SAMENVATTING VOLGENS TOETSMATRIJS
Cursus 2 : Cliëntgroëpën
SPORTERS
Supplementgebruik in NL en bij sporters
Vanaf 1987 stijgend patroon zichtbaar in NL. 27-35% van de Nederlanders gebruikt een supplement.
Onderverdeling supplementen
- Macro (eiwit, koolhydraten, visoliën)
-Micro (vitamines, mineralen, fytochemicaliën)
-Non-nutritive (glucosamin, ergogenics, weightloss)
30-56% van de recreatief sporters gebruiken supplementen
50-100% van de topsporters gebruiken supplementen
Supplementen in verhouding tot basisvoeding: de sportvoedingspiramide
-Onderste laag is basisvoeding (schijf van 5) dit dient het fundament te zijn! Belang voor sporter:
gezondheid (immuunfunctie, lichaamssamenstelling) wanneer je ziek bent kun je niet trainen. Levert
basisenergie voor activiteiten en herstel en opbouw en herstel. Maar meeste sporters halen diverse
aanbevelingen niet: groente, fruit, vezels, vis. 90% van de sporters heeft een niet-optimale
basisvoeding. ‘
Macronutriënten:
Voor inspanning: Koolhydraatrijke voeding verbetert sportprestaties (4,5 – 12 g/kg/dag)
Tijdens inspanning: Inspanning >45 min: KH-drankjes verbeteren uithoudingsvermogen (4,8 g kh/100
ml; bijv. 6% -> 1L sportdrank/uur levert 60 g/KH/u = 1 gram/min, valt nog te verbranden
Na inspanning: Koolhydraat 1,2 g/kg/uur of iets minder KH i.c.m. eiwit voor optimale
glycogeenrepletie.
Eiwit en koolhydraat voor optimale spiereiwitsynthese na inspanning
-Middelste laag is sportvoeding (sportdrank, shakes, energybars) Kunnen helpen presteren.
Koolhydraatinname tijdens inspanning langer dan 45 minuten kan uithoudingsvermogen verbeteren
(met name sportdrankjes) Meer dan 1,1 koolhydraat per minuut inname heeft geen zin. Het
combineren van verschillende suikers kunnen zinvol zijn.
Na inspanning herstel: glygogeenrepletie. Je moet dus gelijk na je inspanning koolhydraatrijke
producten nuttigen/drinken, dit is belangrijk voor de glygogeensynthese in spieren. Het
glygogeenherstellend vermogen dankzij inname 1,2 g/kg koolhydraat is hetzelfde als je bijv. 0,8 g/kg
koolhydraat neemt en daarbij wat eiwit. Dit zijn dan minder kilocalorieën, maar heeft hetzelfde effect.
Eiwitinname na inspanning is ook belangrijk voor spierherstel. Eiwit en koolhydraat samen leiden tot
een verbeterde spiereiwitsynthese in vergelijking met koolhydraat alleen.
-Bovenste laag zijn ergogene supplementen (minst belangrijk)
Er zijn veel supplementen. Worden gebruikt om bijv. prestatie te verbeteren of gewichtsverlies te
bevorderen. Basisvoeding en lichaamsbeweging/sport zijn voor gewichtsverlies het belangrijkst.
Voedingssupplementen hebben hierin maar een klein aandeel.
meest bekende supplementen leiden tot complicaties. HCA en L-carnitine lijken geen effect te hebben.
Er zijn ook supplementen (ephedrine) die wel effect hebben, die stimuleren het centraal zenuwstelsel,
maar hebben ook bijwerkingen op het c.z.c. (psychoses bijvoorbeeld, autonome bijwerkingen zoals op
het hart)
Wil je dat supplementen werken, dan moet de basisvoeding goed zijn.
,Voordelen van supplementgebruik
Micronutrient suppletie bij atleten?
Als je echt op hoog niveau sportprestaties moet leveren, is het belangrijk dat er geen tekorten zijn in
de voeding.
Gevaren van supplementgebruik
-Prestatievermindering (bij verkeerd gebruik)
-Leidt aandacht af van basisvoeding (90% gebruikt supplementen bij een niet-optimale basisvoeding.
(zie aandachtspunten VCP t.o.v. supplementinname)
-Vervuiling met dopinggeduide substanties (25% van de voedingssupplementen bevatten
dopinggeduide stoffen die niet op het etiket staan, NZVT is opgericht, Nederlands Zekerheidssysteem
Voedingssupplementen Topsport, zij testen elke batch supplementen op dopingstoffen) In de
afgelopen 9 jaar, tot 2011, is 2% van de supplementen positief getest op dopingsubstantie. [In
Engeland: Informed Sport, VS: Informed choice, HFL, Duitsland: Kölner Liste – vergelijkbare
systemen,, maar niet altijd hetzelfde)
Gezondheidsschade – ernstige, soms fatale cardiovasculaire en centrale bijwerkingen bij
kruidenpreparaten met ephedra-alkaloïden (efedrine)
-Prijs – supplementen zijn duur en effect is niet bewezen
, Adviseren van een atleet
Basisvoeding staat bovenaan
Let op veiligheid supplementen (als het verkocht wordt is het niet per direct veilig)
Stappenplan testen supplementen in de praktijk (zie dia’s)
3-echelonmodel:
Gezonde voeding Sportvoeding
40-50% KH 60-70% KH
30-40% Vet 20-30% Vet
15% Eiwit 15% Eiwit
Regels sportvoeding:
1. Royaal met koolhydraten
2. Zuinig met vet
3. Voldoende eiwit
4. Royaal vocht
5. Variatie
6. Timing van maaltijden
Dorstlesser:
40-70 gram koolhydraten/liter
280-600 mg elektrolyten
Isotoon