Dit document bevat de voorbereiding van de zevende en laatste tutorial. Na de les komt het document met aantekeningen van de tutorial online, deze is gratis te downloaden wanneer je de voorbereiding hebt gekocht.
Veel succes!
Bijeenkomst 7 – De aanpak van ondermijnende criminaliteit
In de sfeer van de criminele politiek heeft sinds een aantal decennia een omslag in denken
plaatsgevonden. De nadruk is meer en meer komen te liggen op de inperking van
gelegenheidsstructuren en risicovolle situaties. Het werken met risicoprofielen neemt hierbij een
centrale plaats in. Tegenwoordig wordt in dat verband wel gesproken over risicojustitie, ofwel
actuarial justice (een term die afkomstig is uit de verzekeringswereld).
De centrale idee achter risicojustitie is dat met behulp van (wetenschappelijk) onderzoek de
omstandigheden in kaart worden gebracht waaronder criminaliteit plaatsvindt. Vervolgens kan gericht
en bijtijds worden ingegrepen. In politiekringen wordt in dit verband wel een parallel getrokken met
de visserij. Vroeger voeren de vissers uit en vingen de vis die zij op hun weg tegen kwamen.
Tegenwoordig wordt eerst in kaart gebracht waar welke soorten vis zich bevinden en vervolgens wordt
er met speciaal op die vissoort gericht materiaal uitgevaren naar die specifieke plek. Het meest
genoemde voordeel van risicojustitie is dat het effectiever zou zijn dan de traditionele strafrechtelijke
aanpak.
Ook bij de aanpak van drugsgerelateerde criminaliteit en “ondermijning” zijn risicoanalyses niet meer
weg te denken. Volgens diverse auteurs is het laatstgenoemde begrip een modewoord geworden, dat te
pas en te onpas op een diverse reeks van gedragingen wordt geplakt. Ondanks deze begripsvervaging
wordt in de meeste studies als de essentie van ondermijning gewezen op de vermenging van
‘onderwereld’ en ‘bovenwereld’, waarbij bedreigingen, intimidatie en omkoping van bestuurders en
ambtenaren door de georganiseerde misdaad steeds als risico worden genoemd. Een belangrijk
kenmerk van georganiseerde criminaliteit is de bereidheid van criminelen tot het toepassen van geweld
en het infecteren en compromitteren van legale elementen en structuren van onze maatschappij. Dit
element werd reeds benadrukt in het eindrapport van de parlementaire commissie opsporingsmethoden
van 1996, waarin de bereidheid (en het vermogen) om offensieve contrastrategieën tegen de overheid
te gebruiken als belangrijk kenmerk van georganiseerde misdaad werd genoemd (Fijnaut, Bovenkerk,
Bruinsma & Van de Bunt, 1996). Deze bemerkingen uit de vorige eeuw blijken anno 2019
onverminderd actueel en in een aantal opzichten beter zichtbaar dan twee decennia geleden.
De strijd tegen ondermijning is inmiddels opgevoerd. Het kabinet-Rutte III heeft extra financiële
middelen beschikbaar gesteld in de vorm van de Ondermijningsgelden van 100 miljoen euro
incidenteel en een structurele versterking van 10 miljoen euro jaarlijks. Deze versterkingsbeweging
komt in aanvulling op de reeds bestaande/reguliere aanpak van georganiseerde criminaliteit.
Inhoudelijk ligt de focus binnen de aanpak van ondermijning op het terugdringen van de
drugsindustrie en alle symptomen die hiermee samenhangen (dus bijvoorbeeld ook de problematiek
van drugsafvaldumpingen en witwassen). De versterkingsbeweging krijgt vorm met een programma
Anti-Ondermijning dat in de periode 2019-2021 moet leiden tot de implementatie van concrete
integrale plannen om de aanpak van georganiseerde criminaliteit te versterken.
De aanpak van ondermijnende criminaliteit wordt voor een deel bepaald door gedachtegoed dat leunt
op de uitgangspunten van Situationele Criminaliteitspreventie (SCP). Deze benadering vloeit voort uit
het theoretische gedachtegoed van de rationele keuzetheorie (RCT) en de routine activities theory
(RAT). SCP biedt beleidsmakers zeer concrete handvatten om criminaliteit te voorkomen en in te
dammen.
, Thuisopdracht
Bestudeer de tekst van Ronald Clarke over situationele criminaliteitspreventie en raadpleeg de
weblecture over RCT en RAT. Reflecteer op de volgende vragen:
Wat zijn de uitgangspunten van de rationele keuzetheorie en de routine activities theorie?
❖ De focus binnen SCH ligt op het veranderen van de situatie en dus het verminderen van
mogelijkheden tot criminaliteit. De drie grootste theorieën die aan de omgevingscriminologie
ten grondslag liggen zijn de: rational choice perspective, routine activity theory en de crime
pattern theory. De gemeenschappelijk aannames die deze theorieën hebben in relatie tot de
situational prevention zijn:
• Criminaliteit is het resultaat van interactie tussen situatie en plaatsing;
• Plegers kiezen ervoor om een misdaad te plegen;
• Mogelijkheden zijn een grote oorzaak voor het plegen van criminaliteit;
• Situatie factoren kunnen criminaliteit stimuleren.
NB: De theorieën zijn complementair, niet competitief, omdat ze op verschillende
niveaus van uitleg werken en verschillende vragen behandelen, tenminste wat de rol
van kansen in misdaad betreft.
❖ De rationele keuzetheorie
• Micro: de keuzes en afwegingen die men maakt alvorens men een strafbaar feit pleegt
staan centraal;
• Kosten en baten afwegen tegen elkaar. Het behelst een economische manier van
denken voordelen kan van geld tot de opwinding die criminelen ervan krijgen.
• Eventdecisions
❖ Routine activities theorie
• Macro: theorie die zich bezighoudt met brede maatschappelijke veranderingen die
leiden tot de toename of afname van specifieke soorten misdaadmogelijkheden;
• Centraal staat het op een bepaalde manier vormgeven van de samenleving, en heeft
dientengevolge niks te maken met het individu;
• In bepaalde delen van stad is men kwetsbaarder – het ligt eraan hoe de stad
geconstrueerd is. Politie is op zoek naar hotspots;
• Technologische ontwikkeling zorgt ervoor dat bepaalde structuren veranderen en dat
er meer mogelijkheden ontstaan – bijv. telefoons worden kleiner en zitten niet meer
aan de muur;
• Misschien is criminaliteit een gegeven, niet inzetten op rehabiliteren van de dader –
maar proberen sleutelen aan de gelegenheden die ontstaan voor criminaliteit.
❖ Gelegenheid
• Meso: misdaadpatroontheorie, die werkt in een stad of buurtniveau, dat zich
bezighoudt met de manieren waarop daders misdaadmogelijkheden ontdekken in de
loop van hun dagelijks leven;
• Omdat er geen controle is.
Wat is de kerngedachte van SCP?
❖ SCP: Het is meer een benadering, geen theorie. Komt voor uit een aantal criminologische
theorieën.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinUM. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,89. Je zit daarna nergens aan vast.
