Bijeenkomst 1.
Vermogensrecht
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen 'objectief' en 'subjectief'
vermogensrecht. Het objectieve recht is het geldende recht: de binnen een bepaald
rechtsgebied op een bepaald tijdstip geldende regels. In die betekenis houdt 'het
vermogensrecht' in: alle regels met betrekking tot de subjectieve rechten en plichten
die onderdeel van een vermogen kunnen vormen.
Een subjectief recht is een aan iemand toekomende bevoegdheid. Een subjectief
recht bestaat slechts bij de gratie van een regel van objectief recht.
Goederenrecht en verbintenissenrecht.
De subjectieve vermogensrechten vallen te onderscheiden in rechten met betrekking
tot goederen en rechten met betrekking tot personen.
Het goederenrecht is dat deel van het objectieve vermogensrecht dat betrekking
heeft op de rechtsverhouding tussen een persoon en een goed.
Het verbintenissenrecht is dat deel van het objectieve vermogensrecht dat betrekking
heeft op de rechtsverhouding tussen een persoon en een andere persoon.
Inhoud van het BW.
Het BW is als volgt opgebouwd:
Boek 1 (Personen en familierecht);
Boek 2 (Rechtspersonenrecht);
Boek 3 (Vermogensrecht in het algemeen);
Boek 4 (Erfrecht);
Boek 5 (Zakelijke rechten (absolute rechten die slechts zaken tot object
kunnen hebben));
Boek 6 (Verbintenissen in het algemeen);
Boek 7 (Bijzondere overeenkomsten);
Boek 8 (Verkeersmiddelen en vervoer).
Eigendomsrecht als absoluut recht.
Uitgangspunt van art. 5:1 lid 2 is dat de eigenaar met uitsluiting van een ieder de
bevoegdheid toekomt tot het vrije gebruik van de zaak. Daarmee kent het
eigendomsrecht een exclusief karakter. Dit betekent dat de eigenaar zijn recht kan
handhaven tegenover derden die hem de rechtmatige uitoefening van zijn recht
beletten.
Revindicatie en 'droit de suite'.
Art. 5:2 geef de eigenaar de bevoegdheid de zaak van een ieder die haar zonder
recht houdt, op te eisen. Deze bevoegdheid staat bekend onder de naam van haar
Romeinsrechtelijke voorvader, te weten 'revindicatie'. Aldus kan de eigenaar zijn
recht ook handhaven tegenover iedereen die de zaak onrechtmatig onder zich heeft
verkregen. Dit is een consequentie van de regel dat een eigenaar zijn recht tegen
een ieder kan inroepen. Indien de zaak uit zijn macht raakt, volgt zijn recht de zaak.
Deze speciale toepassing van de absoluutheid van het recht van de eigenaar noemt
men 'droit de suite' of 'zaaksgevolg'.
Separatistpositie in faillissement.
,Een andere toepassing van de regel dat het recht van de eigenaar tegen iedereen
werkt, is dat de eigenaar zijn zaak ook als zijn eigendom kan opeisen indien zij zich
onder een failliet bevindt. De eigenaar komt op grond van de absolute werking van
zijn recht een 'separatistpositie' toe.
Verschil recht van de eigenaar en recht van de schuldeiser.
Het recht van de eigenaar en het recht van de schuldeiser uit een verbintenis zijn
beide subjectieve rechten en bovendien vermogensrechten. Er bestaat echter een
groot verschil tussen beide rechten.
De schuldeiser uit een verbintenis kan zijn daaruit voortkomende vorderingsrecht
uitsluitend uitoefenen tegen een bepaalde persoon, zijn schuldenaar. Het recht van
de schuldeiser heet dan ook een 'persoonlijk' of 'relatief' recht.
De eigenaar kan zijn recht niet slechts tegen één of meer bepaalde personen
uitoefenen, maar in beginsel tegen iedereen die op één of andere wijze met zijn
eigendomsrecht in aanraking komt. Om deze reden het recht van de eigenaar een
'onpersoonlijk' of 'absoluut' recht. Die absoluutheid bleek uit het 'droit de suite' en de
daaruit afgeleide separatistpositie.
Kenmerken van een verbintenis.
Een verbintenis heeft een aantal kenmerken:
1. Een persoon heeft een recht op een prestatie door een andere persoon,
terwijl die ander tegenover de eerste tot het verrichten van die prestatie is
verplicht;
2. De onderlinge band is vermogensrechtelijk van aard, dat wil zeggen dat er
een vermogensrechtelijke relevantie moet zijn;
Wat is een verbintenis?
Een verbintenis is de vermogensrechtelijke verhouding tussen twee partijen
krachtens welke de één - de schuldeiser (crediteur) - is gerechtigd tot een op het
terrein van het vermogensrecht liggende gedraging handelingsonbekwame de
prestatie - waartoe de ander - de schuldenaar (debiteur) - is verplicht deze ten
opzichte van hem te verrichten.
Het recht van de schuldeiser tegenover de schuldenaar tot het verrichten van de
prestatie heet vorderingsrecht, de daartegenover staande rechtsplicht van de
schuldenaar tot het verrichten van die prestatie heet schuld.
Elementen van een verbintenis.
De kern van een verbintenis wordt gevormd door de combinatie van vorderingsrecht
aan de actieve zijd en schuld aan de passieve zijde. Dit leidt tot het volgende
schema.
Actieve kant Passieve kant
(schuldeiserskant) (schuldenaarskant)
a. Kern: 1a. Vorderingsrecht 2a. Schuld
b. 1b. Rechtsvordering 2b. Aansprakelijkheid
Veroordelingsmogelijkheid:
c. Executiemogelijkheid: 1c. Executierecht 2c. Uitwinbaarheid
Rechtsgevolgen van overeenkomsten.
, De wet neemt in art. 6:213 de 'verbintenisscheppende overeenkomst' tot
uitgangspunt. Een andere naam daarvoor is 'obligatoire overeenkomst'.
Overeenkomsten kunnen echter ook andere rechtsgevolgen hebben dan in het leven
roepen van verbintenissen. Voorbeelden zijn de bevrijdende of liberatoire
overeenkomst, de familierechtelijke overeenkomst van huwelijkssluiting en de
bewijsovereenkomst.
Een obligatoire overeenkomst roept verbintenissen in het leven, de liberatoire
overeenkomst doet verbintenissen tenietgaan.
Het begrip rechtsfeit.
Een rechtsfeit is een feit waaraan het objectievee recht een rechtsgevolg koppelt,
bijvoorbeeld het ontstaan van een verbintenis en daarmee een subjectief recht in de
vorm van een vorderingsrecht of juist het tenietgaan daarvan.
Het begrip rechtshandeling.
Art. 6:213 typeert de overeenkomst als rechtshandeling. De rechtshandelingen
vormen een belangrijke subgroep van de categorie rechtsfeiten. Kenmerkend voor
een rechtshandeling is dat de (menselijke) handeling is gericht op het tot stand
brengen van een rechtsgevolg. Het moet daarbij wel gaan om een rechtsgevolg dat
het objectieve recht toestaat. Daarnaast moet zijn voldaan aan eventuele door het
objectieve recht aan de betreffende rechtshandeling gestelde vereisten.
Gerichte en ongerichte rechtshandelingen.
Eenzijdige rechtshandelingen zijn te onderscheiden in gerichte en ongerichte
rechtshandelingen. Een ongerichte eenzijdige rechtshandeling is een eenzijdige
rechtshandeling die niet is gericht tot een bepaalde persoon of tot meer bepaalde
personen. Omdat ze tot niemand is gericht, hoeft ze voor haar geldigheid ook niet
aan een of meer personen ter kennis zijn gebracht. Een gerichte eenzijdige
rechtshandeling is juist wel tot een of meer personen gericht. Hier moet voor haar
geldigheid de rechtshandeling die persoon of personen hebben bereikt. Bij
meerzijdige rechtshandelingen kan géén sprake zijn van ongerichtheid.
Voorbeeld ongerichte eenzijdige rechtshandeling: het maken van een
testament.
Voorbeeld gerichte eenzijdige rechtshandeling: opzegging van de huur.
Wederkerige en eenzijdige overeenkomsten.
Binnen de categorie overeenkomst valt te onderscheiden tussen ‘wederkerige
overeenkomsten’ en ‘eenzijdige overeenkomsten’. Volgens art. 6:261 is van een
wederkerige overeenkomst sprake ‘indien elk van beide partijen een verbintenis op
zich neemt ter verkrijging van de prestatie waartoe de wederpartij zich daartegenover
jegens haar verbindt’. Bij een eenzijdige overeenkomst bestaat of bestaan er slechts
aan een zijde één of meerdere verbintenissen. Daar is aldus van wederkerigheid
geen sprake. Eenzijdige overeenkomsten zijn uiteraard géén eenzijdige
rechtshandelingen, want iedere overeenkomst is immers een meerzijdige
rechtshandeling. Een voorbeeld van een eenzijdige overeenkomst is de
schenkingsovereenkomst.
De rechtmatige daad.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper keeper_jordi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.