BOUWCONSTRUCTIE – LITERATUUR
Inhoudsopgave:
Hoofdstuk 7: Gemetselde gevels
Inleiding
7.1 Metselsteen (geen tabellen)
7.1.1 Baksteen
7.1.2. Betonsteen
7.1.3. Kalkzandsteen
7.1.4. Cellenbeton
7.4 Gemetselde buitenspouwblad
7.4.1. Spouwankers
7.4.2. Metselverbanden
7.4.3. Dilataties
7.4.4. Maatvoering
7.5 Detaillering
7.5.1. Gevelbeëindiging dak
7.5.2. Muurbeëindiging
7.5.3 Gevelopeningen
7.5.4 Gevelbeëindiging fundering
7.5.5. Gevelondersteuningen
Hoofdstuk 8: Lichte plaatmaterialen en buitengevelisolatie (Alles behalve de tabellen leren).
Hoofdstuk 10: Geprefabriceerde betonnen gevels (blz. 112 tot 230)
Hoofdstuk 11: Vliesgevel
Inleiding
11.1 Constructie
11.2 Gevelopbouw
11.3 Samenstelling
11.4 Productie vliesgevels
11.9 Montage
11.10 Bouwkundige aansluitingen
Lezingen:
Week 1
Week 2
Week 3
,Hoofdstuk 7| Gemetselde Gevels
Paragaaf 7.1 Metselsteen: Tabellen hoef je niet te kennen. Zijn alleen geplaatst ter verduidelijking.
Spouwmuren voorkomen het doorslaan van water in de massieve muren. In de jaren 70 gebruikt men
de spouw voor de thermische isolatie van het gebouw.
Voor het binnenblad kunnen diverse bouwmethoden toegepast worden:
1. Gietbouwen = Gieten is het op de bouwplaats storten van beton
2. Prefab-betonelementen = in het geprefabriceerde betonelement zijn soms als in de fabriek de
kozijnen met draaiende delen, glas en tochtdichting aangebracht.
3. Houtskeletbouw = een houtskeletbouwbinnenblad bestaat uit een stijl- en regelwerk gevuld met
isolatiemateriaal. Het stijl- en regelwerk wordt aan de binnenzijde afgewerkt met een
dampremmende folie en gipskartonplaten. Aan de spouwzijde komt een meestal houtachtig
plaatmateriaal en/of een waterkerende, dampdoorlatende folie
4. Cellenbetonbouw = hiervoor worden blokken of cascopanelen gebruikt.
5. Kalkzandsteen = hiervoor worden metselblokken, lijmblokken of elementen gebruikt
6. Poreuze bakstenen
7. Betonskelet met vulling
8. Staalskelet met vulling.
Hoofdstuk 7 gaat met name om het buitenspouwblad:
Als steen voor gevelmetselwerk komen in aanmerking: Baksteen, betonsteen, kalkzandsteen &
cellenbeton.
Baksteen:
• In NL pas in de 12 eeuw.
• Grondstof: klei (rivier- of zeeklei), eventueel voorzien van toeslagstoffen.
• Voor een goede samenstelling (homogeniteit & plasticiteit) vindt machinale bewerking plaats. De
samenstelling bepaalt immers de uiteindelijke kleur. Bijv. Een hoog ijzergehalte in de klei zorgt
voor een roodbakkende steen, terwijl kalkrijke klei zorgt voor een gele steen. Een bruine tot
zwarte steunkleur wordt verkregen door toevoeging van mangaanoxide.
Vormmethode bakstenen:
Handvormsteen: gemaakt door computergestuurde machines. Bij de handvormsteen wordt een bal
klei met kracht in een bezande vorm gegooid. Het wordt dus niet met klei gevuld. Het teveel aan klei
wordt met een draad afgesneden. Een handvormsteen is een ruwe, aan vijf kanten bezande steen
met een onregelmatig generfd oppervlak.
Vormbaksteen: De klei wordt door een persblok met grote kracht in de vorm geduwd. Het teveel aan
klei wordt afgestreken. Een vormbaksteen heeft 5 bezande kanten en één afgestreken platte zijde. De
vormbak wordt bezand om te voorkomen dat de steen in de vorm blijft plakken. Een vormbaksteen is
een vrij strakke steen met een regelmatig oppervlak.
Strengperssteen: De klei wordt door een mondstuk geperst en vervolgens door een snijmachine
gesneden. De afmetingen van het mondstuk en dus ook de streng kunnen wisselen. Het is mogelijk
om perforaties in de streng aan te brengen. De perforaties verminderen de kans op scheurvorming
doordat het drogen en bakken van de steen gelijkmatiger verloopt. Op deze manier wordt ook
grondstof en gewicht bespaard. Holle strengperssteen: holtepercentage meer dan 20%
Het oppervlak van de strengperssteen is aan beide platte zijden strak (door de snijmachine). De
andere 4 kanten kunnen glad, bezand, generfd of zeer ruw zijn.
Stempelperssteen: Bij de stempelperssteen wordt de klei machinaal in stalen vormen geperst. De
steen is te herkennen aan de strakke vorm en het ingedrukte stempel of fabrieksmerk.
Na het vormen wordt de steen tot drogen gelegd voordat het wordt gebakken. Dit wordt gedaan zodat
het water geheel wordt onttrokken uit de steen. Als dit niet wordt gedaan kan de steen tijdens het
bakken opblazen. Pas tijdens het bakken krijgt zijn steen zijn definitieve structuur en kleur.
Vervolgens kun je onderscheid maken in fysische eisen, mechanische eisen en chemische eisen.
,Fysische eigenschappen:
- Maten en toleranties - Specifieke wateropzuiging - Wateropname
Mechanische eisen:
- Druksterkte - Splijttreksterkte
Chemische eisen:
- Sulfaatgehalte (in verband met kans op uitslag)
- Lipinskigetal (som van gehaltes van 3 sulfaatzouten: MgSO4, NaSO4, K2SO4) overschrijding van
het lipinskigetal kan zoutschade (uitslag) tot gevolg hebben.
-
De specifieke wateropzuiging van stenen geeft een indicatie voor de te bereiken hechtsterkte tussen
bakstenen en metselmortel. Een sterk zuigende steen kan te veel water aan de mortel onttrekken,
waardoor geen optimale hechting ontstaat tussen steen en mortel. * Sterk zuigende stenen worden
daarom voor verwerking bevochtigd.
, Naar aanleiding van formaat en maatklasse valt onderscheid te maken in: Standaard vechtformaat,
Standaard waalformaat, Standaard dikformaat en Standaard F5-formaat. Het kiezen van een
steen gebeurt aan de hand van monsters: de zogenoemde typemonsters, meestal bestaande uit vier
stenen. De controle van de visuele kenmerken van aangeleverde bakstenen op de bouw gebeurt aan
de hand van een leveringsmonster, meestal bestaande uit 16 stenen.
Paragaaf 1.2: Betonsteen
Betonsteen wordt gemaakt met betonspecie die is samengesteld uit cement, zand en een grover
granulaat (bijv. geëxpandeerde klei, grind, kalksteen). De pallets met verse betonstenen harden in
speciaal geconditioneerde verhardingskamer. De betonsteen heeft een verdichte laag onderbeton met
een deklaag van speciale beton met diverse oppervlaktestructuren. Ten behoeve van uitwendige
hoeken worden zowel strek als één kop voorzien van een soortgelijk oppervlak als de schone zijde
van de steen. Deze betonstenen zijn vorstbestendig.
Betonstenen zijn verkrijgbaar in verschillende formaten: waalformaat, maasformaat, moduulformaat
(ook hoekstukken en pasblokken mogelijk), groot formaat blokken (ook pasblokken mogelijk).
De betonstenen zijn met verschillende texturen (toplagen) en in verschillende kleuren leverbaar:
- Glad; - Structuur - Breuk; - Geocolor.
Breuksteun, ook wel splitsteen genoemd, worden in de strekzijde gebroken. Het breukvlak is zo bij
iedere steen anders. De steen hoeft niet geïmpregneerd te worden, in tegenstelling tot
kliskalkzandsteen.
Geocolor stenen hebben een toplaag van natuurlijke kleurechte mineralen, die tijdens de productie
een nabehandeling krijgen, waardoor de kleurbepalende mineralen meer op de voorgrond terecht
komen.
Uitvoering: Omdat betonstenen een capillaire werking hebben, moet er met vrij droge metselspecie
worden gewerkt. Metselspecie = 1 deel cement op 4 delen grof scherp zand. Als plastificeerder en
waterreducerende hulpmiddel wordt een schuimpromotorconcentraat aan de metselspecie
toegevoegd (7,5 cc op 50 kg cement).
Per meter gevel wordt dan ook één open stootvoeg geplaatst. Open stootvoegen dienen veelal om de
achterliggende spouw te ventileren of om water af te voeren.
Boven lateien echter één open stootvoeg per 0,5meter met een minimum van twee open stootvoegen
per latei. Lint en stootvoegen moeten dan ook een minimum breedte van 10 mm hebben.
Samenstelling voegmortel: één deel cement op drie delen scherp zand.
Paragaaf 7.1.3: Kalkzandsteen
Kalkzandsteen wordt gemaakt door in een computergestuurde doseerinstallatie gebluste poederkalk
en zand in de juiste verhouding te mengen, onder toevoeging van water.
Het mengsel wordt op volledig geautomatiseerde transportbanden naar de persen vervoerd. De
gevormde stenen, blokken en elementen worden vervolgens op lorries een autoclaaf
(verhardingsketel) binnengereden. Hier worden ze onder hoge druk onder toevoeging van stoom
verhard.
Voor kalkzandsteenproducten zijn twee NEN-normen van toepassing:
NEN 3836 kalkzandsteen en kalkzandsteenblokken. NEN 3837 kalkzandsteenelementen
De volgende kalkzandsteenproducten worden onderscheiden:
- Stenen (onder andere ook gevelstenen voor metselwerk buiten (niet meer toegepast))
- Blokken (zowel metsel-, lijm- als vellingblokken)
- Elementen.
Gekliste kalkzandsteen (ontwikkeld als tegenhanger van de gladde steen) ontstaat door
dubbelformaat steen te persen die vervolgens in de fabriek wordt geklist: het in tweeën breken van de
steen d.m.v. een soort valmes. Met deze stenen kan je een levendiger gevelbeeld maken. Klisstenen
zijn beschikbaar met een gekliste kop en/of strek.
