HEILIGEN EN
ZONDAARS
EEN GESCHIEDENIS VAN DE PAUSEN
, HOOFDSTUK 1 – ‘OP DEZE STEENROTS’
CA. 22-461
I VAN JERUZALEM NAAR ROME
Rond de koepel van de Sint Pieter in Rome, staan in twee meter hoge letters de woorden van Christus
tegen Petrus uit het 16de hoofdstuk van de evangelie van Matteus: Gij zijt Petrus; en op deze steenrots
zal Ik mijn kerk bouwen. Men gelooft dat Christus Petrus met deze woorden tot de prins van de
apostelen en tot hoofd van de kerk op aarde maakte; generatie op generatie is die rol overgedragen op
de opvolgers van Petrus, de pausen. Als de paus de mis opdraagt op het hoogaltaar van de Sint Pieter
raken het Nieuwe Testament en de moderne wereld, hemel en aarde elkaar aan.
De continuïteit tussen de paus en de apostel is gebaseerd op tradities die teruggaan tot bijna
het begin van de geschreven bronnen van het christendom. Het werd al gebruikt door de
vroegchristelijke schrijver Irenaeus van Lyon in 180. Hij dacht dat de kerk was gesticht en
georganiseerd in Rome door de twee apostelen Petrus en Paulus.
De pausen traceren hun opdracht van Jezus via Petrus, maar voor Irenaeus was de autoriteit
van de kerk van Rome gebaseerd op haar stichting door twee apostelen, niet door een, Petrus en
Paulus, niet Petrus alleen. De traditie dat Petrus en Paulus door Nero rond het jaar 64 in Rome ter
dood waren gebracht werd algemeen aanvaard in de 2de eeuw en tegen het eind van die eeuw werden
aan pelgrims die Rome bezochten de trofeeën van de apostelen getoond. Over dit alles zwijgt het
Nieuwe Testament. Latere legenden zouden het leven en de dood van Petrus in Rome invullen, echter
waren dit vooral romantiseringen, geen geschiedschrijving. Er is geen informatie over de plaats en
wijze waarop Petrus stierf. Noch Petrus noch Paulus stichtte de kerk in Rome want er waren
christenen in de stad voordat een van beide apostelen daar aankwam. Noch kunnen we aannemen,
zoals Irenaeus deed, dat de apostelen daar een reeks van bisschoppen benoemden om hun werk in de
stad voort te zetten.
Dat het leiderschap van de christelijke kerk überhaupt met Rome geassocieerd moet worden en
met de persoon van Petrus, vraagt om uitleg. Het christendom is een oosterse religie die ontstaan is in
de religieuze en politieke verwarring in het Palestina van de eerste eeuw. Haar hoofdpersoon was een
reizende rabbi, de Messias. Nadat hij was terechtgesteld door de Romeinen werden zijn dood en
verrijzenis geïnterpreteerd met verwijzing naar de verhalen en profetieën in de joodse Schrift en veel
van de taal waarin het was verkondigd was ontleend aan en sprak van de joodse hoop en verlangens.
Jeruzalem was het eerste centrum waar het christendom onderwezen werd en waarbij de kerk geleid
werd door de leden van de familie van de Messias, Jakobus, de ‘broer’ van Jezus. Binnen 10 jaar na de
dood van Jezus ontsnapte het christendom uit Palestina langs de wegen van de pax romana naar
Antiochie en westwaarts naar Cyprus, Kreta en Rome. De man die hiervoor verantwoordelijk was, was
Paulus van Tarsus, een Griekssprekende rabbi, welke een Romeins staatsburger was. Paulus geloofde
dat God in Jezus de mensheid als geheel het leven, de leiding en de veranderende kracht bood die ooit
het bezit van Israël waren. De nieuwe vorm waarin hij de christelijke boodschap goot, leverde het
medium waardoor een duistere ketterij uit een van de minst aantrekkelijke uithoeken van het
Romeinse Rijk de bloedbaan van de late oudheid kon binnenkomen.
Paulus’ brieven aan de kerken die hij stichtte of bezocht vormde het grootste onderdeel van het
Nieuwe Testament en het verhaal van zijn bekering en prediking neemt een belangrijke plaats in in een
andere belangrijke nieuwtestamentische tekst: de handelingen van de apostelen. Hij was de
belangrijkste figuur in de vroege geschiedenis van de kerk. Maar hij was nooit de leider van de kerk.
Vanaf het begin bezat de kerk niet een centrum, zij was gesticht in Jeruzalem, maar die stad was
2|P agi na
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper OwenLammertink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.