SAMENVATTING VENNOOTSCHAPS- EN RECHTSPERSONENRECHT
WEEK 1
Als je een onderneming wil drijven, zal je een rechtsvorm moeten kiezen. Dit kan ook een
buitenlandse rechtsvorm zijn. In Europa is het mogelijk om als Nederlands bedrijf een
buitenlandse vennootschap op te richten. Er zijn twee stromingen in Europa:
- Incorporatieleer (Nederland, UK)
- Stelsel van werkelijke zetel (Duitsland en Zuid-Europa)
Incorporatieleer
Je kunt een rechtsvorm aannemen van elk land, ook als je niet gevestigd bent in dat land.
Dus een Nederlandse BV kan ook in Frankrijk gevestigd zijn.
Stelsel van werkelijke zetel
Houdt in dat je gevestigd dient te zijn in het land waarvan je de rechtsvorm gebruikt. Dus een
Duitse GmbH kan alleen in Duitsland gevestigd zijn.
Omdat het stelsel van werkelijke zeten vrij verkeer in Europa tegenhoudt, heeft het HvJ EU
dit door de jaren heen teruggedrongen.
Zie Centros, Uberseeing en Inspire Art over erkenning van buitenlandse vennootschappen.
Met de Mobiliteitsrichtlijn heeft de EU getracht grensoverschrijdende zetelverplaatsing, fusies
en splitsingen toe te staan.
WEEK 2 – Personenvennootschappen I
Wat is een personenvennootschap? 7A:1655
De overeenkomst van vennootschap is de overeenkomst tussen 2 of meer (rechts)personen
die zich jegens elkaar verbinden om op voet van gelijkwaardigheid en behulp van een door
elk van hen in te brengen prestatie samen te werken met het oog op het behalen van een op
geld waardeerbaar voordeel dat onder hen gezamenlijk wordt verdeeld.
7A:1655 is van dringend recht, dus als er voldaan is aan de vereisten voor een
personenvennootschap, dan is het een personenvennootschap, zie HR Dierenartsen:
‘’Het hof heeft onderschreven de algemene kenmerken en aspecten van een maatschap die
de rechtbank heeft uiteengezet, waaronder dat de overeenkomst van maatschap een
consensuele, vormvrije overeenkomst is, die niet noodzakelijk schriftelijk behoeft te worden
aangegaan, en zelfs stilzwijgend, op grond van gedragingen van partijen, tot stand kan
komen’’ (rov. 4.18)
Personenvennootschappen zijn geen rechtspersonen, in de overeenkomst kan dus in
beginsel van alles worden afgesproken (contractsvrijheid). Wel enkele bepalingen van
dwingend recht: 7A:1671, 1672, 1679 en 1680.
Affectio societatis = niet gelijk, maar wel gelijkwaardig
Inbreng
- Het leveren van een prestatie/ bijdrage ter verwezenlijking van het
vennootschappelijke doel
- Vaak: geld, goederen, genot van goederen, arbeid
o Bij arbeid geldt 7A:1670 lid 2 als regelend recht: de vennoot die slechts arbeid
inbrengt, verkrijgt slechts een winstaandeel gelijk aan het deel van de vennoot
, die minste aandeel heeft ingebracht. Kan van afgeweken worden in
overeenkomst.
- Soms: Goodwill, know-how
- Inbreng moet voldoende bepaalbaar zijn
- Welke manieren?
o Juridisch eigendom
Eigendom wordt overgedragen aan medevennoten, zodat het
gemeenschappelijk eigendom wordt. 3:84
o Genot
Het gebruiksrecht wordt ingebracht in de vennootschap
o Economisch eigendom
Juridisch eigendom blijft bij inbrenger en er wordt afgesproken wie het
risico voor waardestijgingen/ -dalingen draagt.
Vennootschap heeft een eigen vermogen. Voor zover dit goederenrechtelijke
vermogensrechten gaat, is er een gemeenschap 3:166. Ten aanzien van de
goederenrechtelijke gemeenschap geldt dat ieder der vennoten, tenzij anders is
overeengekomen, voor een gelijke deel tot die gemeenschap gerechtigd is.
Vermogen van de vennootschap is een afgescheiden vermogen. De vennoten kunnen niet
over hun inbreng beschikken, want dit wordt gebruikt voor het vennootschappelijke doel. Dit
maakt dat ook de privécrediteuren van de vennoot hier niet bij kunnen.
HR Boeschoten-Besier = Vof en Cv hebben afgescheiden vermogen
HR Biek Holding = openbare maatschap heeft ook afgescheiden vermogen.
Dit vermogen dient als verhaalsobject voor schuldeisers van de vennootschap.
Privéschuldeisers van de vennoten kunnen hier niet bij (HR 2 juni 2017,
ECLI:NL:HR:2017:1009), dan zullen zij eerst personenvennootschap failliet moeten laten
verklaren.
Winst en verlies is evenredig naar inbreng, tenzij anders overeengekomen 7A:1670.
Societas Leonina (alle winst bij 1) mag niet, zie art. 7A:1672.
Bestuur (interne regeling)
- Handelen is voor rekening van de vennootschap
- Beheren - 7A:1676 is hoofdregel, maar van regelend recht en wordt vaak van
afgeweken.
o Elke vennoot is bevoegd te beheren = handelingen die, gelet het doel van de
vennootschap, tot haar gebruikelijke, regelmatig voorkomende (= normale)
werkzaamheden behoren. ‘day tot day werkzaamheden’, ‘operational
management’
, - Beschikken is iets anders dan beheren. Strategisch en tactisch management.
Bijvoorbeeld kopen bedrijfspand, aanstellen personeel. Is afhankelijk van
omstandigheden en soort vennootschap.
Besluitvorming
- Voor beheer en bestuur: preventief vetorecht 7A:1676. Besluit moet unaniem
genomen worden.
o Heeft commandite ook een stem en dus veto in de interne verhoudingen? Ja,
hij is een van de vennoten, werkt samen met de andere vennoten op voet van
gelijkwaardigheid en mag dus veto uitoefenen en meestemmen.
- Kan contractueel van afgeweken worden.
- NB: in beginsel ziet dit artikel alleen op beheershandelingen, maar kan a contrario
ook voor beschikkingshandelingen. Voor beheershandelingen is namelijk niets
opgenomen in de wet en is dus toestemming van alle vennoten nodig. Door
instemming te onthouden kan veto uitgeoefend worden, want unanimiteit is vereist.
Het is een a contrario beredenering: wat geen beschikkingshandeling is een
beheershandeling en dus geldt 7A:1676 niet. Dat deze beredenering standhoudt,
volgt uit aard van de contractuele verhouding.
- Een instructierecht past niet bij personenvennootschappen, dit zou in strijd zijn met
het beginsel van gelijkwaardigheid.
Dus: Elke vennoot in beginsel bevoegd (intern) om beheer handelingen te verrichten, tenzij
er een veto is uitgesproken voorafgaand aan die handeling. Ook als er een veto is
uitgesproken, kan de vennoot de overige vennoten binden (extern). De regeling van
vertegenwoordigingsbevoegdheid kan afwijken van bestuursbevoegdheid. Als een vennoot
onbevoegd (interne regeling) de vennootschap bindt (extern), is deze vennoot
verantwoordelijk voor de rechtsgevolgen en eventuele schade.
Wist de derde dat een andere vennoot zijn veto heeft uitgeoefend en gaat hij alsnog een
contract aan met de vennoot, dan is de vennootschap niet gebonden.
Vennoten gedragen zich onderling naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid (6:248,
6:2), dus:
- Non-concurrentie
- Zakelijke kansen dienen toe te komen aan de vennootschap
- Openheid over tegenstrijdig belang
Rekening en verantwoording
- Verantwoording wordt afgelegd middels verplicht op te stellen jaarstukken 3:15i jo 2:6
Vennoten kunnen jegens elkaar aansprakelijk zijn bij toerekenbare tekortkoming (want het is
immers een contract) 6:74 of 6:162. De tekortkomende vennoot is aansprakelijk voor de
schade die de vennootschap heeft geleden. Uitgangspunt van 2:9 kan hier toegepast
worden, dat wil zeggen dat je slechts aansprakelijk bent bij ernstig verwijtbaar handelen en je
zal niet snel aansprakelijk zijn. De vordering kan ten behoeve of namens de vennootschap
worden ingesteld door de vennoten die bevoegd zijn te vertegenwoordigen. De
vennootschap heeft in dat geval een vordering op de tekortkomende vennoot. Dit strijdig met
het arrest UWV/X.
Als de vertegenwoordigingsbevoegde hiertoe niet overgaat, kan een vennoot (die dus niet
vertegenwoordigingsbevoegd is) in eigen naam voor rekening van de vennootschap een
vordering instellen. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de afgeleide schade van de BV en
NV.
De personenvennootschap is geen rechtspersoon, maar wel rechtssubject = iets dat
zelfstandig aan het rechtsverkeer kan deelnemen. Zie VDV Totaalbouw:
, “Ondanks het ontbreken van rechtspersoonlijkheid wordt de vof in het maatschappelijk
verkeer gezien en op de diverse plaatsen in de wet (artikel 51 Rv, artikel 4 lid 3 FW)
behandeld als een afzonderlijk rechtssubject dat zelfstandig aan het rechtsverkeer kan
deelnemen, wat strookt met het feit dat de vof een afgescheiden vermogen heeft”.
Maar UWV/X komt hierop terug, de positie van de personenvennootschap wordt weer
beperkt:
‘’Aan de vof komt naar geldend recht geen rechtspersoonlijkheid toe. Wet en rechtspraak
kennen niettemin tot op zekere hoogte in het rechtsverkeer aan de vof een zelfstandige
positie toe ten opzichte van de afzonderlijke vennoten. Zo kan een vof op eigen naam in
rechte optreden (art. 51 lid 2 Rv) en kan zij op eigen naam failliet verklaard worden (art. 4 lid
3 Fw). Verder is volgens vaste rechtspraak van
de Hoge Raad het voor het bedrijf van de vof bestemde vermogen van de vennoten
afgescheiden van hun privévermogens. (...)’
r.o. 3.4.2: ‘Het ontbreken van rechtspersoonlijkheid brengt mee dat een vof niet zelfstandig
draagster is van subjectieve rechten en verplichtingen. Wanneer een vennoot handelt in
naam van de vof (waartoe iedere vennoot op grond van art. 17 WvK in beginsel bevoegd is),
handelt hij namens de gezamenlijke vennoten en bindt hij de gezamenlijke vennoten. Een
overeenkomst ‘met de vof’ moet dan ook worden aangemerkt als een overeenkomst met de
gezamenlijke vennoten in hun hoedanigheid van vennoten.’’
Soorten personenvennootschappen:
- Maatschap
o de grondvorm van personenvennootschappen 7A:1655
o Openbaar: beroepsuitoefening
o Stille maatschap: kan zowel beroeps- als bedrijfsuitoefening zijn
- Vof
o 16 WvK
o Uitvoering van een bedrijf
- Cv
o 19 WvK (hieruit blijkt dat commandiet niet hoofdelijk verbonden is)
o Heeft besturende vennoten en commanditaire vennoten
o Commandite mag/hoeft niet 20 WvK:
Alleen arbeid inbrengen
Beheersdaden verrichten
Mee te delen in verliezen boven waarde inbreng
Geen aansprakelijkheid, tenzij regels 20 Wvk overtreden (21 WvK)
Handelsregister:
- Onderneming toebehorend aan personenvennootschap moet ingeschreven worden in
handelsregister, 5 HrgW
- Wat moet ingeschreven worden? 17 en 19 HrgW
- Derdenwerking: Als de informatie in het handelsregister niet klopt, kan dit niet worden
tegengeworpen aan derden. Men mag uitgaan van wat er in het handelsregister staat
25 HrgW
De personenvennootschap eindigt als een van de vennoten opzegt 7A:1683 sub 3.
Afgescheiden vermogen zal vereffend worden, hierover zullen afspraken gemaakt zijn tussen
vennoten, anders kan 7A:1670
WEEK 3
Intern = bestuur en besluitvorming (week 2)
