FYSIOLOGIE NEXT MODULE 1
Het menselijk lichaam (week 1)
De student kan de verschillende complexiteitsniveaus van structuren benoemen en beschrijven
Uit het filmpje: opbouw menselijk lichaam van juf Danielle
https://youtu.be/FWNNNTuiNuU?list=PLLkUgeJUmBVRsTXsfcLiGWp2WcxLy3ohA
Interstitium = tussenruimte
Doel lichaam: in leven houden cellen→ interne milieu in balans houden ondanks dat de omgeving van het
mechanisme veranderd = homeostase
Biologische regelmechanismen:
1. Processen: opname, uitscheiden
2. Aansturing: zenuw-, hormoonstelsel
3. Uitvoering: orgaanstelsel
Orgaan: deel van het lichaam, welke uit meerder soorten weefsels
bestaat met 1 specifieke functie
Typen weefsels:
1. Bindweefsel (kapsel, pezen, lig., bot, kraakbeen, huid)
2. Spierweefsel (zie hieronder)
3. Epitheelweefsel: covering tissue (binnenbekleding
mond/slokdarm/maag, opperhuid (epitheelweefsel vormt de
scheiding tussen milieu intérieur en milieu extérieur)
4. Zenuwweefsel: coördinatie(communicerende functie)
Spierweefseltypen:
- Skelet spierweefsel (=dwarsgestreept spierweefsel): voor
houding en beweging→ bewust aangestuurd (animaal),
snel en vermoeibaar
- Hart spierweefsel: bouw van skeletspierweefsel (dwars
gestreept) maar voor de rest vergelijkbaar met glad
spierweefsel
- Glad spierweefsel: onwillekeurig, onbewust aangestuurd
(autonoom), langzaam en onvermoeibaar (darmen,
slokdarm, bloedvaten) bv warm buiten→
vaatverwijding=vasodilitatie, koud buiten→
vaatvernauwing=vasoconstrictie )
De student kan de verschillende stelsels van het menselijk lichaam benoemen en beschrijven
1. Zenuwstelsel 8. Ademhalingsstelsel
2. Hormoonstelsel 9. Spijverteringsstelsel
3. Huid 10. Urinaire stelsel
4. Beenderstelsel=skeletstelsel 11. Voortplantingsstelsel
5. Spierstelsel
6. Cardio vasculaire stelsel
7. Lymfestelsel
,1+2 Zenuwstelsel en hormoonstelsel coördineren processen in het lichaam
Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel: zenuwen
Hormoonstelsel: stoffen die een doelorgaan prikkelen
5 Spierstelsel: bestaat uit pees (bindweefsel) en spierbuik (spiervezels).
Functie: beweging van botdelen t.o.v. elkaar
6 Cardiovasculair systeem: bestaat uit hart (+ venae en arteriën) en longen.
Functie: O2 transport: longen→ weefsel, CO2 transport: weefsel→ longen.
Voedingsleer (Week 5)
De student kan een beschrijving geven van de spijsvertering
Spijsvertering (digestie) = ‘het mechanisch en chemisch verkleinen van het voedsel, zodanig dat de
resterende producten door de darmwand in het lichaam kunnen worden opgenomen, zonder daarbij
hun eigenschappen als bouwstof of energiebron te verliezen’.
Milieu extérieur: inhoud van het spijsverterings- en het ademhalingsstelsel (en het uitscheidingsstelsel) (de
holtes van maag en darmen (alles wat aan voedsel nog niet is opgenomen is exterieur), mond en keelholte,
maar ook baarmoeder) . De wanden van het spijsverteringskanaal (epitheelweefsel) vormen de scheiding
tussen milieu intérieur en milieu extérieur.
In de mond:
- Mechanische vertering: kauwen
- Chemische vertering: (speeksel) mbv enzymen afbreken (het enzym amylase: start vertering van
koolhydraten)
In de maag: begint oiv pepsine (=enzym) de vertering van eiwitten, deze worden afgebroken tot
aminozuren.
In de dunne darm begint de vetafbraak oiv gal en lipasen (uit pancreassap) worden de vetten afgebroken
tot vetzuren
Opname voedingsstoffen vindt voornamelijk pas plaats in de dunne darm (behalve opname enkelvoudige
(snelle) suikers deze begint al in de mond)
Dikke darm: opnemen van water en zouten, de onverteerbare restproducten (=feces) worden via de anus
uitgescheiden.
De student kan een gezond eetpatroon aan de hand van de schijf van 5 beschrijven
Schijf van 5
- Groente en fruit
- Smeer- en bereidingsvetten
- Vis, peulvruchten, vlees, ei en zuivel
- Brood, graanproducten en aardappelen
- Dranken
De nieuwe Richtlijnen goede voeding:
• Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon conform de
onderstaande richtlijnen
• Eet dagelijks ten minste 200 gram groente en ten minste 200 gram fruit
• Eet dagelijks ten minste 90 gram bruin brood, volkorenbrood of andere
volkorenproducten
• Eet wekelijks peulvruchten
• Eet ten minste 15 gram ongezouten noten per dag
• Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt
• Eet een keer per week vis, bij voorkeur vette vis
• Drink dagelijks drie koppen thee
• Vervang geraffineerde graanproducten door volkorenproducten
• Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en
plantaardige oliën
• Vervang ongefilterde door gefilterde koffie
• Beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees
• Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken
• Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag
• Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag
• Het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren
waarvoor een suppletieadvies geldt
,De student kan de functie en het belang van koolhydraten, vetten en eiwitten uitleggen
Brandstoffen: suiker (Koolhydraten) en vetten (en
eiwitten) zorgen voornamelijk voor de energie (ATP).
Ze verbranden in mitochondriën(aeroob) en in
cytoplasma (anaeroob).
Bouwstoffen: veel eiwitten (spieren en bindweefsel!
(oa bot, collageen, kapsel), vetten (membranen
bestaan uit vetten), water, vitamine en mineralen
Beschermende stoffen: afweer, zorgen voor
transport van vitamines (vezels beschermen
darmwand)
Koolhydraten: suikers, vezels, zetmeel (lange keten glucosemoleculen):
Glucose (=C6H12O6) → bestaat uit koolstof, waterstof en zuurstof
Functies:
• Energiebron→ ATP (mitochondriën → aerobe verbranding)
• Vetzuursplitsing (energie uit vetten halen → ook in mitochondriën)
• Eiwitsparing (er wordt dan geen energie uit bv. spieren gehaald)
→Snel/langzaam
Snelle suikers: goed voor snel herstel, maar enkelvoudige koolhydraten worden afgebroken tot
enkelvoudige suikers. korte keten → makkelijk af te breken in 2 of 3 basiskoolhydraten(daardoor
snelle stijging bloedsuikerspiegel, als het te snel stijgt wordt er insuline aangemaakt→ nadelig voor
inspanning) .
Langzame suikers: zetmeel (lange keten)
Vetten: Lipiden
TRICLYCERIDEN (= vrije vetzuren)
CHOLESTEROL→ vetachtige bouwstof → lever maakt het grootste gedeelte zelf aan
LDL: Slecht cholesterol → meer kans op artherosclerose
HDL: Goed cholesterol → beschermt tegen hart- en vaatziekten (zorgt dat het teveel aan cholesterol naar de
lever wordt vervoerd → lever breekt het dan af)
Vooral scheve verhouding tussen LDL- en HDL-cholesterol hoger risico
Ezelsbrug LDL→L van LOSER (slecht), HDL→ H van HERO (goed)
Functies:
• Energiebron → ATP
• Drager van vitaminen (opname in de darm)
• Warmte-isolator
• Steunweefsel
• Onderdrukken hongergevoel (bruin vet produceert leptine: onderdrukken hongergevoel
- Verzadigd vet: verhoogt het LDL-cholesterol in het bloed, vooral in dierlijke producten (vet vlees, volle
melkproducten), maar ook in kokosvet en palmolie (lichaam maakt het zelf ook aan uit koolhydraten of
andere vetten)
- Onverzadigd vet: verlaagt het LDL-cholesterol, vloeibare bak- en braadproducten, vis en noten.
- BRUIN vet: gezond → zet energie (opgeslagen in suiker en vetten) om in warmte, verbrandt overtollig
vet (in kou geactiveerd). Dus hoe meer bruin vet→ hoe beter je verbranding werkt
- WIT vet: ongezond → slaat ‘energie’ op rondom organen en achter je huid
Eiwitten: Proteïnen (meer een bouwstof dan een brandstof)
Functies:
• Bouwstof → aminozuren
• Energiebron → ATP (kan maar liever niet, kost nl veel energie om af te breken)
Aminozuren (verkleinde eiwitten):
• essentieel → kan je niet aanmaken → uit voeding,
• niet-essentieel → kan je wel zelf aanmaken.
• per dag heb je 1 gram per kg lichaamsgewicht nodig
WEETJES:
Vet levert het meeste energie: 9 kcal per gram vet (minste afbraak lichaam)
Suikers/eiwitten: 4 kcal energie per gram
- Voor het trainen wordt in grote lijnen geadviseerd iets te eten met veel koolhydraten. Brandstof die in
koolhydraten ligt, kan het makkelijkst worden vrijgemaakt en omgezet in energie.
, - Na het trainen is het goed om eiwitten weer aan te vullen; van eiwitten heeft je lichaam geen reserves maar het
is belangrijk deze op peil te houden. Er wordt geadviseerd om per kg lichaamsgewicht 1 gram eiwit per dag te
eten, na trainen kan deze behoefte echter hoger liggen. Er wordt geadviseerd per maaltijd niet meer dan 20
gram eiwitten te eten, anders kan het lichaam dit niet verwerken en wordt het alsnog opgeslagen als vet.
- Gewichtheffers zullen meer op eiwitintake letten om eiwitten uit spieren aan te vullen, de behoefte ligt dan rond
1,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht.
- Marathonlopers zijn meer gebaat bij een koolhydraatrijk dieet. In de periode voor een wedstrijd wordt er vaak
gesproken van koolhydraten stapelen. Ook tijdens een lange run kunnen snelle koolhydraten worden genomen
zodat hier ter plekke energie uit gehaald kan worden.
Wit brood: Snelle koolhydraten
Volkoren brood: Langzame koolhydraten + vezels.
Het eten van volkorenproducten wordt geadviseerd; in volkoren producten zitten over het algemeen veel vezels die
gezonde darmflora stimuleren.
Daarnaast zorgen langzame koolhydraten voor een geleidelijke afgifte van suiker (koolhydraten) aan het bloed. Snelle
koolhydraten zorgen voor meer pieken en dalen in de bloedsuiker wat minder gezond is en kan leiden tot pieken en
dalen in energie.
De student kan de functie en werking van de belangrijkste vitaminen en mineralen uitleggen (NIET IN
TOETS!)
Er zijn 13 stoffen die de naam vitamine hebben.
Vetoplosbare vitamines: Vitamine A, Vitamine D, Vitamine E en Vitamine K.
Deze vitamines haal je vooral uit producten die vet bevatten, zoals smeer- en bereidingsvetten, vis, vlees,
noten en melk en melkproducten.
Wateroplosbare vitamines: Vitamine C, Thiamine (B1), Riboflavine (B2), Niacine (B3), Pantotheenzuur
(B5), Vitamine B6, Biotine (B8), Foliumzuur (B11) en Vitamine B12.
Deze vitamines haal je uit groente, fruit, brood en volkorenproducten, noten, peulvruchten, melk en
melkproducten.
Vetoplosbare vitamines
Naam In het lichaam oa belangrijk voor Komt voor in
Vitamine A · Goede werking van de ogen en het · Vlees, vis, melk, melkproducten, ei
afweersysteem · Margarine, halvarine en bak- en
· Normale groei braadproducten
· Gezond houden van de huid Pro-vitamine A
· Wortel en groene bladgroente
Vitamine D · Behoud van sterke botten en tanden · Vette vis, vlees, ei
· Goede werking van de spieren · Margarine, halvarine en bak- en
en het afweersysteem braadproducten
· Opname van calcium uit de voeding
Vitamine E Werkt als antioxidant · Zonnebloemolie, margarine, halvarine,
bak- en braadproducten
· Noten en zaden
Vitamine K · Goede bloedstolling · Groene bladgroente
· Behoud van sterke botten · Kwark en kaas
· Vlees, ei
Wateroplosbare vitamines
Naam In het lichaam oa belangrijk voor Komt voor in
Vitamine B1 · Vrijmaken van energie uit de voeding · Graanproducten, brood en aardappelen
Thiamine · Goede werking van de hartspier, · Vlees
het zenuwstelsel en de hersenen · Groente
· Melk en melkproducten
Vitamine B2 · Vrijmaken van energie uit de voeding · Melk en melkproducten
Riboflavine · Gezond houden van de huid · Vlees
· Groente en fruit
· Aardappelen, brood en graanproducten
Vitamine B3 · Vrijmaken van energie uit de voeding · Vlees en vis
Niacine · Gezond houden van de huid · Volkoren graanproducten en aardappelen
· Goede werking van het zenuwstelsel en de · Groente
hersenen
Vitamine B5 · Vrijmaken van energie uit de voeding · Vlees en ei
Pantotheenzuur · Volkorenproducten
· Peulvruchten
· Melk en melkproducten
· Groente en fruit
Vitamine B6 · De opbouw en afbraak van aminozuren · Vlees, vis, ei
· Regelen van de werking van bepaalde · Noten
hormonen · Brood, graanproducten en aardappelen
· Is nodig voor groei, een goede werking · Peulvruchten
van het afweersysteem en het zenuwstelsel · Groente
· Melk en melkproducten
Vitamine B8 · Vrijmaken van energie uit de voeding · Ei, lever
Biotine · Behoud van een normale huid en normaal · Noten en pinda’s
haar · Melk
· Normale werking van het zenuwstelsel
