Hoorcollege 1: Klinisch redeneren in kader van complexiteit en chroniciteit
Chroniciteit
Oude definitie
Een chronische ziekte is een aandoening waarbij over het algemeen geen uitzicht op volledig herstel
is. Een chronische aandoening gaat doorgaans gepaard met pijn, geestelijk lijden, beperkingen in
functioneren of andere klachten. De mate waarin mensen hinder ondervinden verschilt per
aandoening en per individu.
Nieuwe definitie
Chronische pijn is een persisterend (blijvend), multifactorieel gezondheidsprobleem waarbij
lichamelijke, psychische en sociale factoren in verschillende mate en in wisselende onderlinge
samenhang bijdragen aan pijnbeleving, pijngedrag, ervaren beperkingen in het dagelijks functioneren
en ervaren vermindering van de kwaliteit van leven.
In KNGF-richtlijnen staat soms wanneer de klacht als chronisch wordt gezien. Bij lage rugklachten
heeft dit bijvoorbeeld de volgende indeling:
Acuut: 0-6 weken
Subacuut: 7-12 weken
Chronisch: >12 weken
DALY
De ziektelast (Burden of Disease) is de hoeveelheid gezondheidsverlies in een populatie die
veroorzaakt wordt door ziekten. De ziektelast wordt uitgedrukt in DALY’s (Disability Adjusted Life-
Years). De DALY kwantificeert gezondheidsverlies en is opgebouwd uit twee componenten:
Het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte)
Het aantal jaren geleefd met de gezondheidsproblemen, gewogen voor de ernst hiervan
(ziektejaarequivalenten)
Complexiteit
Je cliënt kan complex zijn:
Vanuit biomedisch perspectief, bijvoorbeeld:
o Cliënt met multimorbiditeiten
o Cliënt met (chronische) aandoening die invloed heeft op meerdere (orgaan)systemen
o Cliënt met medicatie voor (chronische) aandoening die invloed heeft op meerdere
(orgaan)systemen
o Cliënt zonder voldoende aanwijsbare medische diagnose waarbij verschillende
(orgaan)systemen beïnvloed zijn.
Vanuit bio-psychosociaal perspectief in relatie tot de cliënt, met verschillende niveaus:
Vanuit bio-psychosociaal perspectief in relatie tot de omgeving
, o Hulpvraag en zorgvraag van de directe familie
o Stabiliteit van de directe omgeving (ondersteunt familie de cliënt of niet)
o Zorgnetwerk: dus welke disciplines zijn betrokken bij het zorgnetwerk. Kan complex
zijn als hier tegenstrijdige informatie gaat spelen omdat elke zorgdiscipline voor
zichzelf werkt
Door de hulpvraag
o Een cliënt met een hemiplegie kan als hulpvraag hebben dat hij graag weer wil
kunnen staan, maar hij kan ook als hulpvraag hebben dat hij graag weer 5km
hardloopt binnen 20 minuten.
Eigen persoonlijkheid als therapeut
o Je eigen ideeën, intuïtie en gevoelens, bewust dan wel onbewust, spelen een rol bij
de afweging van wat goed is om te doen
Sinds een aantal jaar is er een nieuw zorgmodel
en zijn we van ‘cure’ naar ‘care’ gegaan.
Bij het oude concept was het zo dat ouderen
curatieve zorg kregen en op het moment dat ze
in de palliatieve fase terecht kwamen, kregen
ze pas palliatieve zorg. Bij het nieuwe
zorgmodel wordt de palliatieve zorg langzaam
opgebouwd en krijgen cliënten tegelijk met
curatieve zorg, ook palliatieve zorg.
, Hoorcollege 2: Fysio-/oefentherapie bij patiënten met COVID-19
ICF-model
• Functies: fysiologische en mentale eigenschappen van het menselijk organisme.
• Anatomische eigenschappen: positie, aanwezigheid, vorm en continuïteit van onderdelen
van het menselijk lichaam.
• Stoornissen: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen.
Activiteiten: onderdelen van iemands handelen.
Beperkingen: moeilijkheden die iemand heeft met het uitvoeren van activiteiten.
• Participatie: iemands deelname aan het maatschappelijk leven.
• Participatieproblemen: problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het
maatschappelijk leven.
• Externe factoren: iemands fysieke en sociale omgeving.
• Persoonlijke factoren: iemands individuele achtergrond (verder niet uitgewerkt).
, Hoorcollege 3: Wat ben ik moe
Vermoeidheid
Definitie: het besef van een verminderde capaciteit voor lichamelijke en/of mentale arbeid,
veroorzaakt door een evenwichtsverstoring in de aanwezigheid, het gebruik, en/of herstel van
energie die nodig is om activiteiten uit te voeren.
Vermoeidheid staat op de derde plaats in de lijst van meest gerapporteerde problemen in de
huisartsenpraktijk. Vermoeidheid is subjectief omdat iedereen het anders ervaart en is
multidimensionaal.
Vermoeidheid kun je scheiden in:
Fatigue: het gevoel van vermoeidheid
(subjectief)
Fatiguability: een verminderd
prestatievermogen (objectief)
Fatigue
Emotioneel/psychosociaal
o Frontale kwab
o Stemming en motivatie op basis van ervaren vermoeidheid
o Depressie, chronisch vermoeidheidssyndroom
Homeostatisch
o Hypothalamus
o Balans in je systeem speelt dus een belangrijke rol in je vermoeidheid. Als je griep
krijgt zijn 1 van de eerste symptomen die je ervaart vermoeidheid
Fatiguability
Centrale factoren
o Prikkelbaarheid van motorneuronen
o Corticale en subcorticale netwerken
o Bijvoorbeeld bij MS, traumatisch hersenletsel, CVA, Parkinson, Dementie
Perifere factoren
o Spieren, zenuwen, glycogeen opslag die op is
o Verminderde spierkracht door veelvuldige contractie
o Myopathieën
Vermoeidheid is context specifiek: het speelt op afhankelijk van je situatie.
Vermoeidheid bij COVID-19 patiënten, klachten:
Myocarditis (ontsteking hartspier), afname ejectiefractie, ritmestoornissen
Longfibrose, pulmonaire hypertensie
Trombo-embolische ziekte
Chronisch vermoeidheidssyndroom
PICs (post intensive care syndroom) of posttraumatisch stresssyndroom
Leverfalen
Deconditionering
Spierkrachtverlies
Fatigue en fatiguability bij longziekten
, Fatigue
o Depressieve gevoelens
o Slecht slapen
o Angst
Fatiguability
o Vervroegde activatie van anaerobe metabolisme gedurende inspanning kan zorgen
voor verhoogde verzuring wat inspanningsgerelateerde hyperventilatie en dyspneu
doet ontstaan toename van fatiguability
o Extra inspanning van hulpinademingsspieren
o Slechte voedingstoestand
Vermoeidheid bij neurologische aandoeningen
Hiervan is de oorzaak nog niet helemaal duidelijk. Het is wel duidelijk dat de vermoeidheid meestal
niet op basis van fatiguability is, maar op basis van fatigue. Dit komt omdat mensen met hersenletsel
meer hersenactiviteit gebruiken om informatie te verwerken. Dit zie je onder andere bij MS,
Parkinson, CVA, dementie, etc.
Chronisch vermoeidheidssyndroom
Definitie: klinisch geëvalueerde chronische vermoeidheid die onverklaarbaar is, continu aanwezig is
of herhaaldelijk terugkeert, die nieuw is, of een duidelijk begin heeft (niet het hele leven al
aanwezig), die niet het resultaat is van voortdurende belasting en niet duidelijk minder wordt door
rust, en die een aanzienlijke afname van het vroegere activiteitenniveau op het gebied van werk,
studie, sociale of persoonlijke activiteiten tot gevolg heeft.
Met daarnaast tenminste 4 van de volgende symptomen >6 maanden:
Verminderd kortetermijngeheugen of concentratievermogen
Keelpijn
Gevoelige cervicale of axillaire lymfeklieren
Spierpijn
Pijn in verschillende gewrichten zonder zwelling of roodheid
Hoofdpijn (die qua vorm, patroon en ernst nieuw is)
Slaap waar patiënt niet van uitrust
Malaisegevoel na inspanning dat langer dan 24 uur aanhoudt
Je krijgt pas de diagnose chronisch vermoeidheidssyndroom als alle differentiaaldiagnoses zoals
kanker en covid zijn uitgesloten.
Oorzaken vermoeidheid bij kanker
Tumorgerelateerd, afhankelijk van:
Aard van onderliggende tumor
Stadium van de ziekte
Ontstekingen die worden veroorzaakt door de tumor
Tumor geïnduceerde complicaties (orgaanfalen, bloedarmoede, etc.)
Comorbiditeit
Hypothyreoïdie
Diabetes Mellitus
COPD
Cardiovasculaire aandoeningen
Neurologische aandoeningen
Psychosociale factoren
Angst
Depressie
Slaapstoornissen
, Alcoholmisbruik
Activiteitenniveau
Iatrogene factoren (factoren die veroorzaakt worden door medisch handelen)
Chemotherapie
Immunotherapie
Behandeling met small molecules
Hormoontherapie
Radiotherapie
Chirurgie
Medicatie
Lichamelijke symptomen
Pijn
Dyspnoe
De oorzaak van centrale vermoeidheid bij kanker is onbekend, maar het komt mogelijk door afgifte
van serotonines, cytokines en prostaglandines (door kanker en de behandeling ervan)
Met behulp van de 3 P’s kun je een behandeling over vermoeidheid inrichten. Hierbij richt je je op:
Planning
Pacing: activiteiten verdelen over de dag en niet alle activiteiten achter mekaar
Prioriteren: welke activiteiten zijn belangrijk en welke niet?
