Dit is een samenvatting van het vak geschiedenis voor leerlingen van havo 5. In deze samenvatting is hoofdstuk 1 Het Britse rijk samengevat en onderverdeeld in de volgende paragrafen:
§1 Brits kolonialisme in Amerika
§2 Brits kolonialisme in India
§3 Werkplaats van de wereld
De samenvatti...
Geschiedenis Werkplaats Examenkatern samenvatting
Hoofdstuk 1 Het Britse rijk (1585-1900)
§1 Brits kolonialisme in Amerika (1585-1833)
Vijf jaar nadat Columbus Amerika had bereikt was John Cabot in 1497 het land op gegaan om
dit nieuwe land op te eisen voor de Engelse koning. Nadat Spanje in de 16e eeuw grote delen
van Amerika had gekoloniseerd, stichtten de Engelsen hun eerste kolonie in 1585 North
Carolina die na enkele jaren verviel. De eerste blijvende Engelse kolonie was Virginia, waarna
New England werd gekoloniseerd waar een nieuwe samenleving gesticht werd volgens de
ideologie van de protestantse calvinisten.
De Engelse koning mee was gegaan in de protestantse reformatie, waardoor de Engelse- en
Rooms-katholieke kerk werden gesplitst. De grim Fathers waren het hier niet mee eens en
wouden strengere regels, waardoor ze eerst vertrokken naar Holland en daarna een eigen
kolonie stichtte in Amerika. Deze Engelse calvinisten hebben de basis gelegd voor de
democratie in de VS.
Door de Engelse koning Karel II werden groten delen van de Amerikaanse Oostkust
gekoloniseerd, waarbij Karel de Amerikaanse stukken grond schonk aan vrienden die hier
koloniën van maakten. In het noorden waren dit vestegingskoloniën, waar werd geleefd met
landbouw, nijverheid en handel. In de zuidelijke koloniën waren er minder mensen, doordat
er hier meer werd gefocust op de export van rijst, katoen en tabak. De Britten profiteerden
erg van deze importheffing.
Dit alles was een ramp voor de indianen die al in Amerika leefde. Ze woonde in dropjes of
trokken rond als nomaden en leefden van de jacht, landbouw en visserij. Eerst was er sprake
van een vredige handel tussen de indianen en de Europeanen, waarbij voedsel van de
inheemse bevolking werd geruild voor wapens. De Europeanen begonnen steeds meer grond
van de indianen in te nemen, waardoor er oorlogen ontstonden. Ook stierven er veel
indianen aan Europese ziektes.
In het Caribisch gebied stichtten de Engelsen een kolonie op het eiland Barbados, waar suiker
werd verbouwd door slaven uit Afrika. Aan de westkust van Afrika werden factorijen gesticht,
hier werden van Afrikaanse handelaren slaafgemaakten gekocht die via de trans-Atlantische
driehoekshandel naar Amerika werden vervoerd. De Engelsen kochten naast slaven ook ivoor
en goud in ruil voor wapens, tabak en alcohol. In de noordelijke koloniën waren er dus veel
minder slaven dan in het zuiden. De Engelse regering gaf het monopolie op slavenhandel aan
de Royal African Company.
Door de groei van de bevolking in de koloniën, voelden veel burgers geen band meer met het
Britse rijk. De Amerikanen namen verlichte ideeën over zoals: de trias politica,
volkssoevereiniteit en de natuurlijke mensen rechten. John Locke kreeg hier veel invloed op,
doordat hij in zijn boek schreef over dat ieder mens recht heeft op leven, veiligheid en bezit.
Regeringen zouden volgens hem deze rechten moeten beschermen en als dit niet lukt komt
er een nieuwe regering, want het volk is soeverein. Dit zorgde voor wantrouwen in de Britse
regering.
, De Amerikaanse koloniën hadden ieder een eigen parlement met hun gekozen bestuurders
en hun Britse beroepsleger bestond uit Amerikaanse vrijwilligers. Samen werd er tegen
Frankrijk gevochten. Toen de Fransen werden verslagen, begon de regering in Londen
belastingen te heffen op Amerika om het verloren oorlogsgeld terug te verdienen. De
Amerikanen wouden niet meebetalen, omdat ze geen vertegenwoordiging hadden in het
Britse parlement (no taxtion without representation). Er ontstond verzet met protesten, dit
liep uit de hand bij de Boston Massacre. Hierbij hadden Britse soldaten 5 mensen
doodgeschoten. Bij de Boston Tea Party overvielen opstandelingen Britse schepen vol met
thee en werd de gehele lading de zee in gegooid.
Na veel verzet en vechtpartijen riepen de vertegenwoordigers van de VS de
onafhankelijkheid van Amerika uit in 1776. Toen de Amerikanen in 1873 de oorlog van de
Britten hadden gewonnen, werd de Amerikaanse onafhankelijkheid erkent.
Aan het eind van de 18e eeuw ontstond er het abolitionisme in Groot-Brittannië, voor de
afschaffing van de slavernij. Door verlichte en revolutionaire ideeën ontstonden er
slavenopstanden in de Caribische eilanden. Zo werd slavenhandel door de Britten in 1807
verboden. Het gevolg hiervan was de economische neergang van de plantagekoloniën,
doordat ze economisch afhankelijk waren aan de aanvoer van slaven. De plantagehouders
moesten loon betalen, waardoor hun suiker te duur werd vergeleken met andere landen die
nog misbruik maakten van de slaven.
Mensen waren vrij en gelijk geboren volgens de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring en
alle burgers hadden volgens de grondwet gelijke rechten. In praktijk bezitten alleen de rijken
witten mannen over deze rechten. Import en export van slaven werd wel verboden. Door de
groeiende textielindustrie namen het aantal slaven in het Zuiden (waar nog geen verbod was)
toe. Er ontstond spanning tussen het noorden en zuiden, doordat ze in het noorden wouden
dat de slavenhandel overal werden verboden. Er ontstond hierdoor een burgeroorlog die
gewonnen werd door het noorden met als president Abraham Lincon. Zo vond er in 1865 ook
emancipatie in het zuiden plaats.
§2 Brits kolonialisme in India (1765-1885)
Aan het einde van de 18e eeuw verplaatst het zwaartepunt van het Britse rijk van Amerika
naar India door:
- De onafhankelijkheid van de VS in 1776.
- Het verbod op de slavenhandel in 1806.
De Portugezen hadden als eerst in de 16e eeuw al factorijen gesticht in India. De Engelse
richten toen de East India Company (EIC) op voor de handel met Azië die het monopolie
kreeg op de handel ten oosten van Zuid-Afrika. Ook bestuurden ze overzeese gebieden en
hadden ze hun eigen soldaten.
Eerst waren de Engelse geïnteresseerd in specerijen uit Indonesië, waar ze werden verjaagd
door de Nederlanders, waardoor de EIC gericht was op Madras en Bombay (bruidsschat van
Karel II).
De Britten kwamen in India voor handel met de inheemse bevolking. India was verdeeld in
honderden rijkjes verenigd in één groot rijk onder de mogol, een islamitische keizer. Hij had
de Europeanen in de 16e eeuw toestemming gegeven om factorijen te stichten. In de 18e
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
