4.1 - De bouw en functie van DNA
Het genoom
• Genoom: het geheel aan erfelijke informatie in een cel v/e organisme.
o Alle cellen v/e organisme hebben hetzelfde genoom.
• DNA: Bevat alle info voor je erfelijke eigenschappen à bepaalt functie v/e cel.
• Genoom v eukaryoot:
o KernDNA (in chromosomen), mtDNA (in mitochondriën) en DNA in chloroplasten.
§ Mitochondriën + chloroplasten functioneren onafhankelijk à hebben eigen
DNA.
• Genoom v prokaryoot:
o DNA dat los in cytoplasma voorkomt à circulair DNA-molecuul.
o Soms plasmiden: korte stukjes circulair DNA.
De bouw van DNA
• DNA-molecuul (= nucleïnezuur): bestaat uit twee nucleotidenketens, die in dubbele spiraal
(helixstructuur) om elkaar heen gewikkeld zijn.
o Nucleotide: bestaat uit desoxyribose (suiker), fosfaatgroep en stikstofbase.
§ 4 stikstofbasen: adenine (A), thymine (T), cytosine (C) en guanine (G).
o Polymerisatie1 v nucleotideketen:
§ Desoxyribose gaat binding aan met fosfaatgroep v/e volgende nucleotide
(condensatiereactie) à polymeer v afwisselend aan elkaar gekoppelde
desoxyribosen en fosfaatgroepen.
§ Stikstofbasen steken uit aan zijkant à kunnen m.b.v. (vaste) basenparen
twee nucleotideketens met elkaar verbinden (via waterstofbruggen).
♦ A+T
♦ G+C
• Uiteinden v enkelstrengs DNA-molecuul worden aangegeven met 3’ en 5’.
o Aan het 3’-uiteinde zit een OH-groep aan het derde C-atoom van desoxyribose.
o Aan het 5’-uiteinde zit een fosfaatgroep aan het vijfde C-atoom van desoxyribose.
§ In dubbelstrengs DNA loopt de ene keten v 3’ nr 5’ en andere keten v 5’ nr 3’.
• Bij eukaryoten bestaat een chromosoom uit één lang DNA-molecuul met eiwitten.
o Dubbelstrengs DNA is rond histonen (eiwitten) gewikkeld.
o Aantal histonen met DNA vormt een nucleosoom.
o Tussen twee opvolgende nucleosomen ligt koppelings-DNA à wordt gespiraliseerd
en vervolgens opgerold tot dikkere draad (chromosoom) à compacte vorm v DNA.
DNA-sequentie
• DNA-Sequentie: volgorde waarin nucleotiden in een DNA-moleculen zijn gerangschikt.
o Gen (= coderend DNA):
§ Deel v een DNA-molecuul dat de code (sequentie) bevat waarmee
ribosomen in de cel verschillende soorten eiwitten kunnen synthetiseren.
♦ Bouw v een eiwit bepaalt de eigenschappen + functies v dat eiwit.
1
Polymerisatie: Het samenvoegen van nucleotiden (monomeren) tot een lange keten (polymeer).
1
, Niet-coderend DNA
• Niet-coderend DNA: grote delen v/h DNA coderen niet voor eiwitten.
o Deel daarvan:
§ Codeert voor andere moleculen die een regulerende functie hebben bij de
eiwitsynthese.
♦ Of het heeft zélf een regulerende functie bij de eiwitsynthese.
§ Bestaat uit repetitief DNA: herhalingen v korte nucleotidesequenties.
§ Bestaat uit genen die hun functie hebben verloren.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mariecusters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.