Paragraaf 1: Expressie
Inleiding
★ In de 20e eeuw ging het ideaal over van de zichtbare werkelijkheid naar een
expressie van het innerlijk.
★ Avant-garde kunstenaars lieten de regels los. Ze gingen focussen op het
uitdrukken van gevoelens.
★ Gesamtkunstwerk is een kunstwerk waarin meerdere kunstdisciplines
terugkomen.
Oerparadijs
★ Expressionisten voelen zich niet thuis in de snel veranderende, gehaaste,
geïndustrialiseerde wereld. Het leidt tot oppervlakkigheid en emoties komen
niet tot uiting. Kunstenaars gaan op zoek naar de ongekunstelde oorsprong.
★ De basis voor expressionistische dans zijn natuurlijke en dagelijkse
bewegingen, onderdeel hiervan zijn loshangend haar en blote voeten (contact
met eigen lichaam en grond).
○ Krachtige bewegingen en nadruk op zwaartekracht.
Onderhuids
★ Sigmund Freud is een inspiratiebron → onderbewuste, mensen houden dierlijke driften en
verlangens goed onder controle.
★ In theaterstukken past de muziek zich aan aan het gevoel dat bij het stuk past,
zoals nerveus en verward.
○ Atonale muziek past goed bij expressionisme, de tonen worden gekozen
op expressieve kracht en niet harmonie.
★ Ook is het bij expressionistisch theater zo dat de voorstelling niet perse
realistisch is maar een fragmentarische mix van korte scènes. Het decor is
abstract en de personages naamloos (het gaat hierdoor om het principe en
niet het uitgebeelde voorbeeld)
★ Contrasten in dynamiek in muziek is ook van belang.
Hoekig
★ In het expressionisme is er geen plek voor detail, versiering of kleurovergangen.
★ Naast het tot uitbrenging brengen van gevoelens kwam er ook meer nadruk op het individu →
expressionisme. Ook maakten kunstenaars hierbij hun eigen chaotische, persoonlijke stijl en was
het zeker niet altijd de smaak van het publiek.
○ Andere kenmerken zijn, hoekig, veel minder details, grove stijl, direct,
felle kleuren, sterke kleur of licht/donker contrasten.
★ Expressionisme gaat om het onbewuste en laat daarom ook de duistere kanten
van het bestaan zien.
○ Horrorfilm kwam hier deels uit voort (groot licht-donker contrast)
★ De expressionistische dans van Mary Wigman wordt ook wel de Ausdruckstanz
genoemd.
Jazz
★ Mensen beginnen verschillende soorten muziek te mixen → jazz. Kenmerken zijn dat er veel
expressie van gevoelens in zit, ook is er veel ruimte voor improvisaties.
★ Veel verschillende vormen:
○ In new orleans ontstond een nieuwe vorm van jazz → new orleans-jazz. Het was een
uitwisseling van muzieksoorten (work songs, spirituals, ragtime, blues,
, marsmuziek,europese klassieke muziek). Collectieve improvisatie is een belangrijk
kenmerk.
○ Door de rassenscheiding blijft jazz eerst bij de donkere bevolking en
ontwikkeld zich een blanke jazz, Dixieland.
○ Je hebt daarnaast ook nog chicago-stijl, mensen verhuisden naar chicago vanuit storyville
→ gitaar, contrabas en er komen meer individuele solo’s.
○ Dan op het moment dan bandjes groter worden ontstaan bigbands. De
artiesten waren hierbij onderverdeeld in secties en ze ontwikkelen de
swing-stijl.
■ Hierbij was wel echt een componist nodig maar er was nog steeds
ruimte voor improvisatie.
Absurd
★ Dada en surrealisme zijn na WOI de belangrijkste vernieuwende stromingen.
★ Dada wijst idealen af en ze willen geen boodschap overbrengen maar banen
elke logische redenering uit.
○ Ready Made's is eigenlijk gewoon kant-en-klare kunst en was zeer
bekend
★ Bij het surrealisme zijn hallucinaties en dromen de inspiratie, mensen moeten
zich niet laten beperken door het zichtbare.
○ Ze bedenken de spelvorm cadavre exquis waarbij losse woorden
willekeurig een zin maken.
★ Bij het surrealisme hoort ook een theatervorm, theater van de wreedheid. Het is
gericht op het wakker schudden van het onderbewustzijn van het publiek. De
acteurs moeten hun rationele controle kwijtraken en spelen vanuit het
onderbewuste.
Paragraaf 2: Abstract
Inleiding
★ Abstracte kunst geeft de werkelijkheid niet weer, er is dus bij beeldende kunst
bijv. geen voorstelling.
○ De schilderkunst komt los van het kijken naar de werkelijkheid en
kleuren, vormen en lijnen krijgen een zelfstandige rol.
○ Theater en dans worden abstract genoemd als een eenduidig verhaal
en een herkenbare werkelijkheid ontbreken.
○ Instrumentale muziek is vrijwel altijd abstract
★ Het sluit aan bij de behoefte van het modernisme om bestaande regels te
vervangen. Ook wordt het gevoel van vooruitgang door techniek en
industrialisatie wordt versterkt door WOI, modernisten creëren nieuwe regels.
★ De stijl is een abstracte kunststroming die in de dagelijkse chaos verlangt naar
een wereld van innerlijke rust, harmonie en orde. Je ziet vaak een overall
compositie en vooral de primaire kleuren in de schilderijen terug.
★ De boogie woogie is een piano speelstijl met een pompende bas en drukt het
drukke stadsleven op een abstracte manier uit. Het is een grote inspiratiebron
voor Piet Mondriaan.
Montage
★ In fabrieken speelt montage een belangrijke rol, losse onderdelen worden aan
elkaar toegevoegd. Dit wordt ook in de kunst toegepast, o.a film ontstaat.
★ In de eerste bioscopen draaien alleen stille films die soms door een piano
begeleid worden.