Overzicht collegeaantekeningen
van de collegereeks
Oude Geschiedenis
academisch jaar 2021-2022
docenten:
Martijn Icks & Daniëlle Slootjes
Inhoudsopgave
Hoorcollege 0 ...............3
Hoorcollege 1 ...............7
Hoorcollege 2 ............. 22
Hoorcollege 3 ............. 39
Hoorcollege 4 ............. 55
Hoorcollege 5 ............. 71
Hoorcollege 6 ............. 85
Hoorcollege 7 ........... 101
Hoorcollege 8 ........... 115
Hoorcollege 9 ........... 129
Hoorcollege 10 ......... 141
Hoorcollege 11 ......... 153
Hoorcollege 12 ......... 169
,2
,Hoorcollege 0
Opbouw cursus
• Twee hoorcolleges per week
• Eén werkcollege per week
• Opdrachten uit reader
• Participatieplicht
• Canvas (voor hulp: canvas-fgw@uva.nl)
Cursuscoördinator: dr. Martijn Icks, m.icks@uva.nl
3
,Huisregels werkcollege
• Bij eerste werkcollege wordt balans van deelnemers opgemaakt
• Participatieplicht: voorbereid zijn, actieve deelname!
• Opdrachten minimaal vier uur voor aanvang op Canvas inleveren
• Samenwerking mag, mits je dat duidelijk vermeldt
• Bij eenmalig verzuim: opdracht binnen een week nasturen
• Bij tweemalig verzuim: compenseren met extra opdracht
• Alle opdrachten en eventuele extra opdrachten dienen uiterlijk vrijdag 22
oktober op Canvas ingeleverd te zijn, anders volgt uitsluiting van het tentamen!
4
,Toetsing
• Participatie werkcollege (AVV)
• Geschiedenis op Locatie (AVV)
• Tussentoets (10 % eindcijfer)
• Eindtoets (90 % eindcijfer)
Tentamens
Tentamenstof
• Stof uit de hoorcolleges
• Handboek De Blois & Van der Spek
• Materiaal uit de reader
5
,Corona
• Onderwijs op campus onder voorbehoud!
• Maximaal 75 aanwezigen bij hoorcollege
• Draag een mondkapje als je je op decampus verplaatst
• Bij klachten: blijf thuis!
• Houd de site in de gaten:
https://www.uva.nl/actueel/coronavirus/coronavirus.html
6
,Hoorcollege 1
Wat is oude geschiedenis?
Het is een vage term, wat is oud?
Begin- en eindpunt?
Start is vanaf de uitvinding van het schrift, rond 3400 voor Chr. Alles daarvoor is
prehistorie. De oudheid is veel langer dan de middeleeuwen en de nieuwe tijd.
Waarom einde op 476? Dat is de val van het West-Romeinse Rijk.
Er is ook een Oost-Romeins Rijk, wat als het Byzantijnse Rijk nog doorgaat tot
1453 (de Val van Constantinopel). Er is geen volledige consensus over de grens van
de oudheid. Maar dat is puur een discussie over welk etiket je gebruikt.
De tijdbalk geeft een punt 0, realiseer je dat jaar 0 nooit heeft bestaan. Let wel,
dit is de moderne tijdsrekening. In de oudheid gebruikte men dit niet, Romeinen
gebruikten jaren van bestuurders, de Grieken tellen in Olympiaden. Ieder volk,
7
,koninkrijk, cultuur, gebruikt een eigen tijdsrekening. Gelukkig is het synchroniseren
van al die tellingen grotendeels al in de 19e eeuw gedaan.
Geografisch is de oudheid dit:
Wat hierbuiten valt zijn bijvoorbeeld de
beschavingen van de Indusvallei of het
Chinese Rijk. De Romeinen waren zich wel
bewust van een groot rijk ergens ver weg,
maar er is nooit direct contact geweest.
China en India waren verre onbekende
culturen.
De omcirkelde oude wereld was een wereld
die cultureel met elkaar in contact stond,
waarin de Middellandse Zee een verbindende functie had. Contact kan ook
onvriendelijk zijn: oorlog, verovering.
Nederland bevindt zich helemaal aan de rand van die oude wereld. Plinius geeft één
van de eerste beschrijvingen die we kennen en dat is een tamelijk triest beeld:
Plinius de Oudere, Naturalis historia 16.2-3
Twee keer per etmaal komt de oceaan daar met geweldige watermassa’s over
een onmetelijke afstand opzetten en bedekt eeuwig door de natuur omstreden
gebied waarvan het onduidelijk is of het bij het vasteland hoort of deel uitmaakt
8
, van de zee. Daar bewoont dat arme volk hoge terpen of dammen die ze
eigenhandig hebben opgeworpen tot de hoogste waterstand die ze hebben
meegemaakt.
De Romeinen hebben de neiging om altijd te overdrijven hoe onbeschaafd volken
buiten hun rijk waren, maar het is wel waar dat hier nog geen urbane cultuur was,
geen schrift, dus eigenlijk nog in de prehistorie.
De klassieke oudheid
is een nauwere omschrijving
• Klassiek = voorbeeldig, iets wat je op een voetstuk
zet, als standaard neemt
• Grieken en Romeinen
• Ca. 8e eeuw voor Chr.-5e eeuw na Chr.
begin in de 8e eeuw, want dat is de tijd van:
• Homerus: ontstaan westerse literatuur met de Ilias
en de Odyssee
• Eurocentrisch perspectief!
in de loop van de 19e eeuw zijn de Grieken en Romeinen
benoemd tot culturele voorvaderen, en de oudere culturen
van de Egyptenaren, Perzen, Babyloniërs etc., werden daarmee op een zijspoor
gezet. Effecten nog steeds merkbaar (denk aan wat er onderwezen wordt)!
In onze kunst
hebben wij ons zeer
sterk laten
inspireren door deze
Griekse en
Romeinse culturen.
Ze vormen daarmee
een belangrijk
ijkpunt is onze
contemporaine
cultuur.
9
