AFP 4
Neurologie en geriatrie
NAAM STUDENT
HBO Verpleegkunde
Leerjaar 2 - Periode 4
Schooljaar 2021/22
Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 1
,Inhoudsopgave
Leerdoelen overzicht ………………………………………………………………..……… p. 3
Les 1 – Opbouw zenuwstelsel ……………………………………………………..……… p. 6
Les 2 – Het actiepotentiaal ……………………………………………..…………..….…… p. 25
Les 3 – Hersengebieden …………………………………………………..…….…..……… p. 39
Les 4 – Bewustzijn en limbisch systeem ……………..…………………………..……… p. 45
Les 5 – Motoriek, sensoriek en autonoom zenuwstelsel ……………..…………..…… p. 53
Les 6 – Bloedvoorziening, hersenvliezen en liquorcirculatie ………..………..……… p. 65
Les 7 – Cerebro Vasculair Accident (CVA) ……………………...………………..……… p. 80
Les 8 – Traumatisch hoofd-/hersenletsel ……………………...……..…………..……… p. 97
Les 9 – Ziekte van Parkinson ……………………...………………………………..……… p.100
Les 10 – Epilepsie en dwarslaesie ……………………...……………………….....……… p.106
Les 11 – Formatieve opdracht - Critically Appraised Topic (CAT) …………..……… p.119
Les 12 – Verouderingsproces en delier ………………………....………………..……… p.124
Les 13 – Geriatrische uitdagingen ……………………...……………...…………..……… p.135
Les 14 – Dementieel syndroom ……………………...……………………………..……… p.138
Les 15 – Farmacologie en polyfarmacie ………………….……...………………..……… p.143
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 2
,Leerdoelen overzicht
Les 1 – Opbouw zenuwstelsel
1. Vat de basale opbouw van het zenuwstelsel samen.
2. Leg uit wat een neuron is en deelt deze in naar functie.
3. Leg uit wat het verschil is tussen grijze stof en witte stof.
4. Benoem de verschillende gliacellen en hun functies.
Les 2 – Het actiepotentiaal
5. Leg uit hoe een actiepotentiaal ontstaat en verloopt.
6. Leg uit op welke wijze impulsoverdracht plaatsvindt.
7. Benoem de belangrijkste neurotransmitters en wat hun effect is.
Les 3 – Hersengebieden
8. Maak onderscheid tussen de grote en kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg,
zowel in lokalisatie als in functie.
9. Benoem de verschillende hersenkwabben en hun functies.
10. Benoem de verschillende hersenzenuwen en hun functies.
Les 4 – Bewustzijn en limbisch systeem
11. Leg de relatie uit tussen bewustzijn en ARAS, DRAS, formatio reticularis en cortex.
12. Ben in staat het niveau van bewustzijn te meten met behulp van de AVPU en de EMV
methode.
13. Benoem de verschillende onderdelen van het limbisch systeem met de bijbehorende
functie.
Les 5 – Motoriek, sensoriek en autonoom zenuwstelsel
14. Beschrijf de route van de sensorische prikkel vanuit de zintuigen naar de cortex.
15. Beschrijf de route van de motorische prikkel vanuit de cortex naar de spier.
16. Leg het verloop van een reflex uit.
17. Leg uit hoe sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel samenwerken en wat het
effect op de verschillende orgaansystemen is.
18. Kan de functie en de ligging van de tiende hersenzenuw benoemen.
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 3
,Les 6 – Bloedvoorziening, hersenvliezen en liquorcirculatie
19. Benoem de opbouw van de hersenvliezen.
20. Beredeneer welke problemen er kunnen ontstaan bij pathologie van de
hersenvliezen.
21. Leg uit hoe en waar de aanmaak van hersenvocht plaatsvindt en wat de functie
hiervan is.
22. Beredeneer welke problemen er ontstaan bij een teveel of een tekort aan
hersenvocht.
23. Legt uit hoe de cerebrale bloedvoorziening is opgebouwd.
24. Beredeneert welke problemen er ontstaan bij afwijkingen in de cerebrale
bloedvoorziening.
Les 7 – Cerebro Vasculair Accident (CVA)
25. Leg uit wat een cerebro vasculair accident (CVA) inhoudt.
26. Benoem de verschillende oorzaken van een CVA.
27. Onderscheid verschillende vormen van een CVA.
28. Beschrijf verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met een CVA in de
acute fase én in de stabiele fase.
Les 8 – Traumatisch hoofd-/hersenletsel
29. Leg uit wat een traumatisch hoofd-/hersenletsel inhoudt.
30. Benoem de verschillende vormen, risicofactoren en diagnostiek bij traumatisch hoofd-
/hersenletsel.
31. Beschrijf verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met een traumatisch
hoofd-/hersenletsel.
Les 9 – Ziekte van Parkinson
32. Leg uit wat de ziekte van Parkinson inhoudt.
33. Pas je kennis toe op verschillende casussen.
34. Beschrijf verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met de ziekte van
Parkinson.
Les 10 – Epilepsie en dwarslaesie
35. Benoem de verschillende oorzaken van epilepsie.
36. Onderscheid verschillende vormen van wegrakingen.
37. Beschrijf verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met epilepsie;
38. Leg uit wat een dwarslaesie inhoudt.
39. Beschrijf verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met een dwarslaesie.
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 4
,Les 11 – Formatieve opdracht - Critically Appraised Topic (CAT)
40. Gaat via diverse bronnen, op zoek naar een gerichte CAT's en PICCO's
41. Stelt een passende zoekstrategie op en voert deze uit.
42. Evalueert de relevantie en toepasbaarheid van de resultaten.
43. Vertaalt de resultaten naar de alledaagse praktijk.
44. Koppelt de resultaten van de PICCO en CAT op passende wijze terug.
Les 12 – Verouderingsproces en delier
45. Beschrijft wat het effect is van normale verouderingsprocessen op de vitale organen.
46. 2. Benoemt verpleegkundige aandachtspunten ten gevolge van het normale
verouderingsproces.
47. Legt uit wat een delier inhoudt.
48. Benoemt verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met een delier.
Les 13 – Geriatrische uitdagingen
49. Weet wat de term 'geriatrie' inhoudt.
50. Legt uit wat een geriatrisch syndroom inhoudt.
51. Beschrijft van de verschillende geriatrische syndromen oorzaken, gevolgen en
passende interventies.
52. Benoemt verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met één of meer
geriatrische syndromen.
Les 14 – Dementieel syndroom
53. Legt uit wat dementie inhoudt.
54. Onderscheidt de verschillende dementievormen.
55. Beschrijft de verschillende fasen van de ik-beleving.
56. Benoemt verpleegkundige aandachtspunten bij een zorgvrager met dementie.
Les 15 – Farmacologie en polyfarmacie
57. Legt uit wat het lichaam doet met geneesmiddelen.
58. Legt uit hoe geneesmiddelen werken op het lichaam.
59. Benoemt relevante farmacokinetische en farmacodynamische veranderingen bij
ouderen.
60. Legt uit wat polyfarmacie inhoudt.
61. Benoemt de meest voorkomende bijwerkingen van de meest voorgeschreven
medicijnen bij ouderen.
62. Herkent de stappen van een gestructureerde farmaceutische analyse.
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 5
,Les 1 – Opbouw zenuwstelsel
Leerdoelen:
1. Vat de basale opbouw van het zenuwstelsel samen.
2. Leg uit wat een neuron is en deelt deze in naar functie.
3. Leg uit wat het verschil is tussen grijze stof en witte stof.
4. Benoem de verschillende gliacellen en hun functies.
1. De basale opbouw van het zenuwstelsel
1.1. Inleiding in het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kan worden omschreven als het orgaan dat prikkels uit het lichaam zelf en
uit de buitenwereld opvangt en verwerkt, en dat signalen uitzendt die het lichaam laten
functioneren en bewegen.
Het zenuwstelsel functioneert voor een groot deel via reflexen; dat wil zeggen: activiteiten die
plaatsvinden als reactie op prikkels zonder dat er bewustwording aan te pas komt.
Het zenuwstelsel heeft ook hogere functies, zoals coördinatie, willekeurige activiteit,
geheugen en psychische processen.
Daarnaast regelt het zenuwstelsel;
• het meten van interne en externe milieu,
• integreert informatie van zintuigen
• en coördineert van gewilde en ongewilde reacties van orgaanstelsels
Regeling lichaamsprocessen zenuwstelsel vs. Hormoonstelsel
Zenuwstelsel Hormoonstelsel
Via zenuwbanen Via bloedcirculatie
Snel Langzamer
Korte prikkels Houden langer aan
Zorgen onder andere voor; Regelt onder andere:
• Lichaamshouding, • Energieverbruik
• Oogbewegingen, • Groeiprocessen
• Reflexen • Volwassen worden
• En waarnemingen
1.2. Opbouw en indeling van het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kan worden ingedeeld op… 1. basis van locatie (anatomie) en,
2. basis van de functie (fysiologie).
Op basis van locatie kunnen verschillende onderdelen worden onderscheden, namelijk:
1. Het centrale zenuwstelsel, dat bestaat uit de hersenen (grote hersenen, hersenstam
en kleine hersenen) en het ruggenmerg.
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 6
, 2. Het perifere zenuwstelsel, dat bestaat uit de hersen- en ruggemergszenuwen. Deze
zenuwen ontspringen uit de hersenen en het ruggenmerg en bevinden zich perifeer
(aan de buitenzijde).
Ook kan het zenuwstelsel worden ingedeeld op basis van functie, namelijk;
1. Het animale (/willekeurige) zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel zorgt voor het contact van
de mens met de buitenwereld via sensoriek en motoriek.
2. Het autonome (/vegetatieve/onwillekeurige) zenuwstelsel. Dit zenuwstelsel regelt
verschillende orgaanfunctie waarop een persoon niet direct invloed op heeft zoals de
bloedsomloop, de stofwisseling, de ademhalings-, de spijsverterings- en de
uitscheidingsorganen.
Tot slot kunnen zenuwvezels (= zenuwceluitslopers / axons) kunne ook worden ingedeeld op
basis van hun functie, namelijk;
1. Afferente vezels. Deze vezels geleiden sensorische informatie vanuit de receptoren
in het lichaam naar de hersenen toe. Dus van perifeer naar centraal.
2. Efferente vezels. Deze vezels geleiden motorische informatie van de hersenen naar
de zogenaamde effectoren (spieren, klieren, etc.). Dus van centraal naar perifeer.
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 7
, Uit de informatie van de vorige pagina’s kan een samenvattingsschema worden. Zie hiervoor
het onderstaande schema’s.
Grote hersenen
Hersenen
Kleine hersenen
Centrale
zenuwstelsel Hersenstam
Ruggenmerg
Anatomisch (locatie)
Hersenzenuwen
Perifere
zenuwstelsel
Ruggenmergzenuwen
Indeling van het
zenuwstelsel
Sensorisch
Animale
zenuwstelsel
Motorisch
Fysiologisch (functie)
Parasympatisch
zenuwstelsel
Autonoom
zenuwstelsel
Sympatische
zenuwstelsel
FHMG HBO-V Lesuitwerkingen AFP4 8
