestal met celluloseverbinding) en water. De
werkzame stof is opgelost in het water.
- Liniment (smeersel): dunne en gemakkelijk op te brengen zalf.
,- Pasta: zalf met meer dan 50% vaste stof, waardoor een poreuze massa wordt verkregen.
- Strooipoeder: tot een vereiste graad van fijnheid gebracht poedermengsel
- Zalf: vetmengsel waarin geneesmiddel is opgelost
Op de slijmvliezen:
- Nebulisator = knijpflesje. Het medicijn is opgelost in een vloeistof en het apparaat zet het
medicijn om in nevel/mist.
Vast via de mond:
- Poeder: 1. Verdeeld = de werkzame stof is vermengd met een vulstof om de poeders op een
bepaald gewicht te brengen. 2. Onverdeeld = dan is dat niet het geval.
- Dragee: een tablet dat is voorzien van een aantal, meestal gekleurde, suikerlagen.
- Granules: fijne korrels. Toedieningsvormen in de vorm van een gekorrelde massa.
- Smelttablet: tablet met granulaat
- Tablet: samengeperst poeder.
Vloeibaar oraal:
- Emulsie: mengsel van twee of meer, niet op gewone wijze mengbare vloeistoffen.
- Suspensie: onoplosbare vaste stof die zwevende wordt gehouden in een vloeistof door
middel van een emulgator.
- Stroop: In stroop zit 62,8% tot 63,5% suiker.
- Tinctuur: alcoholisch, vloeibaar aftreksel van plantaardige geneesmiddelen (niet voor
Moslims).
Via de endeldarm:
- Zetpil
- Clysma = een tube met een canule voor het inbrengen van een vloeistof in de endeldarm via
de anus.
Retardwerking = Vertraagde afgifte van een geneesmiddel (wordt ook wel prolongation, slow
release, durette of spansule genoemd).
Farmacokinetische eigenschappen = de werking, verdeling en uitscheiding van
geneesmiddelen in en door het lichaam.
Interactie = een wisselwerking tussen 2 verschillende werkzame stoffen, dit kan zowel positief
als negatief zijn.
Sachet = verpakking in kleine zakjes (een zakje met los poeder).
Lactatie = als men borstvoeding geeft
Foliumzuur hebben zwangere vrouwen nodig (400 microgram).
Mucodyne = hoestdrank (contra-indicatie hiervan is overgevoeligheid voor Carbocisteïne).
Accidenteel = eenmalig
Doosje paracetamol 100 stuks = apotheek.
, 1.2 Communicatie
- Het drogisten zelfzorgvoorlichtingsmodel gebruik je om de stappen in het
voorlichtingsgesprek goed te volgen.
- De zelfzorgstandaarden gebruik je voor de inhoud van het advies. Communicatieve- en
adviesvaardigheden zet je daarbij in, om het gesprek prettig te laten verlopen.
1.2.2 Zelfzorgvoorlichting
Het geven van advies over zelfzorggeneesmiddelen heeft als doel dat de klant:
- Zelfstandig beslissingen kan nemen over het aanschaffen/gebruiken van
zelfzorggeneesmiddelen.
- Eventueel andere maatregelen kan nemen (huisarts, veranderen eetgewoonte).
Het CBD werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van zelfzorgvoorlichting.
Slechts een klein deel van zelfzorg heeft te maken met gebruik van zelfzorggeneesmiddelen.
Meestal gaat het bij zelfzorg om onschuldige kwalen die ook ‘vanzelf’ weer over gaan.
De drogist houdt toezicht op de verkoop van geneesmiddelen.
1.2.3 Bestanddelen van goede zelfzorgvoorlichting
- Juiste informatie: alle informatie die je de klant geeft is inhoudelijk juist. Het moet in lijn
zijn met de wetgeving, de Drogisten Zelfzorgstandaard, de bijsluiter en volgens de regels
van ‘het vak’.
- Goede communicatie: draag de informatie volledig en op een voor de klant begrijpelijke
manier over.
- Keuzemogelijkheden: geef de klant een keuze uit verschillende middelen. Je vertelt bij elk
middel de aanbevolen dosering, wijze van gebruik, waar nodig risico’s en waarschuwingen.
Zoals bij accidentele (=toeval) overdosering.
- Tips en leefregels: tips wat de klant zelf kan doen (vezelrijke voeding bij verstopping,
stoomapparaat bij verkoudheid).
- Doorverwijzen: wijs de klant tijdig op het raadplegen van de huisarts. Bij vermoedde van
misbruik of gezondheidsrisico’s raadpleeg je ook de huisarts.
Het doel van reclame is omzetbevordering. Het doel van zelfzorgvoorlichting is
gezondheidsbevordering.
- Informatie geven is de klant feitelijke informatie geven
- Voorlichting geven over zelfzorggeneesmiddelen is de klant die informatie geven die hij
nodig heeft. Dit gaat over de aard en doel van het geneesmiddel. Over de te verwachte
risico’s en gevolgen voor de gezondheid.
Je antwoord wordt uitgebreider. Je geeft antwoord op de vraag en extra informatie erbij.
- Adviseren is de klant een product aanbevelen, of vertellen wat hij het beste kan doen.
Verantwoorde zorg bevat:
- Goed opgeleid en bijscholend personeel
- Veilige winkelinrichting waar informatie over zelfzorgproducten kan worden verkregen
- Goed bedrijfsvoering met een werkend kwaliteitsbeleid, werkbegeleiding en intercollegiaal
overleg.
