Dit is een samenvatting voor leerlingen uit vwo 4 uit de themakatern China en Europa. In deze samenvatting zijn enkele paragrafen van h2 en h3 samengevat:
§2.1 De opkomende wereldeconomie
§2.2 Het modern imperialisme
§2.3 Bedreigde republiek
§2.4 Oorlog en revolutie
§3.1 Bondgenoot van de...
Geschiedenis samenvatting
China en Europa
2.1 De opkomende wereldeconomie
China kreeg door de export van thee, zijde en porselein een belangrijke rol in de wereldeconomie. Dit
begon bij de Portugezen die als eerst de Chinese kust had bereikt. Ze kregen in 1517 toestemming om
in Canton handel te drijven. De Portugezen werden niet gewaardeerd en gezien als barbaren.
De Chinezen waren wel geïnteresseerd in het zilver van Japan en in de Indonesische specerijen die de
Portugezen aanvoeren. Zo mochten de Portugezen een factorij stichten op het schiereiland Macao en
mochten Chinese handelaren weer de zee opgaan. Zo ontstond er handel met de Spaanse Filippijnen,
waar Spanje aardappel, pinda, mais, tabak en zilver bracht uit Zuid-Amerika.
In de 17e eeuw kwamen ook de Engelsen en Nederlanders naar China. Zo bracht de VOC thee (drank
voor de elite en het belangrijkste exportproduct) naar Nederland in ruil voor specerijen. Later kregen
hun ook een factorij in Canton.
In de 18e eeuw (de tijd van verlichting) was er interesse in verre volkeren, waarbij filosofen schreven
over China en rijke mensen Chinese kunst (chinoiserie) gingen verzamelen.
Toen porselein in de 14e eeuw in China ontstond, werd het geëxporteerd naar India en Arabische
landen. In Europa werd dit door de Portugezen in de 17e eeuw pas populair. Europese pottenbakkers
gingen dit imiteren (Delfts blauw), maar de rijken wouden echte Chinese porselein. Door groeiende
handelscontacten werd het mogelijk om porselein met een familiewapen te bestellen (chine de
commande).
In de 16e eeuw was er in China politieke rust en economische voorspoed, maar in de 17e eeuw
verloren zwakke Ming-keizers hun greep op het rijk. Tegelijkertijd ontstond er in Mantsjoerije ten
noorden van de Grote Muur een krachtige staat. Het Mantsjoe-leger verjoeg de laatste Ming-keizer
en opnieuw kwam er een niet-inheemse dynastie (Qing-dynastie).
De Mantsjoes werd een bovenlaag van de samenleving en nam veel over van de Chinese cultuur. Zo
handhaafden ze hetzelfde politieke systeem met mandarijnen en de hofrituelen. Ook dwongen ze
Chinese mannen om hun haar in een vlecht op hun rug te dragen als een teken van onderwerping.
De Qing-keizers zorgden tot 1800 voor stabiliteit in China. Door uitbreiding met Mantsjoerije en
Taiwan kreeg het rijk zijn grootste omvang. De Zuid-Amerikaanse gewassen zorgden voor een sterke
bevolkingsgroei.
China had weinig belangstelling voor Europa, omdat ze zichzelf als superieur beschouwden en
tegelijkertijd ook wel bezorgd waren over de Europeanen. In 1648 kregen buitenlanders toestemming
om handel te drijven in 4 steden, maar in 1757 mocht dit weer alleen in Canton en moesten ze buiten
de stadsmuren blijven. Chinese ambtenaren eisten geld voor deze handel, wat zorgde voor afpersing
en corruptie.
China raakte technologisch achterop door deze zelfingenomenheid en vrees voor de buitenwereld.
Eerder hadden ze een voorsprong, maar Europa nam de leiding door de wetenschappelijke revolutie.
China had geen belangstelling voor deze uitvindingen zoals het vuurwapen.
De Chinese xenofobie had ook gevolgen voor het christendom, omdat Portugese missionarissen
toestemming hadden gekregen om kerken te bouwen kwamen er veel Chinese katholieken. Toen de
paus eiste dat de Chinese christenen stopten met de vereniging van hun voorouders en Confucius
werd het christendom verboden en werden alle missionarissen het land uit gestuurd.
, 2.2 Het modern imperialisme
Rond 1800 werd thee de nationale drank van de Britten en werd de handelsbalans omgeslagen. De
Britten gingen nu zelf thee produceren i.p.v. het inkopen van thee met zilver in China. Ook werd er via
Canton opium China in gesmokkeld, waaraan Chinezen verslaafd raakten en China raakte hierdoor in
geldnood. Zo werd opium door de Chinese regering verboden, maar corrupte ambtenaren gingen
door met de handel aan opiumkits totdat de keizer opium in Canton liet vernietigen. De Britse
regering stuurde als gevold hiervan oorlogsschepen die forten en kustplaatsen innamen. Deze Eerste
Opiumoorlog toonde dat de machtsverhoudingen door de wetenschappelijke en industriële revolutie
zodanig was veranderd dat Chinezen geen kans meer hadden tegen de technologisch superieure
Britten.
Hierdoor gaf de keizer toe en tekende China in 1842 het Verdrag van Nanking, waarin stond de
Britten in 5 havensteden onbeperkt handel mochten drijven en dat China niet zonder Britse
toestemming importtarieven mocht heffen. Koningin Victoria kreeg Hongkong dat uitgroeide tot een
grote Brits-Chinese handelsstad.
Ook andere westerse landen gingen ongelijke verdragen sluiten met China. China probeerde
hieronder uit te komen terwijl er steeds meer rechten werden geëist. Dit leidde in 1856 tot de
Tweede Opiumoorlog waarin een Frans-Britse troepenmacht Peking overnam. China moest nog eens
10 havens openstellen, waardoor de opiumhandel volledig werd vrijgegeven. Ook moest China het
Christendom weer toelaten.
Landen zoals Duitsland, Nederland, Rusland en de VS verwierven ook handelsrechten, waarbij in
verdragshavens de imperialistische mogendheden exterritoriale rechten kregen. Buitenlanders
leefden in concessies (stadsdelen onder rechtspraak van het moederland), waarmee stadsdelen
westelijke uitstralingen kregen.
Anders dan China industrialiseerde Japan zich wel, waardoor het in 1895 een oorlog met China won.
China moest Taiwan afslaan en moest toestaan dat Korea een Japanse kolonie werd. Ook kregen ze
exterritoriale rechten en fabrieken in China.
Door China’s openingstelling nam de handel tussen China en Europa erg toe met als belangrijkste
handelsproduct opium, waar ondertussen een kwart van de bevolking verslaafd aan was geraakt.
Dit allemaal zorgde voor veel woede in China. Ze hadden door overbevolking te maken met
hongersnood wat samen in 1851 leidde tot een Taping-opstand, waarin opstandelingen zich keerden
tegen de Mantsjoe-duivels (Qin-dynastie). Met Franse en Britse hulp werden de opstandelingen
verslagen na 14 jaar, waarbij veel doden waren gevallen. Sommige mandarijnen geloofden dat China
weer machtig zou worden als ze net zoals Japan naar westers voorbeeld moderniseerde (gebruik
barbaren om barbaren te overheersen). Conservatieve Chinezen verzette zich met steun van de
keizerinweduwe Cixi die een hekel had aan alles wat modern was. Zo vernielde ze de eerste Chinese
spoorlijn van de Britten.
Armoede en geweld leidden tot massale emigratie naar de VS, Indonesië en Europese kolonies. Voor
de komst van de Nederlanders werd er al door Java al met China gehandeld. In de VOC-tijd werden er
door Chinese ondernemers suikerplantages bij het VOC-hoofdkwartier Batavia gesticht. Het werk op
de plantage werd gedaan door Chinese arbeiders (koelies) en de suiker werd verkocht in Azië. Veel
koelies raakte werkloos toen de suikerhandel instortte en raakten ze in opstand met een aanval op
Batavia. Zo keerden Nederlanders zich tegen hun Chinese stadsgenoten, met als gevolg dat Chinezen
nu in aparte wijken moesten wonen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
