PSYCHOLOGY– PROBLEMS
------------------------------------------------------------
Minor Medische Psychologie
Probleem 6
AMBAGTSHEER: CROSS-BORDER QUEST: THE REALITY AND LEGALITY OF TRANSPLANT TOURISM
Transplantatietoeirsme: een fenomeen waarbij patiënten naar het buitenland reien om organen voor
transplantaties te kopen. Dit artikel beschrijft de ervaringen van Nederlandse transplantatieprofessionals waarmee
patiënten worden geconfronteerd die naar verluidt niertransplantaties in het buitenland kochten. Ook gaat het artikel
in op de wettelijke definitie en het verbod van transplantatietoerisme onder nationaal en internationaal recht. Ten
slotte gaat het over de juridische implicaties van transplantatietoerisme voor patiënten en artsen.
Resultaten: alle Nederlandse transplantatiecentra krijgen te maken met patiënten die in het buitenland een
transplantatie ondergaan. Het geschatte totale aantal is vier per jaar. Transplantatietoerisme wordt niet expliciet
gedefinieerd in de nationale en internationale wetgeving. Hoewel de aankoop van organen bijna universeel verboden
is, is transplantatietoerisme nauwelijks strafbaar omdat nationale wetten over het algemeen niet van toepassing zijn
op misdaden die in het buitenland zijn gepleegd. Bovendien is de aankoop van orgels (in het buitenland) bijna niet te
bewijzen.
Conclusie: transplantatietoerisme is een juridisch complex fenomeen dat nader onderzoek en dialoog vereist.
Resultaten van de veldstudie
Er zijn geen aanwijzingen gevonden van patiënten die deden aan mensenhandel in het buitenland voor hun
organen.
- De meeste respondenten in dit onderzoek gingen ervan uit dat patiënten hun getransplanteerde nieren
hadden gekocht, maar er was geen bewijs om dit vermoeden te valideren. Gevallen van patiënten die voor een
niertransplantatie naat het buitenland gaan worden niet gemeld.
- Het aantal gemelde gevallen per centrum varieert van 2 patiënten per jaar tot minder dan 5 over drie
decennia. Landelijk is het geschatte totaal aantal 4 per jaar. Reden -→ patiënten vinden het te riskant om naar
een land te gaan waar ze niet bekend zijn met het gezodnheidssysteem. De meeste gevallen werden ook pas
bekend bij de artsen nadat de transplantatie had plaatsgevonen en de patiënt met complicaties terugkeerde
naar het transplantatiecentrum.
Bestemmingen: patiënten gaan naar China, India, Iran, Pakistan, Irak, Verenigde Staten, Colombia en Afghanistan.
Deze patiënten hadden affiniteit met het land of de regio waar ze heen gingen, hetzij omdat dit het land van herkomst
was, hetzij omdat ze in dat land hadden gewerkt of gewoond.
Hoe artsen omgaan met transplantatietoerisme: ze worden op verschillende manieren beïnvloed. De artsen uiten
ethische, medische en juridische zorgen over patiënten die naat het buitenland gaan voor transplantaties.
o Ethiek: de waarschijnlijkheid dat de organen worden verkregen van verarmde/ uitgebuite donoren.
o Medisch: risico’s van het krijgen van een transplantatie in landen waar transacties op de zwarte markt
plaatsvinden en de veiligheidsregels slecht zijn.
o Juridisch: de wet verbiedt de aankoop van organen. Artsen ondersteunen niet tijdens het zoeken naar
transplantatie mogelijkheden in het buitenland, maar verstrekken wel een medisch dossier als patiënten
vertrekken.
Nationale regels en richtlijnen voor artsen over het omgaan met transplantatietoerisme bestaan niet.
Resultaten van de legale studie (juridische gevolgen van transplantatietoerisme voor patiënten en
artsen)
Juridische implicaties voor patiënten: aankoop van organen is in bijna elk land verboden. Juridische consequenties
worden geregeld door het strafrecht van de staat waar het orgaan is gekocht. Deze wetten zijn niet uitgerust om
transplantatie toerisme aan te pakken, ze zijn van toepassing op daden begaan op het grondgebied vn de staat, niet
daarbuiten.
- Indien een patiënt een orgaan koopt op het grondgebied van een andere staat (de bestemmingsstaat), is hij of
zij in principe strafrechtelijk aansprakelijk en kan hij vervolgd worden volgens het recht van de
bestemmingsstaat en niet van de (woon) staat.
- De belangrijkste juridische implicatie van transplantatietoerisme is daarom dat wanneer de patiënt een land
verlaat nadat hij een orgaan heeft gekocht dat niet wordt opgemerkt of genegeerd door lokale
handhavingsinstanties, de juridische consequenties ophouden te bestaan.
Juridische implicaties voor artsen: bemiddeling bij of facilitering van commerciële orgaandonaties door derden is vaak
verboden (bijvoorbeeld als een arts een medisch dossier geeft aan een patiënt voordat hij vertrekt). Dit betekent dat
artsen die patiënten of donoren ondersteunen bij de aan- of verkoop van organen strafrechtelijk kunnen worden
aangesproken. De mogelijke strafrechtelijke aansprakelijkheid van de arts wordt verminderd door de moeilijkheid om
vast te stellen of de patiënt inderdaad een misdrijf heeft gepleegd of heeft gepleegd.
- Gezien het gewicht van de gezondheidsregelgeving die in het algemeen gericht is op het beschermen en
versterken van de rechten van patiënten, is het onwaarschijnlijk dat artsen aansprakelijk kunnen worden
gesteld voor het ondersteunen van patiënten die kiezen voor medische zorg in het buitenland.
Discussie: concluderend zullen de juridische implicaties voor patiënten en artsen in elk individueel geval verschillen.
Het verlenen van suboptimale zorg aan patiënten mag niet gebaseerd zijn op speculaties of veronderstellingen dat de
1
, transplantatie in het buitenland illegaal was. In plaats van te vertrouwen op strikte maatregelen om
transplantatietoerisme te voorkomen en te bestraffen, wordt er gedacht dat het effectiever is om te concentreren op
een bottom-upstrategie die de oorzaak van het probleem aanpakt, namelijk de vraag naar orgaantransplantatie.
DOR: NEW CLASSIFICATION FOR LIVING ORGAN DONATION
Omdat er in de literatuur verschillende terminologieën voor donatie bij leven te vinden zijn, lijkt er een behoefte te zijn
aan een nieuwe classificatie om verwarring te voorkomen. Het artikel concentreert zich op de mate van specificiteit
waarmee donoren ontvangers identificeren en vervolgens nagaan of de schenking aan deze ontvangers direct/ indirect
plaatsvindt. Door deze benadering te volgen, kan onderscheid worden gemaakt tussen "gespecificeerde" en "niet-
gespecificeerde" donatie. Binnen de “gespecificeerde” groep kan onderscheid gemaakt worden tussen “directe” en
“indirecte” donatie.
Het doel is om een werkbaar classificatiesysteem voor levende orgaandonatie voor te stellen dat moreel of religieus
beladen concepten vermijdt en coherente discussie en vergelijkingen mogelijk maakt.
Gerelateerd VS ongerelateerd (donatie van levende organen worden vaak in deze termen beschreven)
o Verwante donatie: transplantatie waarbij genetisch verwante donoren en ontvangers betrokken zijn, dus
tussen familieleden. Verbonden door bloed/ huwelijk. In de begintijd van transplantatie waren donoren alleen
genetisch verwant en in sommige landen is dit nog steeds de enige vorm die wettelijk is toegestaan.
o Niet verwante donatie: deze donoren kunnen echtgenoten, vrienden, schoonfamilie, collega’s, buren en andere
kennissen zijn die eerder een emotionele dan een genetische band met de ontvanger hebben.
o Anoniem: identiteit van ontvanger en donor zijn onbekend voor beide partijen. Meestal is het wel zo dat de
donateur een ontvanger op het oog heeft.
"Barmhartige Samaritaan schenking" is een term die soms wordt gebruikt om schenking aan een vreemdeling te
beschrijven zonder duidelijk materieel voordeel voor de schenker. Is geassocieerd met het Christendom.
Altruïstische donatie: op voorwaarde dat er geen duidelijk materieel voordeel voor de donor is. Anonimiteit wordt
niet gegarandeerd. Er wordt getwijfeld of er werkelijk altruïstische donoren bestaan, aangezien wel persoonlijk gewin
is. j
Geregisseerd versus niet-geregisseerd (gericht/ niet-gericht)
Hierbij gaat het om de intentie van de donor: is het orgaan bedoeld voor een bepaalde persoon of voor een lid van
bepaalde groepen mensen, of niet?
o Gerichte donatie gericht op iemand met wie de donor een emotionele band heeft (kan ook genetisch zijn). Het
kan zo zijn dat een donor iemand kiest o.b.v. specifieke criteria (etnische groep) of een welomschreven
persoon is.
o Niet-gerichte donatie is gericht op een anonieme ontvanger, toch kunnen er niet-gerichte donaties
plaatsvinden wanneer de oorspronkelijke bedoeling was om te doneren aan een specifieke persoon, maar dit
onmogelijk bleek.
"Specifieke" donatie verwijst naar donatie gericht op een bepaalde ontvanger, terwijl "niet-gespecificeerde"
donatie verwijst naar donatie gericht op een niet-gespecificeerde ontvanger.
"Direct gespecificeerde" donatie verwijst naar donatie direct aan de gespecificeerde ontvanger, terwijl
"indirect gespecificeerde" donatie betrekking heeft op gevallen waarin de donor niet direct doneert aan de
(aanvankelijk) gespecificeerde ontvanger, bijv. vanwege AB0-incompatibiliteit, maar doet dit via een
uitwisselingsprogramma naar een alternatieve ontvanger.
Conclusie
o De termen "gespecificeerd" en "niet-gespecificeerd" levende orgaandonatie zijn de meest geschikte en
ondubbelzinnige.
o Binnen de categorie "Specifieke" schenking dient een fijner onderscheid te worden gemaakt tussen "directe"
en "indirecte" schenking.
Gespecificeerde donatie:
o Directe donatie: wanneer een persoon direct doneert aan zijn of haar beoogde ontvanger.
-donatie aan genetisch en emotioneel verwante ontvanger
-donatie aan een genetisch niet-verwante maar emotioneel verwante ontvanger
-donatie aan genetisch verwante maar emotioneel niet-verwante ontvanger
-donatie aan genetisch en emotioneel niet-verwante ontvanger, maar de ontvanger (of de groep waartoe hij /
zij behoort) wordt gespecificeerd
o Indirecte donatie: wanneer een persoon indirect doneert aan zijn of haar beoogde ontvanger -donatie aan een
bepaalde ontvanger via een uitwisselingsprogramma
Niet-gespecificeerde donatie:
-donatie aan een anonieme en niet gespecificeerde ontvanger
HILBORST: SHOULD HEALTH CARE PROFESSIONALS ENCOURAGE LIVING KIDNEY DONATION?
Het artikel behandelt ambigue idealen van niet-gerichtheid en waarde neutraliteit in counseling. De belangrijkste
valkuilen van deze concepten worden beschreven en er wordt geconcludeerd dat deze concepten geen verklaring
kunnen bieden voor de complexe realiteit van donatie en transplantatie bij leven. Vervolgens wordt er gekeken naar
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 509133a20. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.