I&M jaar 2 blok 1 – Management en organisatie
Inhoudsopgave
Week 1 ........................................................................................................................................................... 2
Hoorcollege – Inrichting en financiering van de zorg in Nederland .................................................................... 2
Hoofdstuk 9 – Economische aspecten van de gezondheidszorg ......................................................................... 4
Week 2 ........................................................................................................................................................... 5
Hoorcollege – Coördinatie van zorg.................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 7 – Coördinatie van zorg ................................................................................................................... 8
Week 3 ......................................................................................................................................................... 10
Hoorcollege – Kwaliteitszorg ............................................................................................................................ 10
Hoofdstuk 6 – Kwaliteit van zorg ...................................................................................................................... 11
Week 4 ......................................................................................................................................................... 14
Hoorcollege – Werken aan verbetering 1 ......................................................................................................... 14
Hoofdstuk 8 – Innovatie en implementatie ...................................................................................................... 17
Week 5 ......................................................................................................................................................... 21
Hoorcollege – Leiderschap en ondernemerschap ............................................................................................. 21
Hoofdstuk 1 – Verpleegkundig leiderschap ...................................................................................................... 23
Hoofdstuk 2 – Leiderschap in (interprofessionele) teams ................................................................................. 26
Hoofdstuk 3 – Klinisch leiderschap ................................................................................................................... 29
Week 6 ......................................................................................................................................................... 31
Hoorcollege – Werken aan verbetering 2 ......................................................................................................... 31
Hoofdstuk 4 – Persoonlijk leiderschap .............................................................................................................. 32
Hoofdstuk 5 – Continue professionele ontwikkeling ......................................................................................... 33
,Week 1
Hoorcollege – Inrichting en financiering van de zorg in Nederland
Elk zorgstelsel, privaat of publiek, centraal of decentraal, aanbod- of vraaggestuurd, kenmerkt zich in
de samenhang tussen drie dimensies
1. Betaalbaarheid
2. Toegankelijkheid
3. Kwaliteit
Vier wetten sinds 2015: zorgverzekeringswet, wet langdurige zorg, wet maatschappelijke
ondersteuning en jeugdwet
Zorgverzekeringswet (Zvw)
- Wet die de verplichte basisverzekering regelt voor verzekerden
- Zorgverzekeraars zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de Zvw
- Wordt bekostigd door inkomensafhankelijke bijdragen, premies van de verzekerden en eigen
risico
Wet Langdurige zorg (Wlz)
- Regelt zware, intensieve zorg voor kwetsbare ouderen, mensen met een handicap en
mensen met een psychische aandoening
- Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) beoordeelt of iemand in aanmerking komt voor zorg
vanuit de Wlz
- Mensen met een Wlz-indicatie kunnen terecht in een verpleeghuis, een instelling voor
mensen met een handicap of een ggz-instelling
o Kunnen er ook voor kiezen om thuis te blijven wonen met intensieve zorg à alleen
mogelijk als de situatie thuis geschikt is om verantwoord en doelmatig zorg te krijgen
- Eigen bijdrage is inkomensafhankelijk
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
- Gemeenten moeten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen
- Gemeente geeft ondersteuning via Wmo
- Gemeente moet onderzoek doen naar de persoonlijke situatie
- In spoedgevallen moet de gemeente binnen 24-48 uur hulp bieden
- Voorbeelden
o Begeleiding en dagbesteding
o Ondersteuning om de mantelzorger tijdelijk te ontlasten
o Plaats in een beschermde woonomgeving voor mensen met een psychische stoornis
o Opvang in geval van huiselijk geweld en mensen die dakloos zijn
Jeugdwet
- Gemeenten zijn verantwoordelijk voor alle jeugdhulp binnen hun gemeente
- Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen van alle vormen van
jeugdhulp
- Geen eigen bijdrage nodig
- Voorbeelden
o Hulp aan huis bij problemen in het gezin
o Hulp bij psychische en gedragsproblemen van kinderen en jongeren
o Verblijf in een jeugdinstelling
o Pleegzorg
2
,Ordening en organisatie gezondheidszorg
- Soort zorg à sectoren
o Curatieve sector
§ Richt zich op herstel
§ Zorg korter dan 1 jaar
o Care sector
§ Kwaliteit van leven zo hoog mogelijk houden
§ Zorg langer dan 1 jaar
o Preventieve sector
- Plaats waar verleend wordt à lijnen
o Nullijn = preventie en gezondheidsbevordering zoals GGD of consultatiebureaus
o Eerstelijns = huisarts, thuiszorg, tandarts, fysiotherapie
o Anderhalve lijn = zorg op het grensvlak van complexe of chronische eerstelijnszorg
en eenvoudige tweedelijnszorg
o Tweedelijn = specialistische hulp, in een instelling zoals een ziekenhuis of
verpleeghuis
o Derdelijn = topklinische zorg in een academisch ziekenhuis
- Door wie verleend à professioneel/informeel
o Professioneel = opgeleid, betaald, wettelijke basis, toezicht
o Informeel = mantelzorg, vrijwilligers
- ‘Gangbaarheid’ à regulier, alternatief
o Regulier = bekende zorg waar huisarts als eerste naar verwijst
o Complementair = aanvulling op reguliere zorg (yoga, voedingssupplementen)
o Alternatief = in plaats van reguliere zorg (diverse mogelijkheden)
- Gericht op à individu of collectief
- Financiering à publiek, privaat
o Publiek = gemeente, centrale overheid, premie
o Privaat = ondernemers
Financieel bestuur binnen een zorginstelling
1. Het afsluiten van zorgcontracten (volume X prijs)
o Op basis van zorgprofielen
o Op basis van uren
o Of populatiebekostiging (huisartsen)
2. Contracten uitwerking in een begroting voor afdelingen en teams
3. Verantwoording achteraf
Financiering ziekenhuiszorg
- DBC-zorgproduct
- Een zorgproduct bestaat uit een diagnose en de behandelingen die nodig zijn bij een
bepaalde zorgvraag
- Er zijn in totaal 4.400 verschillende zorgproducten
Wet langdurige zorg
- Op basis van zorgprofielen
o Het zorgprofiel omvat een meer globale omschrijving van de benodigde zorg
- Concretisering daarvan gebeurt in de zorgplanbespreking, overeenkomstig het oogmerk van
de wet om meer ruimte te laten voor de professional
3
,Financiering van de zorg toezicht à Nederlandse Zorgautoriteit
- NZa houdt toezicht op de zorgmarkt
- Het belangrijkste doel is om toegankelijke, betaalbare en goede gezondheidszorg te
bevorderen
- De NZa ziet erop toe dat verzekeraars, ziekenhuizen en andere instanties eerlijke informatie
geven over hun prijzen en polissen
- Ook controleert de NZa of verzekeraars zich houden aan de regel om iedereen te accepteren
voor een basisverzekering
Hoofdstuk 9 – Economische aspecten van de gezondheidszorg
Oorzaken toename ziektekosten
1. Vergrijzing
2. De inhoud van de zorg die we afnemen verandert
Partijen die zorg inkopen namens de cliënt
Wetgeving Inkopende partij (financiers) Eigen bijdrage
Zorgverzekeringswet Zorgverzekeraars Nee
Wet langdurige zorg Zorgkantoren Ja
Wet maatschappelijke Gemeente Ja
ondersteuning
Jeugdwet Gemeente Ja
Wet langdurige zorg (Wlz): cliënten die worden opgenomen in een zorginstelling + zeer intensieve
zorg en ondersteuning nodig en thuis blijven wonen
Zorgverzekeringswet (Zvw): als de cliënt recht heeft op wijkverpleegkundige zorg
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): als er ondersteunende voorzieningen nodig zijn, die
door de gemeente worden geleverd, bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of dagbesteding
Persoonsgebonden budget (pgb) = een budget dat zowel volwassenen als (ouders van) kinderen met
een chronische beperking of ziekte toegekend kunnen krijgen om zelf zorgverleners in te huren voor
de zorg die zij nodig hebben
- Vanuit Wlz kan worden aangevraagd via het zorgkantoor
- Vanuit Zvw kan worden aangevraagd via zorgverzekeraar
- Vanuit Wmo en Jeugdwet kan worden aangevraagd via de gemeente
Bij het besturen van een zorginstelling zijn drie stappen te onderscheiden
1. Het afsluiten van zorgcontracten (meestal jaarlijks)
o De financier (vb. gemeente of zorgkantoor) stelt zich op als inkoper à namens de
zorgconsument onderhandelt de financier met de zorginstelling
§ Basiswaarden zijn de hoeveelheid (aantal zorguren of -dagen, aantal
patiënten) en de prijs (per uur, of per soort cliënt)
o De cliënt kan een keuze maken uit vier leveringsvormen van de Wlz
§ Pgb à cliënt krijgt een geldbedrag waarmee hij zijn zorg zelf kan inkopen
§ Zorg in natura à opname in een verpleeghuis
§ Zorg in natura-VPT (volledig pakket thuis) à alle zorg die een cliënt volgens
zijn zorgprofiel in een verpleeghuis zou ontvangen, wordt thuis geleverd
§ Zorg in natura-MPT (modulair pakket thuis) à de zorg thuis kan in overleg
met het zorgkantoor worden geregeld, bijvoorbeeld gedeeltelijk via een PGB
en gedeeltelijk in natura
4
, 2. Doorvertaling van die contracten naar begroting en richtlijnen voor afdelingen en teams
o Zorg gefinancierd op basis van zorgprofielen
§ Berekenen en communiceren wat voor een week de toegestane inzet (in
zorgpersoneel) is
§ Besluiten over de feitelijke inzet van personeel
o Zorg gefinancierd op basis van uren
§ Uitrekenen en vaststellen van de gewenste productiviteit à één of enkele
keren per jaar
§ Vastleggen en rapporteren door de verzorgende van de gemaakte uren en
(als onderdeel daarvan) van de productieve uren
3. Verantwoording achteraf
o Zorg gefinancierd op basis van zorgprofielen
§ Rapporteren over de feitelijke inzet, afgezet tegen de toegestane inzet
§ Overleggen en bijsturen waar wenselijk
o Zorg gefinancierd op basis van uren
§ Per week per team en per teamlid rapporteren over de productiviteit à
declarabele uren als percentage van totaal aantal gedraaide uren
§ Overleggen en bijsturen waar wenselijk
Twee vormen die in de ouderenzorg kunnen worden onderscheiden, zijn:
- Zorg gefinancierd op basis van zorgprofielen (veelal intramuraal)
- Zorg gefinancierd op basis van uren (veelal extramuraal)
Populatiebekostiging = dat de zorgaanbieder(s) een bedrag krijgen per inwoner of verzekerde in hun
populatie, ongeacht of deze inwoner of verzekerde nu zorg gebruikt of niet
Week 2
Hoorcollege – Coördinatie van zorg
Macro: stand van zaken gezondheidszorg
1. Transitieperiode
o Grote veranderingen in denken en organiseren van maatschappelijke vraagstukken
2. Visie op gezondheid
3. Maatschappelijke veranderingen
Macro: de maatschappij
- Grondwet: toegankelijkheid en kwaliteit van zorg garanderen
o Probleem à capaciteit en kosten
Decentralisatie = het overhevelen van een hoger bestuursniveau naar een lager bestuursniveau
- Van landelijke naar lokale overheid
- Van 2e naar 1e lijn
- Van 1e lijn naar thuissituatie
- Voorbeelden
o Begeleiding van zorgbehoevende mensen thuis
o Jeugdzorg naar gemeente
o Inzet mantelzorg
o Kortere opnameduur in ziekenhuizen
5
, Meso: de organisatie
- IJkpunten à effectiviteit en efficiëntie
- Tendens jarenlang à fusies en schaalvergroting, gevolg afstand en vervreemding
- Nu à zoeken naar manieren om weer “tot elkaar te komen”
o Verplatting, decentralisatie, zelfsturing, autonomie vergroten
Nieuwe organisatievormen
- Samenwerking: ketenaanpak
o Vb. sociale wijkteams
o Kenmerk: meerdere disciplines en sector overschrijdend
- Klein-binnen- groot organisaties
o Vb. buurtzorg
o Kenmerk: meer verantwoordelijkheid én zeggenschap op uitvoerend niveau
Continuïteit van zorg
- Zorg die naadloos overgaat van de ene zorgverlener naar de andere, oftewel ononderbroken
samenhang
- Als er weinig continuïteit is, vindt er soms onnodige vertraging of verlies van informatie
plaats bij de overdracht tussen verschillende zorgaanbieders
Microniveau: directe patiëntenzorg
- Uitgangspunt: patient journey
- Visie: optimale eigen regie van de patiënt
Rekening houden met gezondheidsvaardigheden
- De mate van gezondheidsvaardigheden die een cliënt heeft, is van invloed op de
mogelijkheden tot eigen regievoering en de coördinatie is daar weer op afgestemd
- 54% van de Nederlandse bevolking heeft weinig gezondheidsvaardigheden
Verstoring van de continuïteit
- Hoe meer betrokkenen, hoe meer risico op verstoring van de continuïteit
- Symptomen: onduidelijk of tegenstrijdige informatie, wachttijden, dubbel werk, fouten
Coördinatievraag ontstaat zodra meerdere mensen betrokken zijn in een proces à noodzaak tot
afstemming.
Afstemming 1: coördinatiemechanismen
- Mintzberg onderscheidt 6 manieren om coördinatie tot stand te brengen
1. Onderlinge afstemming
o Met patiënt/collega’s
o Vb. informeel overleg
o Vb. formeel overleg à mondelinge en schriftelijke overdracht
2. Direct toezicht
o Afhankelijk van setting
o Zorgcoördinator
§ EVV’er
o Teamleider
3. Standaardisatie van werkzaamheden
o Werkvoorschriften
o Protocollen
o Zorgpaden
6
