Mediafilosofie
The Matrix - 1999 - Larry & Andy Wachowski
Hoofdstuk 1
Echte natuur word steeds zeldzamer en tegelijkertijd word onze
technologische omgeving zo complex dat we het als natuur gaan
ervaren.
In Nederland behoort elke vierkante meter tot het cultuurlandschap;
oorspronkelijke natuur is negens meer te vinden. De natuurgebieden
zijn feitelijk cultuurgebieden, gevormd onder invloed van het
menselijk denken en handelen. Aangezien bijvoorbeeld het Groene
Hart eigenlijk een middeleeuws industriegebied is dat oorspronkelijk
ontgonnen werd door turfwinning. We zijn actief de natuur aan het
ontwerpen en bouwen. Prehistorische bossen worden aangelegd
door natuurbouwers, ze noemen het ‘ Regeneratie van verloren
erfgoed’.
Binnen onze cultuur wordt natuur voortdurend gepresenteerd als
een verloren wereld. Cultuur is dat wat we beheersen. Natuur word
geassocieerd met oorspronkelijkheid. Onze natuurbeleving is een
retro-effect, en de natuur zelf is een decor voor de zondagmiddag
op de fiets. Natuur is ook een geweldig marketinginstrument (Jaguar
sportwagen, Puma kleding etc. ) Het is een metafoor en geeft ons
een gevoel van herkenning.
De scheidslijn tussen natuur en cultuur is moeilijk te trekken. Als
een vogel een nestje bouwt noemen we dat natuur, maar als we een
flatgebouw bouwen is het ineens cultuur. Sommige mensen
beweren dat alles natuur is terwijl de anderen juist beweren dat de
natuur een culturele constructie is.
Natuur = natura. In het Grieks is het physis. In het Latijn is het
geboren worden en in het Grieks juist groei. Er is niet veel natuur
meer te vinden die niet door de mens is beïnvloed. Oude
tegenstellingen als natuur en cultuur, mensen en dier, lichaam en
geest lijken ontoereikend om onszelf en de technologische
maatschappij waarin wij leven te begrijpen.
De laboratoriummuis en de regenboog tulp zijn deze nog natuurlijk
of juist cultureel. Volgens Darwin hebben we het als we spreken over
natuur het eigenlijk over onze relatie tot natuur, nooit over natuur
zelf. Thomas Aquino (kerkvader) meende in de 13e eeuw dat de
kunst de natuur imiteerde, omdat het menselijk intellect gebaseerd
was op natuurlijke dingen. Oscar Wilde (homoseksueel kunstenaar)
beweerde juist dat natuur de kunst imiteert. Jacques Lacan
(postmodernist) stelt dat men de natuur niet kan zien.
,Tegenwoordig is het onder filosofen en natuurwetenschappers
gemeengoed om de natuur als culturele constructie te zien. De
manier waarop we onderscheid zien in cultuur en natuur blijft
relevant omdat het iets zegt over ons perspectief. Wat is de plaats
van de mens in de natuur?
Een andere benadering is om een scheidslijn tussen natuur en
cultuur aan te brengen. Het is het onderscheiden van naturlijke
processen en kunstmatige processen. Sommige processen zijn het
gevolg van menselijk handelen en andere niet. Het omschakelen
van een lichtknop in de kamer. De zonsopkomst is kan de kamer ook
verlichten. Dit is het natuurlijk proces, de knop is kunstmatig.
Cultuur is wat de mens bedenkt en controleert, natuur is de rest.
Veel wat de mens in de natuur aanricht heeft een kunstmatige
authenticiteit verworven. Een voorbeeld hiervan zijn genetisch
gemanipuleerde tomaten en een allergievrije kat. Menselijk ontwerp
kan natuur nog natuurlijker maken: hypernatuurlijk. Maar dit is dus
eigenlijk cultuur.
Sommige mensen denken dat de mens de natuur steeds verder zal
beheersen, tot de mens uiteindelijk zonder natuur kan leven. Maar
de natuur veranderd met ons mee. Zo schijnt dat Bill Gates in een
huis woont zonder lichtknoppen. Het is volgepakt met sensoren die
de verlichting regelen. Natuur of cultuur? De gemiddelde
Nederlander maakt zich meer zorgen over de finaciele crisis dan een
overstroming. In de strijd met natuur werd de mens steeds
onafhankelijker van natuur en afhankelijkeren van technische
hulpmiddelen.
Voorheen behoorde oorsprong de geboorte tot de natuur en het
gemaakte tot de cultuur. Dit onderscheid vervaagd. Oorsprong
speelt een steeds kleinere rol omdat alles een kopie van een kopie
is. Zo heb je ook zakendie onder natuur vallen die een autonome
kwaliteit hebben en buiten de macht an de mens vallen.
Bijvoorbeeld de kastomaat. Het is groen maar geen natuur. Waarom
zouden we dat natuur noemen? Menselijk handelen is geen natuur
maar het kan natuur veroorzaken. Maakbaarheid is nooit af. We
moeten natuur niet zien als een statisch gegeven maar als een
dynamisch proces wat met ons mee verandert. We moeten de mens
niet langer duiden als de anti-natuurlijke soort die de natuur
bedreigt en elimineert, maar als een evolutionaire katalysator. Met
onze drang de natuur naar onze hand te zetten veroorzaken we
weer de volgende natuur die wild en onvoorspelbaar is als altijd:
wilde software, genetische verassingen, autonome machines etc. De
nieuwe benadering van natuur en cultuur is een
paradigmawisseling. Echte natuur is dus niet groen en gaat onze
macht te boven.
, Hoofdstuk 2
Cyberculture is een cultuur waarin machines een vrij belangrijke rol
spelen. Andere delen van die cultuur dan communicatie netwerken,
programmeren en software er zijn ook problemen als artificial
intelligence, virtual reality, artificial life en de human-computer
interface.
Cyberculture markeert een drempel waarbij concepten, theorieën en
praktijken die voortvloeien uit wetenschap, met name
biotechnologie, robotica en AI-onderzoek, genetica en genomics. Er
worden steeds nieuwe vormen van biologie en technologie
aangekondigd zo heb je protheses, implantaten, klonen etc. De
stroom van ideeën, ficties en concepten en technologieën is
onuitputtelijk geworden. Dergelijke angsten, en de plotselinge
samenloop van cultuur en technologie die hen brandstof geeft, zijn
echter niet nieuw.
Cyberculture: technologie, natuur en cultuur in het dagelijks leven
tijdens de Industriële Revolutie, werden geteisterd door een
vergelijkbare reeks van problemen, en leed aan een soortgelijk
gevoel van culturele desoriëntatie. Zo ook, de opkomst van het
uurwerk mechanismen, en de agressief materialistische theorieën
die hen begeleidden, verstoren het gevoel van plaats van de
mensheid in de natuurlijke en goddelijke orde, het veranderen van
de geneeskunde en psychologie in de takken van de mechanica.
2.1 Cyberculture en cybernetics
Cybernetica is, de wetenschappelijke bron van voorvoegsel van de
'cyber', dat wijst op de minder zichtbare, 'enorme en donkere
proporties' van deze ijsberg. Cybernetica is geïnteresseerd in zowel
'dieren en machines', in technologie en biologie. De biologie heeft,
eeuwenlang, cultureel verweven met haar technologieën is nu
gesplitst met hen, en heeft zelfs zelf een bron van technologieën,
zoals cybernetische digitaliteit heeft zich als een kanker van
telefoons aan genomen, faxen aan levensmiddelen. Cyberculture