Inleiding
organisatie
Kunde
Dian Scholten
1
,Inhoudsopgave
1. Inleiding: Organisatiekunde in historisch perspectief.........................................................................4
1.1 wat is een organisatie?.................................................................................................................4
1.3 Het economische kringloopmodel................................................................................................4
1.4 het managementproces................................................................................................................5
1.5 beleidsuitgangspunten (missie en visie), doelstellingen, strategie en uitvoering.........................6
Het 7S-model......................................................................................................................................7
2. Strategie.............................................................................................................................................9
2.1 Inleiding........................................................................................................................................9
2.2 Het strategisch ondernemingsplan...............................................................................................9
3. Structure...........................................................................................................................................16
3.1 Inleiding......................................................................................................................................16
3.2 arbeidsverdeling en coördinatie.................................................................................................17
3.3 taakverdeling..............................................................................................................................17
3.5 Omspanningsvermogen, spanwijdte en spandiepte...................................................................19
3.6 de basisconfiguratie van Mintzberg............................................................................................20
3.7 coördinatie..................................................................................................................................20
3.8 organisatiestelsels......................................................................................................................21
4. Systems.............................................................................................................................................24
4.1 inleiding......................................................................................................................................24
4.2 systemen en processen..............................................................................................................24
4.3 Inventarisatie (bestaande situatie).............................................................................................25
4.4 Analyse (systeem/proces)...........................................................................................................28
5. Staff..................................................................................................................................................32
5.1 Inleiding......................................................................................................................................32
5.2 Instroom.....................................................................................................................................32
5.3 Doorstroom................................................................................................................................34
5.4 uitstroom....................................................................................................................................37
6. Skills..................................................................................................................................................39
6.1 inleiding......................................................................................................................................39
6.2 toegevoegde waarde: waarom?.................................................................................................39
6.3 toegevoegde waarde: voor wie?................................................................................................40
6.4 Het INK-model............................................................................................................................40
6.5 De balanced scorecard................................................................................................................42
2
,7. Style..................................................................................................................................................43
7.2 Stijlen..........................................................................................................................................43
7.3 theorieën....................................................................................................................................43
7.4 teamvorming..............................................................................................................................45
7.5 conflicthantering.........................................................................................................................46
7.6 besluitvorming............................................................................................................................47
7.7 motivatietheorieën.....................................................................................................................48
8. Shared values....................................................................................................................................50
8.2 Wat is cultuur?............................................................................................................................50
8.3 Cultuurniveaus............................................................................................................................50
8.4 Cultuurdiagnose..........................................................................................................................51
8.5 factoren die een cultuur bepalen...............................................................................................51
8.6 cultuurveranderingen.................................................................................................................53
3
,1. Inleiding: Organisatiekunde in historisch perspectief
1.1 wat is een organisatie?
Onder het overkoepelende begrip ‘organisatie’ vallen bedrijven (met daarbinnen ondernemingen en
non-profitorganisaties) en overige samenwerkingsverbanden. Bedrijven zijn erop gericht producten
en/of diensten op een markt te verkopen. Wanneer dat gebeurt met het doel om winst te maken,
spreken we van ondernemingen. Non-profitorganisaties hebben niet het vooropgezette doel om
winst te maken (hoewel zij dat wel mogen). Ze streven ernaar hun diensten aan te bieden tegen zo
laag mogelijke kosten.
Bedrijven Overige organisaties
Voor hun voortbestaan zijn ze afhankelijk van klanten. Deze organisaties zijn niet
Onderscheiden worden profitbedrijven, de winst nastreven afhankelijk van klanten om te
(ook ondernemingen genoemd), en non-profitbedrijven, kunnen bestaan. Zij richten zich
die dat niet doen. primair op hun leden.
Voorbeelden profit- Voorbeelden non-profit Voorbeelden:
bedrijven (onder- bedrijven: - De amateursport vereniging
nemingen): - Een ziekenhuis - De kerk
- Philips - Een (niet-
- Douwe Egberts particuliere) school
- Een particuliere - Een ministerie
school
Organisaties kunnen ook volgens andere criteria worden ingedeeld, zoals juridische criteria. We
komen dan op het terrein van de rechtsvormen, die kunnen worden verdeeld in twee grote groepen:
de organisaties zonder rechtspersoonlijkheid (de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en de
commanditaire vennootschap) en de organisaties met rechtspersoonlijkheid (de bv – besloten
vennootschap -, de nv – naamloze vennootschap -, de vereniging, de coöperatie, de onderlinge
waarborgmaatschappij en de stichting).
1.3 Het economische kringloopmodel
Investeren
Sparen
Lenen Banken Sparen
Goederen/diensten
Geld
Consumenten Producenten
Inkomen
Sociale uitkeringen/ Productiefactoren
Belastingen
subsidies
Overheid Collectieve bestedingen
4
, 1.4 het managementproces
De leiding heeft – algemeen geformuleerd – de taak de mensen en middelen zodanig in te zetten in
het transformatieproces dat de doelstellingen optimaal gerealiseerd worden.
Doelstellingen
Leiding
Middelen Mensen
De general management theory van Fayol is in de kern nog steeds relevant. Uitgaande van zijn
indeling van leidinggeven in vijf onderdelen kan de managementtaak worden gecomprimeerd tot
drie functies:
1. Beleidsvorming (analyseren, doelstellingen en plannen maken)
2. Structurering (een organisatiestructuur ontwerpen)
3. Uitvoering (doen uitvoeren, beheersen en bijsturen)
Beleidsvorming vindt plaats op verschillende managementniveaus in de organisatie. De top houdt
zich bezig met de koersbepaling en structurering op ondernemingsniveau.
Een organisatie is geen eiland, maar een onderdeel van een externe omgeving. Daarin doen zich
allerlei ontwikkelingen voor die kansen en bedreigingen creëren voor de organisatie, zoals de vraag
naar nieuwe producten, technologische veranderingen, schaarste aan bepaald grondstoffen,
toenemende concurrentie, demografische veranderingen, enzovoort. Maar ook bepaald personen en
instanties kunnen invloed hebben op het reilen en zeilen van de organisatie. Denk dan bijvoorbeeld
aan aandeelhouders, vakbonden, lokale overheden, enzovoort. De organisatie zal op voor haar
relevante ontwikkelingen moeten anticiperen (vooruitzien) en daarop zo nodig reageren met
beleidsaanpassingen: plannen. Plannen is, in essentie, nu beslissen wat in de toekomst (dichtbij of
veraf) moet gebeuren. Om kansen te kunnen benutten, zal de organisatie moeten nagaan of zij
genoeg sterke punten heeft. Een interne sterkte-zwakteanalyse laat zien hoe de organisatie ervoor
staat wat betreft haar financiële positie, het aantal merken, de staat van haar machinepark, haar
positie bij de detailhandel, het aantal octrooien, enzovoort.
Kortom: het onderzoek kan betrekking hebben op alle bedrijfsfuncties, en die moeten zo veel
mogelijk worden vergeleken met de bedrijfsfuncties van de concurrentie.
Beleidsvorming betreft in hoofdzaak constituerende beslissingen. Constitueren is het scheppen van
een kader waarbinnen de daadwerkelijke uitvoering kan plaatsvinden. Het gaat er daarbij enerzijds
om – op basis van een analyse – doelstellingen en strategieën vast te stellen, en anderzijds om
voorwaarden en omstandigheden te scheppen om de doelstellingen te kunnen waarmaken.
Structurering duidt op de verdeling van functies, de toekenning van bevoegdheden en
verantwoordelijkheden en de vaststelling van de communicatiestructuur.
5
