Waarschijnlijk nadenken over een lesontwerp, waarbij de executieve functies een rol spelen,
waarbij andere onderwijs vorm past, waarbij digitale geletterheid om de hoek komt kijken, en
cooperatief leren ingezet kan worden, en niet teveel tegelijk want anders teveel chunks. Oh ja
ook nog breinleren toepassen….
Leerkracht
Les 1 - Nederlands onderwijs en Burgerschapsvorming
Kennisclip Nederland onderwijs VEO C1 Nederlands onderwijs kennisclip.mp4
Slides van de powerpoint printen = niet nodig??
Kennisclip Burgerschapsvorming (12 min) VEO C1 Burgeschapsvorming kennisclip.mp4
Waarom burgerschapsvorming: verbanden in samenleving verstevigen en fundamenten van onze samenleving
nadrukkelijker naar voren brengen.
Vertalen naar de praktijk:
Drie domeinen van burgerschapsvorming:
- Democratie: wat is democratische rechtstaat, basiswaarden, hoe werkt politieke besluitvorming? Bijv. Oor
met kinderen debatteren, vaardigheden leren, of kennis laten maken met rechtsstaat etc over ‘stemmen’
hebben. Of een leerlingenraad.
- Participatie: inspraak en medezeggenschap (nemen van verantwoordelijkheden voor omgeving en de rol
die jij inneemt): bepaalde commissies instellen met leerlingen, verantwoordelijk maken voor nieuwsbrief,
schoolkrant of peer mediation
- Identiteit: religieuze / levensbeschouwelijke storingen, multiculturele samenleving, respect voor
diversiteit, open staan voor een ander. Bijv groepsgesprekken, musea bezoeken.
4 gebieden waarin leerlingen moeten werken aan competenties die ze nodig hebben om te functioneren als
wereldburger
1. Kennis: van ontwikkelingen, de samenhang, kent eigen samenleving
2. Houding: respect voor diversiteit, betrokken voelen bij samenleving
3. Vaardigheden: goed kunnen communiceren, sociale integratie, diversiteit
4. Reflectie: bewust kunnen zijn wat voor invloed de wereld op jou heeft en jij hebt op de wereld.
Hoe kan burgerschapsvorming eruit zien op school?
- Methodes
- Week van burgerschap
- Aandacht besteden aan bepaalde gebeurtenissen, bijv Kieswijzer voor kinderen
- Spel: terranova mini maatschappij: eiland, bepaalde bevolking, wel/niet eten, gebeurtenissen: hoe ga je
daarmee om? Ga je delen met het eten, etc hierover ga je met elkaar in gesprek
- School als minimaatschappij: leeromgeving waarbij leerlingen democratie, participatie en identiteit leren.
Zoveel momenten die zich voordoen
Les 2 Onderwijsvernieuwing
• Geen kennisclip maar een opdracht ‘clip’
Reformpedagogen kregen een andere visie op onderwijs. Belangrijk is dat je er 2 goed kent.
Vrije School: gestoeld op de antroposofie. Gaat niet alleen uit van hoofd. Maar ook van hart en handen. Leerstof
wordt aangeboden dat de leerlingen kunnen doen, beleven en na kunnen denken wat er allemaal speelt.
1
,Montesorri: kinderen willen zichzelf ontwikkelen. Kind zegt: helpt mij het zelf te doen. Leerkracht moet juiste
materialen aanbieden op het juiste moment. Juiste moment = de Gevoelige periode. Wanneer kind in staat is om
een functie zeer intensief te ontwikkelen. Aan de leerkracht de taak om daar adequaat op te reageren.
Jenaplan: gaan vanuit 4 basisactiviteiten met kind aan de slag: gesprek, spel, werk en viering. Kinderen zijn vaak in
de vorm van een project bezig, aan het onderzoeken en ontdekken en leren zo omgaan met de natuur en de
mensen om hen heen.
Dalton scholen: kinderen worden opgevoed tot goed functionerende burgers in de democratische samenleving.
Basisprincipes: Vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid, samenwerking. Weektaak: daarbinnen leerkracht
stimuleert kinderen zelf na te denken en oplossingen te zoeken.
Freinet: leidt op tot zelfstandige, taakgerichte en kritische zelfdenkende mensen. Geen vaste methodes, werken
vanuit belevenissen en ervaringen van kinderen. Kinderen mogen mee bepalen wat er in de klas gebeurt. Bijv
technieken: boekdruk kunst, klassenvergadering.
Werkplaats: 1 school. Geen verdere uitleg.
Les 3 Zelfregulerend en cooperatief leren (40 min kijken + aantekeningen maken, lezen = 1,5 uur TOTAAL
2,5 uur
• Kennisclip coöperatief leren
Je kunt de betrokkenheid van alle leerlingen omhoog krijgen met coöperatief leren. En beter inspelen op de
verschillen in de klas.
Groot verschil tussen cooperatief leren en samenwerken.
Wat is coöperatief leren?
Definitie = Cooperatief leren is leren dat plaatsvindt in een (onderwijs)leersituatie waarin de lerende in interactie
met een of meer actoren onder gedeelde verantwoordelijkheid een leertaak uitvoert met een gemeenschappelijk
doel of product dat alle betrokkenen willen bereiken of maken.
Er is de noodzaak om met elkaar samen te werken. Ze hebben elkaar nodig. Er zit zowel een cognitief als ook een
sociaal aspect aan coöperatief leren. Het is een gezamenlijk proces.
Samenwerken vs cooperatief leren
2
,Dewey en Kagan hebben cooperatief leren op de kaart gezet. Kagan heeft een aanpak ontwikkeld waarbij het
werken met didactische structuren centraal staat.
Basiskenmerken coöperatief leren
• Positieve, wederzijdse afhankelijkheid: leerlingen zijn van elkaar afhankelijk om het leerdoel te bereiken,
kunnen dit doen alleen bereiken door samen te werken. Het is positief, want het geheel van de
gezamenlijke inspanningen levert meer op dan de som van de afzonderlijke prestaties
• Individuele verantwoordelijkheid: leerlingen voelen zich enerzijds verantwoordelijk voor de eigen
bijdrage van de groepsopdracht, maar dat ze zich ook verantwoordelijk voelen voor het werk als geheel.
Dit leidt ertoe dat iedere leerling bereid is om de andere leerling van de groep te helpen en te
ondersteunen.
• Directe interactie: verwijst naar het gegeven dat als leerlingen samenwerken met elkaar communiceren,
er is sprake van directe interactie. Ze wisselen ideeën uit, verwoorden daarbij informatie. In deze
interactie zit de leerwinst: ze komen samen tot betere oplossingen ideeën en denkwijzen. Daarnaast is er
ook meer interactie, want meer leerlingen zijn tegelijkertijd aan de beurt en is er weinig wachttijd.
• Sociale of samenwerkingsvaardigheden: Er wordt door de leerkracht expliciet aandacht besteedt aan het
ontwikkelen van deze vaardigheden, want ze ontstaan niet spontaan.
• Evaluatie van het groepsproces: gericht op het proces als op het product. Altijd een nabespreking over
het groepsproces: hoe ging het samenwerken? en over het product: wat hebben jullie met elkaar bereikt?
Wij-leren geeft 4 principes van coöperatief leren, verpakt in GIPS:
• Gelijke deelname
• Individuele aanspreekbaarheid
• Positieve wederzijdse afhankelijkheid
• Simultane interactie
Coöperatieve didactische structuren
Specifieke lesvormen die losstaan van de leerstof en altijd zijn toe te passen. Ontworpen op de principes van GIPS.
• Mix tweetalgesprek:
• Binnen/Buiten kring
• Tweepraat
• Schud & pal
• Tweegesprek op tijd: interactie is zorgvuldig gestructureerd
• Rondpraat
• Vraag & Ruil
Een coöperatieve structuur + leerstof = een activiteit.
Zeven sleutels voor succes (als je coöperatief leren goed wilt inzetten, moet het een totale aanpak binnen een
school zijn)
1. Didactische structuren: heel krachtig. Maar alleen hier aan niet genoeg. = wel de kern.
2. Teams = waarbinnen de kinderen werken, heterogene groepen, van en met elkaar leren.
3. Klassensmanagement = gestructureerde aanpak van werken, regels en afspraken
4. Teambouwers = werkvormen die als doel hebben dat een klas een klas wordt, die om elkaar geeft en elkaar
vertrouwd en met elkaar om leert gaan. Creëert een basis om met elkaar samen te werken.
5. Klasbouwers = zie hierboven
6. Sociale vaardigheden = nodig om te kunnen samenwerken
7. Basisprincipes GIPS = criteria waaraan een goede coöperatieve werkvorm dient te voldoen.
3
, Waarom coöperatief leren?
1. Positieve invloed op de cognitieve en sociale ontwikkeling.
2. Stimuleert actief leren, ontwikkeling van de denkvermogens van leerlingen en probleemoplossend denken
3. Beter omgaan met de individuele verschillen tussen leerlingen in de klas.
4. Leer achterstanden verkleinen.
5. Leren door zowel sociale als de cognitieve factoren en dat is wat bij cooperatief leren allebei aan bod komt.
Waarin is coöperatief leren helpend?
Coöperatief leren is geen doel op zich, maar een middel om een doel te bereiken
- Onderwijskundige doelen bij het toepassen van coöperatief leren
o Effectief omgaan met verschillen tussen leerlingen
o Betrokkenheid vergtoten
o Kinderen activeren
o Samenwerkingsvaardigheden vergroten
o Leerprestaties verbeteren
o Effectieve lestijd vergoten
- Pedagogische doelen bij het toepassen van coöperatief leren
o Vergroten van sociale en samenwerkingsvaardigheden
o Verbeteren klassenklimaat
Wat zijn de effecten?
Coöperatief leren is een zeer krachtig middel, het overtreft de alternatieven. Leerlingen leren beter. Cognitive load
theory kan hier uitkomst bieden (??)
Cooperatief leren is een manier om:
- Tegemoet te komen en verschillen tussen leerlingen en betrokkenheid te vergroten.
- Inderdaad te leveren aan het realiseren van een goed pedagogische klimaat
- Leerlingen uit te dagen tot actieve constructief leren
- Actie tussen leerlingen te stimuleren
• Kennisclip Cognitive load theory
Cognitieve belastingtheorie (onderwijspsycholoog Sweller, 1972). Om deze theorie goed te kunnen begrijpen is het
van belang om eerst te weten hoe het mensenlijk geheugen werkt.
4
