Samenvatting
Samenvatting biologie thema 1 regeling
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting biologie thema 1 regeling. Samenvatting van het hele hoofdstuk; paragraaf 1 t/m 6. Boek: Biologie voor jou.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
I NDY FA ASSE N , V 5ABIOLOGIE
Hoofdstuk 1 Regelingen
§1.1 Regeling en homeostase
Homeostase: het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het inwendige milieu van organismen.
- Een regelkring bestaat uit een sensor, een controle centrum en een effectieve.
- Via regelkringen worden bepaalde normaalgesproken gehandhaafd. Hierdoor is er een dynamisch evenwicht.
- Bij negatieve terugkoppeling heeft de toename van het resultaat (stijging temperatuur) een remmende invloed op het proces. Een
afname van het resultaat (daling temperatuur) veroorzaakt een stimulering van het proces.
- Bij een positieve terugkoppeling versterkt een toename van het resultaat het proces.
Homeostase is een voorbeeld van zelfregulatie op het organisatieniveau organisme. Homeostase regelkringen in je lichaam zorgen
ervoor dat de omstandigheden in het inwendige milieu niet te veel veranderen. Bij homeostase in meercellige organismen vindt
communicatie tussen cellen plaats met signaalmoleculen, zoals hormonen en neurotransmitters. De meeste cellen van meercellige
organismen hebben geen contact met het uitwendige milieu (de omgeving) doordat ze worden omgeven door andere cellen.
Normwaarde: de lichaamstemperatuur rondom een bepaalde waarde.
Dynamisch evenwicht: ontstaat doordat factoren, zoals de omgevingstemperatuur en activiteiten je lichaamstemperatuur beïnvloeden.
Regelkring: een systeem dat de waarde van een factor rond een normwaarde handhaaft.
§1.2 Hormonale regulatie
Hormonen
In organismen vindt communicatie tussen cellen plaats tussen signaalmoleculen (signaalstoffen).
Hormoonklieren: geven de signaalstoffen hormonen af. Ze worden afgegeven aan het bloed.
Hormonen: signaalmoleculen die de cellen van hormoonklieren afgeven. Ze reageren op receptoreiwitten van doelwitorganen.
Endocriene klieren (hormoonklieren): stoffen die gelijk aan de bloedbaan worden afgegeven,
Exocriene klieren: klieren met afvoerbuis (zweetklier & speekselklier)
Secretie: het afgeven van hormonen door een hormoonklier.
Excretie/uitscheiding: product afgeven via een afvoerbuis.
Doelwitorganen
Doelwitorgaan: orgaan dat de hormoonklier wilt bereiken.
Receptor: cel die gespecialiseerd is in het opnemen van specifieke prikkels en opwekken van impulsen onder invloed van de prikkels.
Een receptor zit aan een membraan waaraan een hormoon kan binden.
Hormonen worden door bloed door het lichaam getransporteerd. Ze zijn alleen werkzaam in organen waarvan de cellen receptoren
bezitten waaraan het hormoon kan binden (doelwitorgaan). De mate van reactie van het doelwitorgaan wordt bepaald door:
A. De hormoonconcentratie (hormoonspiegel)
B. Het aantal hormoonreceptoren voor een bepaald hormoon op de cellen in het doelwitorgaan.
Doordat hormonen vaak lang in het bloed en in het weefsel van doelwitorganen aanwezig blijven, houden de effecten lang aan.
Hormonen regelen de groei en ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting.
De werking van hormonen die door het celmembraan heen kunnen:
• Hormoon-receptorcomplex:
1. Het hormoon wordt door een cel opgenomen.
2. Hij bindt aan een receptor en gaat via een kernporie naar de celkern.
3. Hier binden ze samen aan een stuk DNA, waardoor genen aan en uit kunnen
worden gezet.
4. Wanneer een gen aanstaat, kan de cel eiwitten maken
De werking van hormonen die binden aan een receptoreiwit aan de buitenzijde van het
celmembraan van een doeleiwit:
• Second Messenger:
1. Hormoon bindt zich aan een receptor in het celmembraan.
2. Hierdoor wordt een signaalmolecuul gevormd of geactiveerd.
3. Dit molecuul kan een enzym activeren.
4. Het geactiveerde enzym kan het signaal doorgeven aan het volgende
signaalmolecuul, een reactie op gang brengen in het cytoplasma of genen in het DNA aan- of uitzetten.
Het signaal van een hormoon dat bindt aan een receptor op het celmembraan kan worden versterkt. Door het signaal binnen de cel door
te geven van molecuul naar molecuul. Hierdoor kan een klein signaal buiten de cel (extracellulair) een grote reactie binnen de cel
(intracellulair) opwekken.
Signaalcasade/cascade: wanneer een signaal via meerdere schakels in de cel wordt doorgegeven.
Hormoonstelsel: alle hormoonklieren.
Hypofyse en hypofysehormonen
De hypothalamus: het gedeelte van de hersenen dat net boven de hypofyse ligt.
De hypofyse ligt in het midden van je hoofd onder je hersenen. Het bestaat uit de hypofysevoorkwab en de hypofyseachterkwab. De
hypofyse produceert hormonen die de werking van hormoonklieren beïnvloeden (TSH, FSH & LH) Je kunt de hypofyse het
regelcentrum noemen, omdat veel hormoonklieren worden beïnvloed door hormonen uit de hypofyse.
A L ME R E C O LLEG E DRO NT E N
, Hormoon: Geeft af: Functie:
Hypofysevoorkwab - groeihormoon (GH) - stimulatie groei, ontwikkeling en stofwisseling (lichaamshaar &
beenderen)
- ACTH - stimuleert bijnierschors tot afgifte cortisol (geproduceerd bij stress)
- TSH - aanzetten schildklier (thyroxine)
- FSH - vrouwen: bevordert follikelgroei in ovaria (eierstokken) en afgifte van
oestrogenen (oestradiol & progesteron)
- mannen: stimuleert vorming van zaadcellen (spermatogenese)
- LH - vrouwen: stimuleert ovulatie (eisprong) en houdt gele lichaam in stand.
- mannen: stimuleert afgifte testosteron door testis.
- prolactine (LTH) - stimuleert melkvorming door melkklieren in borsten - remming afgifte
LH
Hypofyseachterkwab - oxytocine - stimuleert het ontstaan van weeën aan het einde van de zwangerschap
(produceert zelf geen en tijdens de geboorte door samentrekking van spieren - stimuleert afgifte
hormonen, maar geeft melk - ook wel “hechtingshormoon” door ontstaan band moeder en kind
ze af aan het bloed) - antidiuretisch hormoon (ADH) - resorptie van water in nieren bij de vorming van urine (hoeveelheid water
wordt geregeld die de nieren via de urine uitscheiden) - osmotische
waarde bloed constant
Neurosecretie: wanneer hormonen door neuronen worden gevormd.
Neurohormonen: gevormde hormonen.
Via de hypothalamus en de hypofyse zijn het zenuwstelsel en hormoonstelsel met elkaar verbonden. Neuronen geven in de
hypothalamus twee typen neurohormonen af die de endocriene cellen in de hypofysevoorkwab beïnvloeden:
A. Inhibiting hormoon (IH): zorgt ervoor dat de endocriene cellen in de hypofysevoorkwab geen groeihormoon en prolactine
produceren.
B. Releasing hormoon (RH): stimuleert de endocriene cellen in de hypofysevoorkwab om bepaalde hormonen te produceren.
Deze hormonen worden afgegeven aan haarvaten en komen via het bloed in de hypofysevoorkwab terecht (stimuleren productie en
afgifte van hypofysehormonen)
Schildklier
De schildklier produceert thyroxine (schildklierhormoon) Jodium is nodig voor het maken van thyroxine. Bij
jood tekort ontstaat een struma (er wordt meer schildklierweefsel geproduceerd)
• Thyroxine stimuleert de stofwisseling en de groei en ontwikkeling bij kinderen (beenderstelsel en
zenuwstelsel)
• TRF(uit de hypothalamus) stimuleert de vorming en afgifte van TSH door de hypofysevoorkwab.
• TSH stimuleert de vorming van schildklierweefsel, de opname van jodium door de schildkliercellen en de
productie van thyroxine.
• Thyroxine remt de productie van TRF en TSH (negatieve terugkoppeling)
• Te weinig thyroxine: gewichtsverlies, toename eetlust, dwerggroei en rusteloosheid.
• Te veel thyroxine: gewichtstoename, vermoeidheid, minder ontwikkeling kind en koud.
Spijsverteringsklieren
Kliercellen in de alvleesklier en maag- en darmwand produceren spijsverteringshormonen die de
spijsvertering beïnvloeden. De alvleesklier is endocriene en exocrien.
• Gastrine uit de maagwand stimuleert maagsapproductie als er voedsel in de maag komt.
• De wand van de twaalfvingerige darm produceert secretine. Negatieve terugkoppeling
• Secretine is een hormoon dat de lever stimuleert tot het produceren van gal en de alvleesklier tot de
secretie van NaHCO3 (pH stijgt in de twaalfvingerige darm)
• Cholecystokinine wordt afgegeven door de twaalfvingerige darm en stimuleert de galblaas tot de afgifte van gal en de alvleesklier
tot de secretie van enzymen.
Eilandjes van Langerhans
Eilandjes van Langerhans in de alvleesklier produceren insuline en glucagon. Het heeft een endocriene functie
• Insuline (B-cel) versnelt het transport van glucose door celmembranen en stimuleert dat glucose in lever en spieren wordt omgezet
in glycogeen, waardoor de glucoseconcentratie in het bloed wordt verlaagd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper indyfaassen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen