Onvrijwillige hulpverlening weer in beeld
Lange tijd rustte in het maatschappelijk werk een taboe op het werken met onvrijwillige
cliënten.
Het ideaalbeeld was : de mondige cliënt !
Zelfbeschikkingsrecht en participatie.
Onvrijwillige cliënten worden door dwang en drang bij het hulpverleningscontact
betrokken.
Werkterreinen
Binnen dwang en drang gaat het om de volgende werkterreinen en cliëntèle:
Wettelijk onvrijwillige hulpverlening: dwang
Gedwongen hulpverlening
Hulp die door de rechter is opgelegd (straf of een civiel proces)
Vaak een correctionele hulpverlening
Ouders en kinderen in problematische opvoedingssituaties
Reclassering en Jeugdreclassering
Mensen met psychiatrische klachten
Sociaal onvrijwillige hulpverlening: drang
Opgedrongen hulpverlening
Het “moet” anders vervelende gevolgen / sancties
Outreachend werken (actieve benadering)
Bemoeizorg (mensen mijden zorg)
Voorwaardelijke hulpverlening (voorwaarden worden aangegeven door instanties)
Weigerachtige cliënten (verwaarlozing / isolement)
Gevaar voor zichzelf en anderen (gevaar, overlast, verloedering)
Cliënten die door anderen zijn gestuurd
Cliënten die hulp moeten accepteren
Beroepsethiek en sociale ethiek
Beroepsethiek
Onderdeel van ethiek waarin op consistente wijze morele problemen rondom
beroepen specifiek of in het algemeen worden bestudeerd. Daarnaast wordt er
samenhangend gekeken naar gedragsregels die de kern vormen van het beroep. Deze
dienen als toetsingskader en uitgangspunt voor het gedrag van de leden van de
beroepsgroep. Er is sprake van een normatieve professionaliteit.
Sociale ethiek
Men dient hiernaar te kijken vanuit het schadeprincipe, neutraliteitsbeginsel en het
autonomiebeginsel. Men dient in te zien dat de individuen in Nederland de grootst mogelijk
vrijheid dienen te krijgen om hun leven op hun eigen manier in te richten en dat de overheid
zich hier zo weinig mogelijk mee dient te bemoeien. Door beroepsethiek in relatie te zien met
de sociale ethiek kan men voorkomen dat het maatschappelijk werk zich distantieert van de
maatschappelijke werkelijkheid, met het gevolg dat de maatschappij en de individu
tegenover elkaar staan. Het is van belang dat de cliënt zich emancipeert binnen de
bestaande maatschappelijke kaders. De beroepscode en sociale ethiek vormen in principe
geen tegenstelling.
De beroepscode
Deze doen voornamelijk uitspraken over de relatie tot collega’s, de relatie tot de
, cliënt en de relatie tot de specifieke organisatie of instellingen waarbinnen de professional
werkt. Hoofdlijnen in de code zijn het bevorderen van het tot zijn recht komen van de cliënt
in wisselwerking met zijn omgeving, noodzaak inzien van toestemming van de cliënt voor de
hulpverlening en het erkennen van de verantwoordelijkheid van de cliënt met betrekking tot
zijn handelen.
Voorbeeld
ARTIKEL 1: De maatschappelijk werker bevordert primair het optimaal tot zijn recht komen
van de persoon in wisselwerking met zijn omgeving.
ARTIKEL 11: Handelen buiten medeweten en toestemming van de cliënt is slechts
gerechtvaardigd voor zover deze niet in staat is zijn wil te bepalen of indien
levensbelangen van anderen ernstig worden bedreigd. Overleg met
beroepsgenoten/andere deskundigen is noodzakelijk. Dit handelen verantwoordt de
werker indien mogelijk tegenover de cliënt. Het overnemen van verantwoordelijkheden is
slechts aan de orde wanneer het om zaken gaat die geen uitstel kunnen velen.
Hulpverlening en macht
Of er sprake is van macht binnen de hulpverleningsrelatie, is een vraag die moeilijk kan
worden beantwoord. De code gaat ervan uit dat een maatschappelijk werker in de
professionele relatie overwicht heeft. Ieder heeft zijn eigen zienswijze hierin. Het is van belang
te weten dat cliënten waarde hechten aan medeleven maar zeker ook meer verwachten.
Het is nodig om vaardigheden, kennis en het vermogen te bezitten om mensen zo goed
mogelijk tot hun recht te laten komen in hun omgeving. Hiervoor is macht nodig. Denk hierbij
aan positionele macht, wat samenhangt met de functie van de maatschappelijk werker.
Het is duidelijk dat de maatschappelijk werker over een vorm van macht beschikt. Hier kleven
risico’s aan, er kan misbruik worden gemaakt van de macht die hen wordt toevertrouwd.
Hiervan is sprake wanneer men de professionele relatie gebruikt voor eigen immaterieel of
materieel gewin en bevrediging van de eigen agressieve en/of seksuele verlangens. Dit geldt
ook wanneer de cliënt daar in welke vorm dan ook aanleiding toe geeft. Social casework-
modellen die worden gebruikt beschikken over bepaalde mechanismen om machtsmisbruik
tegen te gaan. Dit maakt dat de
maatschappelijk werker altijd de verplichting heeft om zichzelf te verantwoorden aan de
cliënt. De cliënten hebben dan ook altijd de mogelijkheid om de interventies van de
maatschappelijk werker ter discussie te stellen.
Voorbeeld
ARTIKEL 6: De maatschappelijk werker laat na misbruik te maken van het uit zijn
deskundigheid en/of positie voortvloeiende overwicht in de professionele relatie tot de
cliënt.
De vertrouwensrelatie
In de code kom je nauwelijks het woord vertrouwensrelatie tegen. Het is van belang om je
hier als maatschappelijk werker bewust van te zijn. De relatie met de cliënt staat in het teken
van vertrouwen. Hier dien je als maatschappelijk werker professioneel mee om te gaan. Men
dient verantwoording af te leggen. Om een vertrouwensrelatie op te bouwen dient men de
professionele samenwerkingsrelatie op te zetten. Wanneer men werkt met onvrijwillige
cliënten komt men tegen dat in het begin er sprake is van wantrouwen. Watzlawick pleit voor
een aanpak waarbij de maatschappelijk werker niet overduidelijk bezig is met vertrouwen
uitstralen. Dit zorgt ervoor dat de cliënt eerder zal meewerken dan wanneer iemand
uitdrukkelijk vertrouwen uitstraalt. De maatschappelijk dient te laten zien dat hij het
vertrouwen waard is. Dit wordt bewerkstelligd door het van de grond krijgen van hulp- en
dienstverlening die aansluit bij de behoeften die worden ervaren door de cliënt. Wanneer
men een relatie opbouwt is het van belang dat er sprake is van duidelijkheid en openheid in
de relatie, met betrekking tot keuzen en grenzen, plichten en rechten en het vermijden van
een dubbele agenda.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KimMegan15. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.