Communicatie & identiteit
College 1. Introductie Communicatie & Identiteit
College 2. Introductie Sociale identiteitstheorie (SIT)
College 3. Vervolg introductie SIT; Communicatie, identiteit en informatieverwerking
College 4. Imago(schade); rechtvaardigheid en organisatieverandering
College 5. Leiderschap
College 6. Employee voice en identiteit
HC 1. Introductie Communicatie & Identiteit
Artikel:
• Haslam, S.A. & N. Ellemers (2005). Social identity in industrial psychology: concepts, controversies
and contributions. International Review of Industrial and Organizational Psychology, Volume 20, p.
39-117. Hiervan is pagina 41-54 tentamenstof
Situatie is bepalend voor bepaalde handelingen. Afhankelijk van een situatie voor je een handeling uit
(voorbeeld mondspoelen bij tandarts zonder uitleg, dit gebeurt niet als een vreemde het vraagt).
Identiteit
Identiteit kan op veel manieren gedefinieerd worden:
- Gelijkheid: je identiteit bewijzen, bewijzen dat je je de persoon bent voor wie je je uitgeeft (van
Dale)
- Eigen karakter van een persoon of groep (van Dale)
- Identiteit is het geloof aan kenmerken dat een persoon of andere entiteit uniek en herkenbaar
maakt
à Opening academisch jaar: wat doet de coronacrisis met hun welzijn en wat hebben zij nu nodig?
(Thema VU).
De oorsprong van VU: vrij van kerk en staat (groen busje). Identiteit van de VU is veranderd naar de
griffioen. Voor de betekenis van de griffioen is er een hele uitleg om duidelijk te maken waar het logo
voor staat. Veel Universiteiten hebben hun eigen logo om zich kenbaar te maken.
Veel organisaties zijn veranderd van opzet. Naam kun je niet zomaar veranderen, een naam of logo
zomaar veranderen kan bekendheid verliezen.
Communicatie
Het uitwisselen van informatie (van Dale). Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie,
die plaatsvindt tussen mensen die zich bewust zijn van elkaars aanwezigheid, onmiddellijk of
gemedieerd. Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en
geïnterpreteerd (Oomkes).
Organisationele communicatie
‘’The process by which individuals stimulate meaning in the minds stimulate meaning in the minds of
other individuals by means of verbal or nonverbal messages in the context of a formal organization.’’
(Richmond & McCroskey, 2009).
Iets wat voortdurend doorgaat, heeft impact op mensen als de communicatie op een bepaalde manier
wordt ingericht (= process). Om een betekenis helder te krijgen. Bij een reclame werkt het ook zo, in je
hoofd gaat er een bekend riedeltje afspelen.
Proces van communiceren
Basismodel
1
,Heel lastig om een bepaalde boodschap over te laten komen bij de ontvanger. Als zender moet je je best
om de boodschap goed aan te laten komen.
Voorbeeld: Coronamaatregelen, er ontstaat een heleboel verwarring. Voorbeeld van een verkeerde
boodschap: Dansen met Janssen. Slogans hebben meteen een impact op mensen en zorgen voor een
directe beslissing. Verschil bedoelde boodschap en begrepen boodschap.
De bedoelde boodschap: Laat je vaccineren, ook als jongere
Verzonden boodschap (medium): Het is maar 1 prikje, Dansen met Janssen
Boodschap zoals ontvangen:
Boodschap zoals begrepen: We mogen los
Mogelijke inspanningen zender
Groepen willen hun best doen dat de boodschap aankomt. Boodschap moet je goed coderen, volgens de
communicatiewetenschap.
- Jargongebruik à taalgebruik dat is gericht op een bepaalde groep
- KISS-principe à Keep it short and simple (dansen met janssen)
- Goede medium kiezen
- Controleren of boodschap is aangekomen
- Willen leren; feedback vragen (expertise)
- Ruis reduceren (directe communicatie; gelegenheid voor vragen; juiste communicatiestructuur
kiezen)
Als zender heb je niet alles onder controle. Sommige boodschappen kunnen een negatieve impact
hebben. Als een docent negatief is, zorgt het automatisch voor slechtere prestaties. Door mensen op
een bepaalde manier te behandelen zorg je dat zij niet het beste naar voren halen.
Mensen die dialect spreken verdienen aanzienlijk minder dan degenen die ‘algemeen Nederlands’
spreken. Het inkomensverschil is voornamelijk het geval bij mannen, hoogopgeleiden en mensen uit de
verste hoeken van het land. Het verschil in salaris bedraagt 5 tot 15 procent. Volgens onderzoeker van
Ours verdient iemand die in de Verenigde Staten ‘zwart’ praat gemiddeld 12 minder dan iemand die
blank klinkt. Mensen die dialect spreken maken minder carrière en komen minder ver op school.
Decoderen: ontvanger (de ontvangen boodschap en de begrepen boodschap)?
Mondeling of schriftelijk? Mondelijk is beter, omdat er een feedback mogelijk is. Een complexe
boodschap overbrengen zorgt voor meer begrip. Je kunt beter peilen wat voor invloed de boodschap op
de ontvanger heeft. Niet ambigue = even makkelijk via een mailtje. Kwaliteiten van de manager zijn
hier een onderdeel van, je bent succesvoller met mediasensititeit en managementkwaliteiten. Hoe ga je
op met media? Welke mensen stuur je naar een programma. Kies je voor een persconferentie of spreek
je direct het volk toe?
2
,Met taal kun je veel bereiken, SIRE heeft veel ironische campagnes (de maatschappij dat ben jij). De
campagne was geen succes.
Bedoelde boodschap: wees een heer
Verzonden boodschap: humor/ironisch, slecht voorbeeld
Ruis: wat een rare tekst, is voor kinderen dus niet voor mij bedoeld
Boodschap zoals ontvangen: O henk is een suffe lul, terwijl het was Kees is geen heer
Boodschap zoals begrepen: Middelvinger opsteken kan dus, ik mag me gedragen als Kees
Wat als een boodschap controversieel wordt?
- Hoeveel invloed heb je door iemand viruswappie te noemen
Problemen bij communicatie in organisaties
- Hiërarchie/organisatiestructuur
- Boodschap die al dan niet overkomt
- Creëren van de inhoud van formele communicatie
- Betekenis die aan de communicatie-uiting wordt verleend
- Informatie overload
- Cultuurverschillen (bv. Professies (beroepen), afdelingen)
- Communicatieklimaat (open/ondersteunend vs. gesloten/defensief)
Veel constructies gaan over de ontvanger, hoe wordt de boodschap geïnterpreteerd en hoe bepaalt een
ontvanger een attitude. Sociale identiteit is belangrijk. Op basis van de sociale identiteit bepaal je hoe je
een boodschap interpreteert. Er is een correlatie tussen politieke voorkeur en vaccinatiegraad. In
Amerika is er een duidelijke samenhang of je je vaccineert en op wie je stemt. Sociale identiteit is
bepalend voor keuzes.
De ontvanger nader geanalyseerd
Informatieverwerking
Laat zien dat je met dezelfde informatie anders omgaat en andere keuzes maakt. Sommigen verwerken
informatie anders. Vooral gericht op de manier waarop individuen informatie verwerken. Mensen
kunnen aangeduid worden met cognigive miser gaat ene oor in en andere oor uit. Als er een reclame
voorbijkomt, luister je niet met volle aandacht.
- Nogal psychologisch à uiterst cognitief: hersenprocessen
- Cognitief miser: je gaat heel zuinig om met je capaciteit om informatie te verwerken, er gaan
allemaal dingen langs je heen (lui dus). Voorbeeld in de trein: je hoort mensen praten maar je
luistert niet. Je staat niet voortdurend aan. Het is vrij automatisch.
o Stereotypen: een bepaald beeld hebben van mensen met een bepaalde huidskleur of
bv geloof. Mensen nemen niet het besluit om iets te denken, het gebeurt automatisch
dat je iets over iemand denkt.
o Besluitvorming: een cognitief miser heeft een impact op het gedrag, omdat je met
3
, cognitief miser slordig omgaat met informatieverwerking.
- Beïnvloeding van gedrag
Cognitie: ook wel kenvermogen, is de mentale activiteit en het proces van kennisverwerving door
waarneming en het verwerken van de daarmee opgedane informatie door het denken. Zodra je hoort: de
kans op verlies heeft een veel grotere impact op mensen dan winst. Winst wordt fijn gevonden, maar
heeft niet een grote impact als verlies.
Elaboration Likelihood Model (ELM)
Er was veel onderzoek gedaan naar communicatie, maar we wisten niet hoe we mensen systematisch
konden overtuigen. Onderzoek begint met een observatie. Bij het ELM gaat het erom hoe attitude-
verandering plaats vindt. ‘The amount and nature of thinking that a person does about a persuasive
message is a very important determinant’.
Er zijn twee routes (dual process model) = manier van informatie verwerken
- centrale route = mensen denken diep na, als je kunt nadenken over een boodschap zul je nadenken over
het centrale binnen een issue. Wanneer je niet genoeg motivatie en vermogen hebt dan is er een lage
elaboration likelihood. Depends on information à je neemt een weloverwogen beslissing (bv.
Vaccineren).
- perifere route = mensen denken niet zo diep na. Bij een lage elaboration likelihood dan is er
onvoldoende motivatie en/of vermogen. Depends on cues à je reageert op dingen die niet veel impact
zouden hebben, je gaat meer op het gevoel af.
Hoeveel je nadenkt over een boodschap, hoe meer je overtuigt.
Iemand die viruswappie wordt genoemd zal een perifere route kiezen. Als je een standpunt hebt en je
benadert iemand negatief, dan leidt dat tot een groter verschil (diegene zal meer achter zijn beslissing
staan).
Aanhangers van SIT: om een eigen positieve sociale identiteit te behouden. Ja we zijn het eens
met elkaar, je bent bericht op je eigen netwerk. Het zorgt voor een sterkere onderlinge band. Mensen die
naar een demonstratie gaan krijgen een beter gevoel, het feit dat mensen het met je eens zijn (valide
ideeën) en genoeg mee eens zijn geeft een goed gevoel, en versterkt het gevoel om je in te zetten voor je
mening (anti-vaccin).
Communicatie vs. informatie
Communicatie binnen een organisatie en door organisaties
- Niet neutraal, er op gericht attitudes en gedrag te manipuleren
- Met slimme slogans kun je een grote impact hebben, hier heb je spindoctors voor
Spin doctors: niet gekozen, wel extreem grote invloed.
Een spindoctor is een adviseur of voorlichter van een politieke partij of een ambtsdrager die de opdracht
heeft het beleid van zijn politieke opdrachtgever zo positief mogelijk te presenteren en te verdedigen of
hem of haar daarin te coachen. Het doel is het gunstig stemmen van de publieke opinie.
‘’Daar heb ik geen actieve herinnering aan’’, aldus Rutte.
4
