Samenvatting
Overzichtelijke samenvatting MA301
Samenvatting/overzicht van alle hoorcolleges, werkcollege, CBL's en longitudinale patiënt, overzichtelijk gestructureerd.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
SUPPORTIVE CARESupportive care = alles wat de behandeling
ondersteunt.
CTC = Common Terminology Criteria =
beschrijvende terminologie gebruikt om
bijwerkingen te classificeren.
Algemene bijwerkingen: alopecia, misselijkheid, moeheid,
GI-toxiciteit
Chemotherapie Beenmergsuppressie
Hormonale therapie Opvliegers, borstontwikkeling,
botontkalking, infertiliteit
Immunotherapie Allergische reacties, risico op
ontstekingen, huiduitslag
Doelgerichte Diarree, huiduitslag
therapie
BEENMERGSUPPRESSIE
Dip in beenmergcellen ontstaat 1-2 weken
na chemotherapie. Vaak in de vorm van
neutropenie.
Symptomen: moeheid, bleek gezicht, snel
kortademig, vaak infecties, blauwe
plekken, bloedingen.
Oplossingen: intermitterende therapie,
bloedgroeifactoren, profylaxe (antibiotica,
antivirale therapie). Wordt gedaan bij anti-
metabolieten en alkylerende middelen.
Bij neutropenie kan je G-CSF (kolonie stimulerende factoren) geven, voorbeelden
zijn filgrastim, pegfilgrastim, lipegfilgrastim. Zorgt voor toename
neutrofielenproductie, verbetering adhesie en overleving. Beschikbaar in
verschillende preparaten (zijn nog geen overhevelingsproducten, dus verzekering
bepaalt):
- Neulasta = on-body injector met pegfilgrastim, wordt op lichaam geplakt
afgifte na 24 uur.
- Pelgraz = subcutane injectie (in WWS of injector), biosimilar pegfilgrastim
- Lonquex = subcutane injectie lipegfilgrastim, toegediend door
verpleegkundige. Zit veel marge op, kan verpleegkundige van betaald
worden. Je moet dit 24-72 uur na toediening cytostaticum toedienen, want
binnen 72 uur is beenmerg nog regeneratief. Geef je het te snel dan is het
nog myelotoxisch en kan beenmergtoxiciteit versterken.
MDS = myelodyplastische syndromen = afwijkingen in myeloïde stamcellen
(deleties/translocaties/ duplicaties/veranderingen methylering) meer apoptose
van beenmerg
ANEMIE
EPO = analoog van erytropoëtine groei en differentiatie erytoblasten
toename erytrocyten en in geringe mate toename trombocyten.
,Bij toediening van erytropoëtische groeifactoren moet altijd ijzer toegediend
worden, is nodig voor pro-eryhtroblast (zodat ze voldoende Hb bevatten).
Bij chemotherapie wordt vaker bloedtransfusie toegepast, omdat EPO mogelijk
maligniteiten kan verergeren (door stimuleren angiogenese). Echter is EPO wel
minder invasief bij patiënten met korte levensverwachting kan je dit
overwegen (want minder invasief).
Overige bloedgroeifactoren zijn TPO = trombopoëtine receptorgonisten =
eltrombopag en romiplostim toename bloedplaatjes
Plerixafor, zorgt voor toename migratie beenmergcellen naar bloed.
INFECTIES
Geven profylactische behandeling afhankelijk van dosis en kuur (en ziekenhuis).
Wanneer wordt verwacht dat neutropenie >7 dagen duurt en tot ernstige
mucositis kan leiden profylaxe.
Anaerobe infecties: gram-negatief, vaak
urineweginfecties en longinfecties.
Gram-positief, vaak in de huid.
BOTONTKALKING
Voornamelijk bij hormonale behandeling.
- Anti-oestrogenen bot-beschermend. Aromataseremmers 2x zo hoog
risico op fracturen dan anti-oestrogenen.
- Anti-androgenen bij langdurige behandeling 45% verhoogd risico op
fracturen (maar vaak alleen overbrugging).
- GnRH-agonisten 45% verhoogd risico op fracturen. Vaak langdurig
gebruik
Werking GnRH-agonisten: stimulatie hypofyse afgifte LH en FSH toename
androgenen en oestrogenen (initieel, tijdelijke tumoractivatie) negatieve
feedback (na 3 weken) onderdrukking hypofyse/desensibilisatie. Risico’s:
- Botontkalking preventief calcium/vitD
- (Reversibele) infertiliteit
Preventie met DEXA-scan en calcium+vitamine D. Behandeling
botmetastasen/prostaatkanker/ osteoporose met:
- Zolendroninezuur (IV-infusie elke 4 weken). Remming activiteit en
apoptose osteoclasten.
- Denosumab (subcutaan elke 4 weken). Remt cytokine RANKL beperkt
vorming, overleving en activiteit osteoclasten tegengaan botafbraak.
Iets effectiever bij botmetastasen, minder invasief. Bij stoppen risico op
rebound, want blijft niet in bot achter. Mag niet gecombineerd worden met
bisfosfonaten risico op kaaknecrose.
ALOPECIA
Chemotherapie heeft effect op mitose versmalling haarschacht afbreken
haar. Is een tijdelijk effect, vaak reversibel.
Therapie met hoofdhuidkoeling (starten voor chemo, 50% succesvol)
vasoconstrictie en verlaging celmetabolisme minder exposie haarfollikel aan
chemo.
,Vaak tot altijd bij: doxorubicine, epirubicine, taxanen, etoposide, irinotecan,
ifosfamide.
GASTRO-INTESTINALE TOXICITEIT
DNA-schade ROS effect op andere cellen (darmcellen) ontsteking/irritatie
slijmvliezen, is irreversibel. Bij 5-FU, capecitabine, irinotecan, cisplatine,
docetaxel, pemetrexed+cisplatine.
Bij diarree: loperamide, opiaten (verminderen darmmotiliteit), ocreotide,
atropine.
Mechanisme misselijkheid en braken niet geheel opgehelderd. Categorieën risico
op misselijkheid: minimaal, laag, moderate en hoog; afhankelijk van dosis en
toedienroute. Middelen die bijna altijd (>90%) misselijkheid geven:
anthracycline/cyclofosfamide (AC), cisplatine, cyclofosfamide >1500mg/m2.
Behandeling:
- Gericht op oorzaak: staken medicatie, plaatsing
darmstent, illeus, oncolytica
- Niet-medicamenteus
- Medicamenteus
Anticipatoire misselijkheid = misselijkheid doordat je
opziet tegen de misselijkheid, in 20% van de gevallen (kan
optreden vanaf tweede kuur).
Preventieve behandeling:
Dus altijd 5-HT-
antagonist
(ganisetron,
ondansetron) en dexamethason.
Olanzapine kan sufheid geven.
NK1-antagonisten: aprepitant, fosaprepitant,
rolaprepitant.
Behandeling bij misselijkheid:
1. Monotherapie (70%): metoclopramide of domperidon (alternatief:
haloperidol)
2. Dexamethason toevoegen
3. Levomepromazine, eventueel olanzapine (als misselijkheid op voorgrond
staat) of 5-HT-antagonisten.
4. Oxazepam of lorazepam, als psychische klachten rol spelen.
Cannabis/gember wordt afgeraden, er is onvoldoende evidence.
ALLERGISCHE REACTIE/HYPERSENSITIVITEIT
Komt het vaakst voor bij platina-verbindingen en taxanen. Ook bij topo-
isomerase II remmers en mAb.
Mechanisme: antigeenpresentatie IgE productie mestcel en basofiel
activatie uitscheiding ontstekingsmediatoren H1/H2 klinische effecten.
Preventieve medicatie:
- Dexamethason
- Antihistaminicum IV: hydroxyzine/clemastine
, - Lorazepam, bij angst
EXTRAVASATIE
Door toediening via PICC-lijn minder kans op extravasaties. Koelen houdt lokaal,
verwarmen zorgt voor verspreiden. Antidota beschikbaar.
- Hyaluronidase: verlaging viscositeit weefsel. Gebruikt bij vinca-alkaloïden.
- EDTA: vangt metaalionen weg. Houdt anthracycline lokaal voorkomen
cardiotoxiciteit.
Rescue-medicatie:
- Ifosfamide en cyclofosfamide zijn toxisch voor de blaas en lagere
urinewegen. Rescue-medicatie is MESNA (+hyperhydratie). MESNA ontgift
de metabolieten van oxazafosforinen.
- Bij HD MTX wordt folinezuur toegediend na 24 uur (er is 4 uur hoge
concentratie MTX nodig voor polyglutamering). Folinezuur verdringt MTX
aan DHFR + het is een direct substraat,
TUMORLYSE SYNDROOM
Tumorlysis syndroom = groep complicaties van de
stofwisseling die voorkomen doordat een groot aantal
tumorcellen in de bloedsomloop terechtkomt. Voornamelijk bij
hematologische vormen van kanker. Hoger risico bij hoge
tumorlast en verminderde nierfunctie.
Chemotherapie massale celdood vrijkomen nucleïnezuren,
uitstroom kalium, fosfaat en calcium elektrolytenstoornissen
en uraten fatale overvulling en hartritmestoornissen.
Preventie/risico op TLS verkleinen:
- Hyperhydratie optimale uitscheiding uraten
- Remmen uraatsynthese met allopurinol.
- Omzetting urinezuur naar allantoïne katalyseren met rasburicase (duur).
NEFROTOXICITEIT
Cisplatine, ifosfamide en high-dose MTX zijn nefrotoxisch.
Preventie:
- Hyperhydratie (snelle uitscheiding bevorderen)
- Alkaliniseren van urine (bij MTX)
HIGH-DOSE MTX
Onderscheid HD-MTX in vergelijking met intermediate/low dose
MTX: bij HD-MTX vindt polyglutamering plaats, dit zijn
intracellulaire complexen accumulatie in de cel langer
effect (mogelijk ook effectiever). Bij bepaalde kankercellen vindt
dit meer plaats. Er is 4 uur lang een hoge concentratie MTX nodig in de cel voor
polyglutamering.
Belangrijk dat MTX zijn werking kan doen, maar daarna zo snel mogelijk
uitgescheiden wordt. Wordt onveranderd via urine uitgescheiden. Standaard
maatregelen:
- Hyperhydratie, om nieren op gang te houden
- Alkaliniseren van urine met natriumbicarbonaat (pH>7,5), om ontstaan
kristallen te voorkomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimvandermeer3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen