Strafrechtelijke aansprakelijkheid
Het codificatiebeginsel van het strafbare feit ligt in art. 107 lid 1 Grondwet. In art. 1 lid 1 Sr
wordt over een strafbepaling gesproken. Daarmee wordt gedoeld op: een delictsomschrijving
& een sanctienorm.
Hierin wordt beschreven welk gedrag tot
strafrechtelijke aansprakelijkheid kan leiden =
bestanddelen
Als de bestanddelen zijn vervuld, dan kan in beginsel worden gekwalificeerd
onder het in de delictsomschrijving tot uitdrukking gebrachte strafbare feit.
Voorwaarde voor aansprakelijkheidsstelling is dat naast alle bestanddelen van een
delictsomschrijving ook de elementen wederrechtelijkheid (onrechtmatigheid) en ‘’schuld’’
(toerekenbaarheid) moeten zijn vervuld.
Strafbaar feit = een menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk en verwijtbaar is.
Misdrijven = ernstigere strafbare feiten waarbij vooral een vrijheidsstraf in beeld komt
Overtredingen = minder ernstige feiten waarbij een geringe vermogensstraf op het spel staat
Soorten delicten
1. Krenkings- en gevaarzettingsdelicten:
Krenkingsdelicten = Er wordt strafrechtelijke gereageerd op de daadwerkelijke
schending of krenking van een rechtsgoed (=rechtsbelang), bijv. bij strafbare feiten
als diefstal, mishandeling of verkrachting.
Gevaarzettingsdelicten = de bedreiging van een rechtsgoed, dus het gevaar voor een
krenking wordt strafbaar gesteld (preventie)
o Abstract gevaarzettingsdelict: waarbij een gedraging strafbaar wordt gesteld
die in algemene zin gevaar kan opleveren
o Concreet gevaarzettingsdelict: hierbij wordt in de delictsomschrijving vereist
dat daadwerkelijk gevaar is ontstaan
2. Formele en materiele delicten:
Formele delicten = voor strafbaarheid is een bepaalde handeling voldoende.
Materiele delicten = een bepaald gevolg staat meer centraal.
Abstracte gevaarzettingsdelicten zijn vooral formeel, terwijl concrete
gevaarzettingsdelicten materieler zijn.
3. Algemene- en kwaliteitsdelicten:
Algemene delicten = de klassieke delictsomschrijvingen (moord, diefstal, vernieling)
zijn tot iedereen gericht. Elk mens dient zich van een dergelijke gedraging te
onthouden. Eenieder kan zo’n delict plegen.
Kwaliteitsdelicten = een delictsomschrijving die zich in directe zin richt tot slechts
rechtssubjecten met een bepaalde hoedanigheid (ambtenaar die een ambtsmisdrijf
begaat, 355 Sr).
o Expliciete kwaliteitsdelicten: in de delictsomschrijving is als bestanddeel een
bepaalde hoedanigheid van de pleger opgenomen
o Impliciete kwaliteitsdelicten: op basis van bijv. de wetsgeschiedenis is dan
voor het plegen een hoedanigheid nodig, zonder dat een dergelijk vereiste
met zoveel woorden in de delictsomschrijving zelf is te lezen.
, 4. Commissie- en omissiedelicten:
Commissiedelicten = strafbare feiten die door handelen worden begaan. De
gedraging staat hierbij centraal
Omissiedelicten = soms wordt in een delictsomschrijving een gebod gegeven: als
getuige moet men komen, in sommige gevallen moet men hulp verlenen. Het komt
vaak neer op strafbaarstelling van een nalaten.
o Eigenlijke (zuivere) omissiedelicten: uit de wettelijke omschrijving van de
gedraging blijkt dat het om een omissiedelict gaat. De delictsomschrijving
maakt dan meestal duidelijk wie er niet mag nalaten.
o Oneigenlijke (onzuivere) omissiedelicten: naar de wettelijke omschrijving gaat
het om een commissiedelict dat toch ook door een nalaten kan worden
begaan.
5. Doleuze en culpoze delicten:
Doleuze delicten = de gewone verschijningsvorm van een misdrijf – indien er een
opzetvereiste in de delictsomschrijving is te vinden.
Culpoze delicten = het schuldvereiste is in de delictsomschrijving te vinden.
Opzet en schuld kunnen bij wijze van uitzondering ook beide in een delictsomschrijving
zijn verwerkt bij een pro parte doleus, pro parte culpoos delict. Bij misdrijven worden opzet
of schuld als bestanddeel vereist. Vooral bij overtredingen komen meestal geen subjectieve
bestanddelen in de delictsomschrijving voor.
6. Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten:
Gekwalificeerde delicten = zijn met zwaardere straffen bedreigd dan de grondvorm
van die delicten, omdat het strafbare feit is gepleegd onder bijzondere
omstandigheden, zoals met voorbedachte raad (289 Sr), roekeloosheid (307 lid 2 Sr),
in dienstbetrekking (322 Sr), met braak (311 Sr), als gewoonte (420ter Sr) of omdat
er ernstige gevolgen zijn ingetreden.
Het gaat hierbij om strafverzwarende bestanddelen.
o Objectieve verzwaringsgronden: het feit staat voorop. Vaak leiden bepaalde
gevolgen (dood, letsel, schade) tot wettelijke strafverzwaring.
o Subjectieve verzwaringsgronden: houden verband met de persoon van de
dader. Het kan daarbij gaan om een functie of hoedanigheid of om een zeker
verband met de gemoedsgesteldheid.
Geprivilegieerde delicten = zo’n strafbaarstelling heeft ten opzichte van het
gronddelict een lager strafmaximum, zoals bij de klassieke kindermoord- en doodslag
of het te vondeling leggen onder bijzondere, verzachtende omstandigheden. Ook
euthanasie valt hieronder (293 jo. 294 Sr)
7. Aflopende en voortdurende delicten:
De meeste strafbare feiten vinden plaats binnen een overzichtelijk tijdsbestek, zijn op een
gegeven moment voltooid en daarmee ook afgelopen. Maar sommige strafbare feiten zijn als
voortdurende delicten vormgegeven. Bijv. art. 282 lid 1 Sr: het iemand opzettelijke
wederrechtelijk van de vrijheid beloven (aflopend delict) of beroofd houden (voortdurend
delict).
8. Klachtdelicten:
Klachtdelicten hebben als bijzondere voorwaarde voor vervolgbaarheid dat door een
klachtgerechtigde rechtsgeldig een aangifte met verzoek tot vervolging is gedaan.
Klachtgerechtigd is doorgaans het slachtoffer.
Absoluut klachtdelict = het feit kan niet worden vervolgd zonder rechtsgeldige klacht
Relatief klachtdelict = alleen een bepaalde verdachte kan niet worden vervolgd
zonder een tegen hem gerichte klacht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mkjdrenth. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.