Samenvatting blok 1
READER
AFHANKELIJKHEID EN MACHT
Wij gaan het hebben over het soort macht waar de ene macht heeft over de andere. Dit is sociale en
fysieke macht. Het is te omschrijven als; de mogelijkheid om de gedragsmogelijkheden van de ander
te beperken of te verruimen.
Er bestaat gelegitimeerde en niet-gelegitimeerde macht. Macht die de politie bijvoorbeeld heeft is
gelegitimeerd.
Macht kan op verschillende dingen gebaseerd zijn:
- Deskundigheid, bijvoorbeeld als patiënt bij een dokter. Je bent afhankelijk van zijn
deskundigheid. Deze macht is ook wel autoriteit.
- Bezit, iemand heeft de middelen iets tot stand te brengen en hier kan je afhankelijk van zijn.
- Fysiek overwicht, wanneer er iemand sterker is dan jij, is er een bepaalde macht.
- Kennis en informatie, denk maar aan kennis is macht.
Macht is iets tijdelijks, de machtsbalans kan weer veranderen.
Macht heeft te maken met afhankelijkheid. Iemand kan pas macht uitoefenen als de ander
afhankelijk is. Waarom stellen mensen zich afhankelijk op? Vaak zit er bij jezelf een behoefte achter
of een bepaald doel waar je de ander bij nodig hebt. Je kan op 2 manieren afhankelijk zijn:
- Feitelijk afhankelijk, bijvoorbeeld vluchtelingen zijn afhankelijk van hulpverlening of iemand
is afhankelijk van of de treinen rijden of niet.
- Psychisch afhankelijk, je zoekt goedkeuring van een ander. Dit is een behoefte, omdat je de
zekerheid niet bij jezelf kan vinden. Deze onzekerheid kan komen door een opvoeding
zonder keuzevrijheid, zonder ruimte om initiatieven te nemen of zonder ruimte om fouten te
mogen maken.
Na de tweede wereldoorlog was er een tijd van onderdrukking achter de rug. Er ontstonden hierna
studentenopstanden a.k.a. flowerpower. Men wilde zich onttrekken aan de macht van de heersende
klasse. Gelijke behandeling werd belangrijk en mensen worden nu onafhankelijk opgevoed. Toch is
macht de wereld niet uit. Zolang er mensen in de samenleving zijn, is er sprake van
machtsverhoudingen.
Hoe ontstaat een autoritaire persoonlijkheid? Vaak ontwikkeld iemand dit als ze zelf autoritair zijn
opgevoed. Deze mensen ontwikkelen een grote weerstand tegen onderdrukking en autoriteit en
daarom nemen ze zelf de rol in. Iemand die zich op macht richt heeft dus zelf ook een onvervulde
behoefte. Macht is op zichzelf niet een negatief begrip, echter is er een negatieve klank ontstaan
door machtsmisbruik. Destructief gebruik van macht, dus een macht waarbij je alleen kijkt naar de
belangen en behoeften van jezelf, komt door de persoonlijke achtergrond van de persoon die macht
uitoefent. Vaak zijn deze motieven echter moeilijk weerneembaar.
Bij constructief gebruik van macht wordt er juist gekeken naar het belang van de ander.
Het gevoel dat je bij macht krijgt is vaak terug te koppelen naar je levenservaringen. Ook het
gebruiken van macht of zichzelf afhankelijk opstellen heeft te maken met ontwikkelingsprocessen
van de persoon.
,Als social worker is het belangrijk om kennis te hebben over macht en de
persoonlijkheidsontwikkeling van de cliënt. Zo kan je zijn gedrag, behoeften en de intenties beter
begrijpen.
Binnen hulpverlening is er automatisch een machtsverhouding. Een cliënt is afhankelijk van hulp of
begeleiding en de hulpverlener heeft macht door deskundigheid en kennis. Ook heb je in sommige
gevallen fysieke macht, als je beslist over of iemand zelfstandig kan gaan wonen of dat iemand naar
een instelling moet.
Veel cliënten hebben vaak negatieve en soms traumatische ervaringen met macht en afhankelijkheid.
Sommige hebben een angst ontwikkeld voor de macht van de hulpverlener. Ze doen maar gewoon
wat je zegt, echter belemmer je de autonomie en het zelfstandig zijn van de cliënt.
Conclusies over professioneel hanteren van macht (constructief):
- Het is gericht op de doelen van de cliënt. De macht is gericht op groei van onafhankelijkheid
en zelfstandigheid. Dit doe je door bijvoorbeeld een begeleidingsplan te maken met daarin
de doelen vermeld.
- Het is afgestemd op de behoeften en belangen van de cliënt.
- De hulpverlener wordt niet gehinderd door een eigen gevoeligheid met het thema macht.
- De inzet van macht komt voort uit een goede houding van oprechte betrokkenheid. Wanneer
je negatieve gevoelens hebt jegens een cliënt, maak je dit bespreekbaar.
- De hulpverlener handelt bewust, reflecteert op haar eigen handelen en bespreekt dit met
haar collega’s.
- De hulpverlener legitimeert haar handelen als zij de cliënt beperkt in zijn vrijheden of
mogelijkheden.
- De inzet van macht is legitiem als de cliënt zichzelf of anderen geweld wil aandoen.
SEKSUELE GEZONDHEID
Onder seksuele gezondheid verstaan we een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek,
emotioneel, mentaal en sociaal welzijn. Het hangt samen met de lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
De seksuele-responscyclus is het herkenbare patroon van fysieke en mentale processen bij de
beleving van seksualiteit. Het kent 4 fasen: Verlangen> Opwinding> Orgasme>herstel/bevrediging.
De seksuele-responscyclus wordt in gang gezet door een interne of externe seksuele prikkel. Bij
vrouwen geeft het orgasme een gevoel van “zich overgeven” en verlies van controle, terwijl bij
mannen dit als onvermijdelijk wordt ervaren.
De beleving van seksualiteit wordt per persoon
anders ervaren en is dus een erg complex
verschijnsel. Het zijn factoren die op allerlei
manieren op elkaar inwerken en samenhangen.
Het biopsychosociaal model van seksualiteit heeft
een kader om die verschillende factoren te ordenen,
maar ook om de seksuele beleving van mensen te
begrijpen. In dit model zijn er 3 factoren. Ook zie je
dat de gewenste ervaring en wat er daadwerkelijk
,gebeurt, niet helemaal samenvallen. Wanneer dit wel samenvalt is er sprake van seksuele satisfactie
(tevredenheid).
De biologische factoren
Bij beleven van seksualiteit is je lichaam het instrument. Hoe het lichaam functioneert en hoe het
eruit ziet zijn van invloed van het seksuele functioneren. Een goed functionerend brein verwerken
seksuele prikkels. Hersenen zetten prikkels om in lichamelijke reacties. Wanneer je een ziekte hebt
die bijvoorbeeld doorbloeding tegenhoudt, heeft dit ook invloed op je seksuele functioneren.
Psychologische factoren
De seksuele-responscyclus verloopt niet alleen door lichamelijke reacties, maar ook door
psychologische processen zoals motivatie, emotie en cognities. Je motivatie is deels bewust en deels
onbewust. Er is sprake van vrijkomen van dopemine bij een prettige gebeurtenis. Waardoor de wens
ontstaat deze ervaring te herhalen. Dit wordt dan onbewust je motivatie. Gedachten (cognitie) zijn
ook sterk van invloed op het seksuele functioneren. Negatieve gedachten kunnen de seksuele-
responscyclus verstoren.
Sociale factoren
Seksueel gedrag is ook sociaal gedrag. Het word mede bepaald door de context waarin we
opgroeien. Wat wel en niet acceptabel is. De sociale normen staan soms gespannen met de
behoeften van een persoon. Ook kan seks op een andere manier als sociaal gedrag worden gezien,
namelijk dat je je band versterkt met de persoon.
Deze factoren werken met elkaar samen. Soms echter door een chronische ziekte of door een
bepaald zelfbeeld kan het evenwicht verstoord raken.
Er zijn 2 soorten seksuele problemen; problemen mét en problemen dóór seksualiteit.
Het zijn pas stoornissen wanneer de klachten langer dan 6 maanden aanhouden!!!!
Seksuele stoornissen vallen onder psychiatrische stoornissen.
Seksuele stoornissen binnen Problemen mét seksualiteit
Seksuele dysfunctie
Er kunnen problemen met het seksuele functioneren optreden. Denk aan erectieproblemen of
lubricatieproblemen in de fase van verlangen en opwinding. Of problemen met het orgasme of
pijnproblemen. Bijna iedereen ervaart weleens problemen met het seksueel functioneren, wat leidt
tot lijden. Dit heet seksuele dysfunctie. Ook blijkt dat seksuele dysfunctie bij zowel mannen als
vrouwen sterk samenhangen met ervaringen met fysieke seksuele grensoverschrijding.
Genderdysforie
Dit is wanneer het eigen lichamelijke geslacht als tegenstrijdig wordt ervaren met het psychologische
geslacht. Bijvoorbeeld een jongen die zich een meisje voelt. Transseksuelen zijn mensen die een
operatie ondergaan om hun lichaam aan te passen aan hun genderidentiteit. Transgenders zijn
mensen die zowel het mannelijke als vrouwelijke willen combineren.
Parafilieën en parafiele stoornissen
Een parafilie is een afwijkend seksueel verlangen, die niet automatisch reden is voor bezorgdheid.
Denk aan fetisjisme> opgewonden worden door een specifiek voorwerp. Of exhibitionisme> het
verlangen hebben je blote lichaam aan een ander te tonen. Een parafiele stoornis is een parafilie
waar de betrokkenen zelf onder lijdt of waar het bevredigen ervan anderen bij het leed betrekken,
denk pedofilie of seksueel sadisme.
, Verschillende gezondheidsproblemen dóór seksualiteit
Denk bijvoorbeeld ook aan ongewenste zwangerschap en psychische problemen door seksueel
misbruik en soa’s.
Soa’s en hiv
- Chlamydia> wordt veroorzaakt door een bacterie. Leidt tot infectie van eierstokken of
eierleiders of teelballen en kan bij man en vrouw leiden tot verminderde vruchtbaarheid. Te
voorkomen door dragen van condoom.
- Gonorroe> wordt veroorzaakt door een bacterie. Mannen krijgen een pusachtige afscheiding
uit de plasbuis. Te voorkomen door beschermd (orale) seks.
- Genitale wratten op geslachtsdelen> wordt overgedragen door aanraking.
- Herpes genitalis> kan via de huid worden overgedragen. Wanneer je dit virus hebt, is het niet
altijd actief. Er is een behandeling voor, maar is nooit weg te krijgen.
- Hiv> wordt overgedragen via lichaamsvocht. Er kunnen na 6 weken griepklachten optreden.
Er is sprake van aids als hiv het immuunsysteem zodanig heeft aangetast dat andere infecties
kunnen toeslaan.
Er is een positieve invloed van seksueel gedrag op de lichamelijke en psychische gezondheid. Een
actief en stabiel seksleven op latere leeftijd zorgt er bijvoorbeeld voor dat je langer leeft, het
verminderd risico op hart- en herseninfarcten, het is goed tegen stress en om in slaap te komen, het
kan zorgen voor een hechtere relatie en het draagt bij aan de kwaliteit van het leven.
Als social worker kan je mensen tegenkomen met een chronische gezondheidsproblemen, met als
gevolg seksuele problemen. Vaak bespreken ze deze problemen niet. Als social worker zou je
voorlichtingen geven over hoe lichamelijke en geestelijke ongezondheid en medicijngebruik mee
kunnen werken op het seksuele functioneren. Bij voornamelijk jonge vrouwen moet je hier wel
bedacht mee zijn, gezien er negatieve seksuele ervaringen kunnen meespelen. Als er blijkt dat er
spraken is van een seksueel probleem dat een specifieke aanpak nodig heeft kan je doorverwijzen
naar een seksuoloog.
