Ondernemingsrecht 1
Inhoud
Ondernemingsrecht 1...................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1- Inleiding..............................................................................................................................7
De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde.......................................................................7
Vennootschap en onderneming...........................................................................................................7
Organisatie en doelstelling...................................................................................................................7
Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang...................................................................................8
Concernbelang en externe belangen....................................................................................................8
Algemene bepalingen...........................................................................................................................8
NV en BV...............................................................................................................................................9
Corporate Governance.........................................................................................................................9
Misbruik van de NV en de BV...............................................................................................................9
Concernverhoudingen........................................................................................................................10
Hoofdstuk 2- De oprichting.....................................................................................................................11
Motieven voor de oprichting..............................................................................................................11
Oprichtingsvereisten artikel 2:64/2:175 lid 2 BW...............................................................................11
Externe informatie..............................................................................................................................11
Oprichtingsgebreken..........................................................................................................................12
Vennootschap in oprichting................................................................................................................12
Hoofdstuk 3- Kapitaal en vermogen.......................................................................................................14
Kapitaal en vermogen.........................................................................................................................14
Kapitaal- en vermogensbescherming.................................................................................................15
Minimumkapitaal NV..........................................................................................................................15
Stortingsplicht, storting in geld...........................................................................................................15
Bankverklaring....................................................................................................................................16
Inbreng anders dan in geld (natura) bij de oprichting........................................................................17
Inbreng in natura na de oprichting.....................................................................................................18
Transacties met oprichters en aandeelhouders (Quasi-inbreng)........................................................18
Uitkering aan aandeelhouders............................................................................................................19
Verkrijging van eigen aandelen door de vennootschap......................................................................20
Verbod financiële steun aan anderen.................................................................................................22
Kapitaalvermindering.........................................................................................................................22
1
, Kapitaalvermeerdering.......................................................................................................................24
Doel van de emissie............................................................................................................................25
Hoofdstuk 4- Aandelen...........................................................................................................................26
Inleiding..............................................................................................................................................26
Aandelen op naam. Levering..............................................................................................................26
Blokkeringsregelingen........................................................................................................................28
Rechten en verplichtingen verbonden aan aandelen.........................................................................29
Aandelen aan toonder. Levering.........................................................................................................31
Beurshandel........................................................................................................................................31
Melding van zeggenschap en gebruik van voorwetenschap...............................................................31
Soorten van aandelen en verwante stukken......................................................................................32
Vruchtgebruik en pandrecht...............................................................................................................33
Beslag op aandelen.............................................................................................................................34
Hoofdstuk 5- Het bestuur.......................................................................................................................35
Taak en bevoegdheid..........................................................................................................................35
One tier board....................................................................................................................................36
Benoeming, schorsing en ontslag.......................................................................................................36
Vennootschapsrechtelijke betrekking en arbeidsverhouding.............................................................38
Ontslagrecht.......................................................................................................................................38
Interne aansprakelijkheid...................................................................................................................40
Externe aansprakelijkheid...................................................................................................................41
Aansprakelijkheid in concernverhoudingen........................................................................................43
Hoofdstuk 6- De gebondenheid van de vennootschap aan derden........................................................45
Vertegenwoordiging...........................................................................................................................45
Vertegenwoordigingsbevoegdheid.....................................................................................................45
Schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid....................................................................................45
Beroep op beperkingen alleen door vennootschap............................................................................45
Vertegenwoordiging bij besluit...........................................................................................................46
Procuratiehouder, doorlopende volmacht aan bestuurders..............................................................46
Wettelijke bepalingen, handelingen met enige aandeelhouder.........................................................46
Goede trouw, redelijkheid en billijkheid, misbruik van bevoegdheid.................................................47
Doeloverschrijding..............................................................................................................................48
Bekrachtiging, zaakwaarneming.........................................................................................................48
Onrechtmatige daad...........................................................................................................................49
Fout ondergeschikte, niet-ondergeschikte of vertegenwoordiger.....................................................49
2
,Hoofdstuk 7- De algemene vergadering.................................................................................................50
De bevoegdheid van de AVA..............................................................................................................50
De vergadering; stemrecht.................................................................................................................50
Besluitvorming in de AVA...................................................................................................................51
Certificering van aandelen..................................................................................................................53
Beschermingsconstructies, oligarchische regelingen..........................................................................53
Stemovereenkomsten........................................................................................................................54
Hoofdstuk 8- Raad van Commissarissen.................................................................................................57
Algemene taak en bevoegdheden......................................................................................................57
Andere taken en bevoegdheden........................................................................................................58
Samenstelling en functioneren...........................................................................................................60
Rechtspositie; benoeming, schorsing, ontslag....................................................................................60
Aansprakelijkheid...............................................................................................................................61
Hoofdstuk 9- De ondernemingsraad (OR)...............................................................................................63
Instelling.............................................................................................................................................63
Onderneming WOR............................................................................................................................63
Samenstelling en werkwijze...............................................................................................................63
Ontslagbescherming...........................................................................................................................64
Overlegvergadering............................................................................................................................64
Bevoegdheden....................................................................................................................................64
Adviesrecht artikel 25 WOR................................................................................................................65
Beroepsrecht artikel 26 WOR.............................................................................................................65
Belangenafweging, motivering, procedurele toetsing........................................................................66
Opschortingsplicht, rechten van derden............................................................................................66
Samenloop artikel 2:15 BW, procesbevoegdheid...............................................................................67
Instemmingsrecht...............................................................................................................................67
Informatie...........................................................................................................................................67
Centrale ondernemingsraad (COR).....................................................................................................67
Bevoegdheden COR............................................................................................................................68
Algemene geschillenregeling artikel 36 WOR.....................................................................................68
Medezeggenschap in kleine ondernemingen.....................................................................................68
Europese Ondernemingsraad EOR, medezeggenschap bij de SE en bij grensoverschrijdende fusie. .68
Hoofdstuk 10- Toetsing van besluiten....................................................................................................69
Besluit en stem...................................................................................................................................69
Aantasting van de stem......................................................................................................................69
3
, Nietigheid en non-existentie- oordeel van de voorzitter....................................................................70
Nietig of vernietigbaar besluit............................................................................................................71
Gronden van nietigheid......................................................................................................................72
Vernietigingsgronden.........................................................................................................................73
Vordering tot vernietiging..................................................................................................................75
Werking tegen derden........................................................................................................................75
Hoofdstuk 11- Financiële verslaggeving.................................................................................................77
Totstandkoming van de jaarrekening.................................................................................................77
Balans, winst- en verliesrekening.......................................................................................................78
Hoofdregel, fundamentele en belangrijke regels...............................................................................78
Internationale vertakking: International Financial Reporting Standards............................................78
Toelichting, posten na balansdatum...................................................................................................79
Geconsolideerde jaarrekening............................................................................................................79
Aansprakelijkheidsverklaring artikel 2:403 BW...................................................................................79
Winstvaststelling- en bestemming.....................................................................................................80
Reserves en voorzieningen.................................................................................................................80
Rechtspleging.....................................................................................................................................81
Rechtspleging vervolg.........................................................................................................................82
Interne betekenis van de jaarrekening; decharge..............................................................................83
Openbaarmakingsplicht......................................................................................................................83
Vrijstellingen.......................................................................................................................................84
Hoofdstuk 12- Geschilbeslechting en enquête.......................................................................................85
Gedwongen overdracht van aandelen (uitstoting).............................................................................85
Gedwongen overname (uittreding)....................................................................................................86
Enquête..............................................................................................................................................86
Enquêteverzoek..................................................................................................................................86
Spoed, onmiddellijke voorziening.......................................................................................................87
Beslissing op het verzoek....................................................................................................................88
De Rapporteurs, het verslag...............................................................................................................89
Wanbeleid, onjuist beleid, verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid.................................................90
Elementaire beginselen van verantwoord ondernemerschap............................................................91
Voorzieningen.....................................................................................................................................91
Hoofdstuk 13- Statutenwijziging, omzetting, ontbinding.......................................................................92
Statutenwijziging................................................................................................................................92
Omzetting...........................................................................................................................................93
4
, Ontbinding..........................................................................................................................................93
Vereffening.........................................................................................................................................94
Hoofdstuk 14- Herstructurering van vennootschappen.........................................................................96
Fusiemethoden. Bedrijfsusie..............................................................................................................96
Aandelenfusie.....................................................................................................................................96
Uitkoopregeling..................................................................................................................................96
Juridische fusie...................................................................................................................................98
Grensoverschrijdende fusie..............................................................................................................100
Splitsing............................................................................................................................................101
Fusiecode..........................................................................................................................................102
Openbare biedingen.........................................................................................................................102
Materiële fusiecontrole....................................................................................................................102
Hoofdstuk 15- De structuurvennootschap...........................................................................................103
Criteria van artikel 2:153/2:263 lid 2 BW..........................................................................................103
Opgaaf bij het handelsregister..........................................................................................................103
De benoeming van commissarissen..................................................................................................103
Bijzonder aanbevelingsrecht OR.......................................................................................................104
Oligarchische regelingen. HVA-Socfin...............................................................................................104
Schorsing en ontslag van commissarissen........................................................................................105
Taak en bevoegdheid van de RvC.....................................................................................................106
De commissie van aandeelhouders..................................................................................................107
Het structuurregime in concernverhoudingen. Volledige vrijstelling...............................................107
Ontheffing en vrijwillige toepassing.................................................................................................108
Hoofdstuk 16- Europees vennootschapsrecht......................................................................................109
Vrijheid van vestiging en het harmonisatieproces............................................................................109
Vrijheid van vestiging, vrij verkeer van kapitaal en de jurisprudentie van het Europese Hof van
Justitie..............................................................................................................................................109
De Europese Vennootschap (SE).......................................................................................................109
Modernisering van het Europees vennootschapsrecht....................................................................110
Arresten....................................................................................................................................................111
Week 1- rechtsvormen, oprichtingsvereisten, ontwikkelingen........................................................111
Week 2- crediteurenbescherming....................................................................................................111
Week 3- bevoegdheden organen, besluitvorming, vertegenwoordiging en tegenstrijdig belang....112
Week 4- aandelen en aandeelhouders.............................................................................................113
Week 5- herstructureringen.............................................................................................................114
5
,Week 6- onbehoorlijk bestuur en concernverhoudingen.................................................................115
Week 7- geschillenregeling en enquêterecht...................................................................................117
6
,Hoofdstuk 1- Inleiding
De vennootschap als rechtspersoon en deelrechtsorde
- De NV en BV worden opgericht bij een notariële akte. De oprichter legt, bij het verlijden van de akte,
bij de notaris een vierledige verklaring af:
1. Dat hij een vennootschap wil oprichten;
2. Dat de vennootschap zal worden geregeerd door de in de akte op te nemen statuten;
3. Dat één of meer met name genoemde personen voor een bepaald bedrag in het kapitaal van de
vennootschap deelnemen;
4. Dat één of meer met name genoemde personen tot bestuurder van de vennootschap worden
benoemd, eventueel ook één of meer personen tot commissaris.
- Deelrechtsorde: het is een zelfstandig juridisch systeem, dat deel uitmaakt van een meeromvattend
systeem. Tot de deelrechtsorde behoren de in de statuten genoemde personen en organen.
- Lidmaatschapsverhouding: de aandeelhouder is enerzijds te beschouwen als deelnemer (treedt toe
tot de deelrechtsorde) aan de vennootschap en anderzijds als derde (hij komt tot de vennootschap
in een betrekking te staan).
Ook bestuurders en commissarissen hebben een tweeledige rechtsverhouding. Enerzijds hebben
zij hun uit de statuten en wet voortvloeiende zeggenschapsrechten, waardoor zij deel uitmaken
van de vennootschap als rechtsorde, anderzijds staan zij tot de vennootschap in een
rechtsbetrekking (uitbetaling salaris/commissarisbeloning) en zijn zij derhalve derde.
- Aandeelhouders vormen niet de vennootschap. De vennootschap is namelijk geen contract tussen
aandeelhouders.
Artikel 2:64/2:175 lid 2 BW schrijft niet langer voor dat iedere oprichter deelneemt in het
kapitaal.
- Vennootschap: een van de aandeelhouders vrijstaand (zelfstandig) instituut dat als zodanig kan
functioneren en als rechtspersoon kan deelnemen aan het economisch verkeer. Dit is de kern van de
institutionele opvatting.
Vennootschap en onderneming
- Onderneming: organisatorisch verband, gericht op duurzame deelneming aan het economisch
verkeer. De NV en BV zijn rechtsvormen van een onderneming.
- NV en BV kunnen als rechtspersoon een onderneming ‘hebben’, ‘drijven’ of ‘in stand houden’. Deze
zegswijze correspondeert met 3 benaderingen van het begrip onderneming:
De reële benadering (heeft): de onderneming als vermogensobject. De vennootschap als
rechtspersoon kan worden gezien als eigenaar van de ingebrachte of ontwikkelde onderneming.
De instrumentele benadering (drijft): de onderneming als instrument. De eigenaar (de
vennootschap) drijft de onderneming.
De institutionele benadering (in stand houden): de onderneming als beslisorganisatie.
- De rechtsbetrekking werd aanvankelijk gezien als een contract tussen aandeelhouders,
tegenwoordig heeft de institutionele opvatting de overhand gekregen.
- Bij het ondernemingsrecht is telkens sprake van een organisatie (NV/BV) die een andere organisatie
(onderneming) heeft, drijft of in stand houdt.
Organisatie en doelstelling
- De vennootschap is opgebouwd uit organen.
- Organen: een uit één of meer personen bestaande functionele eenheid die door de wet of de
statuten met beslissingsbevoegdheid in vennootschappelijke aangelegenheden is bekleed.
7
, - Tot de organen behoren:
Bestuur: belast met de centrale leiding.
Algemene vergadering van aandeelhouders: vertegenwoordigt het kapitaal (eigenaarsbelang).
Raad van Commissarissen.
De vergadering van houders van aandelen van een bepaalde soort of bij de BV aanduiding.
Gemeenschappelijke vergadering van het bestuur en de RvC.
Aandeelhouderscommissie in de zin van artikel 2:268 lid 11.
Groepsvergadering van artikel 2:96 lid 2 en 2:99 lid 5 BW.
- De ondernemingsraad is in de conceptie van de wetgever een orgaan van de onderneming, welke
daarbij als een van de vennootschap afzonderlijke organisatie is gedacht. Naarmate echter in een
concreet geval de vennootschapsorganisatie en de ondernemingsorganisatie meer naar elkaar
toegroeien, kan de ondernemingsraad uitgroeien tot orgaan van de vennootschap.
Artikelen 2:14-2:16 BW moeten zo worden geïnterpreteerd dat besluiten van de
ondernemingsraad daar niet onder vallen.
- Het doel van de vennootschap vindt zijn afbakening in de doelomschrijving. Blijkens artikel
2:66/2:177 BW dient dit doel in de statuten te worden opgenomen. Naast het formele doel wordt in
de literatuur gesproken over het eigenlijke doel of einddoel van de vennootschap.
Shareholders model: focus ligt op het maken van winst ten behoeve van aandeelhouders.
Stakeholders model: oog voor belangen van een bredere groep van belanghebbenden.
Vennootschapsbelang en ondernemingsbelang
- Vennootschapsbelang: het aandeelhoudersbelang, werknemersbelang, het belang van het bestuur
en de RvC. Dit belang is in de regel het belang bij een bestendig succes, maar wordt mede bepaald
door de oogmerken die aandeelhouders met de vennootschap en haar onderneming hebben en de
aard en inhoud van hun samenwerking.
- Arrest Cancun: het vennootschapsbelang moet onder omstandigheden worden afgewogen tegen
relevante belangen van overige bij de vennootschap en haar onderneming betrokkenen.
- Zowel het bestuur, de RvC en de AVA dienen rekening te houden met relevante, externe belangen
die niet onnodig of onevenredig mogen worden geschaad, zie artikel 2:239 lid 5 en 2:250 lid 2 BW.
Concernbelang en externe belangen
- Concernbelang: indien de vennootschap onderdeel is van een concern, dan zijn de vennootschaps-
organen in hun doen en laten mede afhankelijk van het in concern gevoerde belang.
- Externe belangen komen steeds meer onder de aandacht onder de noemer ‘maatschappelijk
verantwoord ondernemen’.
Algemene bepalingen
- Artikel 2:5 BW: rechtspersoon staat in beginsel vermogensrechtelijk gelijk met een natuurlijk
persoon.
In de literatuur wordt de gedachte gekoppeld dat een rechtspersoon in beginsel exclusief
aansprakelijk is voor eigen schulden en dat in het Nederlands recht geen of weinig plaats is voor
doorbraak van aansprakelijkheid.
Vermogensschade door een derde aan de vennootschap toegebracht, kunnen in beginsel alleen
door de vennootschap worden gevorderd. Indien de aandeelhouder zijn aandelen vergoed wil
zien, moet hij aangeven welke specifieke zorgvuldigheidsnormen jegens hem privé zijn
geschonden (Poot/ABP en Kip/Rabo).
8
