Samenvatting
gezondheidsbevordering en
preventie, kwartiel 1.
Gezondheidsbevordering en zelfmanagement door
verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten
Hoofdstuk 1
1.1
Met de medische, monocausale visie op gezondheid wordt bedoeld dat gezondheid de afwezigheid
van ziekte of lichaamsgebrek is. Iedereen is gezond die niet ziek is en geen lichaamsgebrek heeft. Bij
deze visie heeft het ontstaan van ziekte één oorzaak, is deze aanwijsbaar dan is een persoon ziek.
De biologische visie van gezondheid houdt in dat een persoon zich kan aanpassen aan externe
omstandigheden. Dit is universeel geldend voor alle mensen.
Als je zelf gestelde doelen in het leven kan behalen en je in je geestelijke behoefte kan voorzien dan
ben je gezond volgens de psychologische visie. Deze benadering is heel persoonlijk en wordt daarom
ook wel de individuele benadering van gezondheid genoemd.
Volgens de sociale visie is een persoon gezond als hij zijn sociale rollen in de maatschappij kan
vervullen binnen de geldende waarden en normen. In deze benadering staat maatschappelijk
functioneren centraal. Een persoon is ziek als hij zich niet kan aanpassen aan zijn cultuur.
De humane visie zegt dat gezondheid het vermogen is om lichamelijk, geestelijk en sociaal, naar
eigen vermogen, te functioneren in de samenleving.
Volgens de dynamische visie is de mens als holistische eenheid gezond wanneer hij in balans is met
zowel zichzelf als zijn externe milieu. Door zijn aanpassingsvermogen is hij in staat de regie te houden
over zijn gezondheid.
De zes dimensies van gezondheid zijn; lichamelijke gezondheid, mentaal welbevinden, een spirituele
dimensie, dagelijks functioneren, sociaal-maatschappelijk participeren en kwaliteit van leven.
Hoofdstuk 2
2.1
De gezondheidsdeterminanten van het Health Concept van Lalonde zijn:
- endogene gezondheidsdeterminanten
Factoren die in het lichaam afspelen en die van invloed zijn op de gezondheid. Deze wordt
onderverdeeld in genetische factoren en verworven eigenschappen.
- gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag
Deze geeft de invloed weer die het gedrag van mensen heeft op de gezondheid en op het
ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen.
, - exogene gezondheidsdeterminanten: fysieke- en maatschappelijke omgeving
De fysieke omgeving betreft factoren buiten het lichaam die van invloed zijn op de
gezondheid en het ontstaan of verergeren van gezondheidsproblemen.
De maatschappelijke omgeving is de gezondheidsdeterminant die de plaats van mensen
weergeeft binnen de maatschappij.
- gezondheidsdeterminant medische zorg en preventie
Hier gaat het om allerlei gezondheidsvoorzieningen, zowel curatief en preventief.
Het is een model om invloeden op gezondheid een plaats te geven, er wordt gekeken naar
gezondheid op groepsniveau.
2.2
Endogene gezondheidsdeterminant.
Genetische factoren: afwijking in de genen en/of chromosomen, aanleg voor probleem.
Monogene ziektebeelden berusten op één gen, bij een multifactorieel gezondheidsprobleem spelen
er naast de genetische factoren meer, bijvoorbeeld schisis of hoge bloeddruk.
Verworven eigenschappen: hoge bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht, psychische gezondheid.
2.3
De gezondheidsdeterminant leefstijl en gedrag omvat allerlei gedragingen die een positieve of
negatieve invloed hebben op de gezondheid en/of gezondheidsprobleem. Door gedragsverandering
kan de gezondheid verbeteren en problemen verminderen.
Gezondheidsvaardigheden bepalen of mensen hun weg kunnen vinden in de gezondheidszorg.
Mensen met een sterke Sense of Coherence (SOC) ervaren de wereld als begrijpelijk, hanteerbaar en
betekenisvol. SOC hangt samen met een betere gezondheid. Beide hangen samen met het
opleidingsniveau. Mensen met weinig gezondheidsvaardigheden beoordelen hun leven vaker als
minder goed, ze ervaren een minder goede kwaliteit van leven en maken vaker gebruik van de SEH.
Ook zullen ze minder zelfmanagement en eigeneffectiviteit.
Double burden is een combinatie van infectieziekten en niet-overdraagbare gezondheidsproblemen
(psychiatrische problemen, cardiovasculaire problemen, kanker en ongevallen)
2.4
De exogene gezondheidsdeterminant geeft de invloed van de omgeving op de gezondheid weer. De
fysieke omgeving bestaan uit de bodem, het water, de lucht, het klimaat en omringende organismen.
Deze omgeving kan worden opgedeeld in chemische, fysische en biotische factoren.
2.5
De maatschappelijke omgeving van de exogene gezondheidsdeterminant is de invloed van werk,
school, SES en sociale omgeving op de gezondheid.
2.6
De medische zorg en preventie is ook een gezondheidsdeterminant heeft positieve effecten: daling
sterfte, grotere kwaliteit van leven, vroegtijdige zorg en behandeling. Maar ook negatieve effecten:
resistentie tegen antibiotica, ziekenhuisinfecties en bijwerkingen van medicijnen.