Samenvatting: New Public Governance
College 1 Inleiding sturingsparadigma’s
Osborne et al
Koppenjan
College 2 Tussen organisaties:
Provan en Milward Interorganisationele samenwerking
College 3 Governance en verantwoording
Van Montfort en Boers
NSOB
Van Duivenboden et al
College 4 Binnen organisaties:
Wilensky Professionals
Brandsen en Honingh
College 5 Gastcollege Heika van Es
ROB
College 6 Tussen overheid en burgers:
Quick en Bryson Burgerparticipatie
Ostrom
College 7 Technologie en behaviouralisme
Lember
Spencer
WRR
John et al
College 8 Sectoren: onderwijs
Onderwijsraad
Werfhorst
College 9 Sectoren: wonen
Hochstenbach en Verloo
,College 1: Inleiding sturingsparadigma’s
Osborne et al
Koppenjan
Wat doen college 1
Vier paradigma’s
Samenhang tussen paradigma’s
Sturing
Kennis
Uitgangspunt
Nieuwste ontwikkelingen in het openbaar bestuur worden besproken, met als startpunt een
verschuiving tussen vier paradigma’s (die laten zien hoe overheidssturing eruit moet zien):
Public Administration
New Public Management
New Public Governance
Paradigma X
Public Administration (PA)
Nadruk op beleid theoretisch en juridisch perspectief
Scheiding politiek en bestuur (beleid en uitvoering)
Hiërarchische aansturing
Publieke, semipublieke organisaties en professionals in de uitvoering dominant
Overheid als centrale, aansturende actor
Public Administration (PA), soms ook Old Public Administration genoemd, omschreven door Weber.
Dit is het paradigma van de klassieke bureaucratie. De structuur is dus sterk hiërarchisch duidelijk wie
welke taak heeft. De nadruk binnen dit paradigma is een sterk juridisch perspectief, waarbij de
nadruk ligt op het volgen van procedures. Het tweede perspectief is beleid theoretisch
(politicologisch). PA kent een strikte scheiding tussen politiek en bestuur. Waarbij de overheid een
centrale actor is, de rol van de overheid is in dit paradigma groot. Tot ongeveer de jaren ’80 was dit
PA als paradigma dominant, waarbij sturing op input en throughput
Kritiek op het paradigma PA:
• Bureaupolitiek (strijd en concurrentie tussen ambtelijke onderdelen)
• Verkokering (specialisaties van disciplines)
• Mondige burgers
• Inefficiënt werken
• Weinig flexibiliteit.
Burgers waren ‘onderdanen’, ze namen het beleid dankbaar in ontvangst. Steeds slechter
aansluitend bij verwachtingen en dynamiek van de samenleving. Er ontstond een paradigma
verschuiving naar New Public Management, vanaf de jaren ‘80.
New Public Management (NPM)
Nadruk op economisch perspectief
Scheiding beleid en uitvoering (nog erger gescheiden, tussen publiek en privaat)
Prestatiemeting, monitoring, eventueel concurrentie
Grotere rol marktpartijen
Overheid als aansturende actor op afstand
, Als reactie op de problemen van de Public Administration werden nieuwen managementstijlen in
gebruik genomen, die samen New Public Management (NPM) heten. Hierbij lag de nadruk niet meer
op juridisch of beleid theoretisch perspectief, maar op een economisch perspectief. Het was meer
bedrijfsmatig werken, waarbij verantwoordelijkheid vooral was voor managers en sturing op output
en prestaties en de burger werd een klant. Er worden nieuwe mechanismen gebruikt, zoals
prestatiemetingen en monitoring. Dus principes uit de private sector werden overgenomen door de
publieke sector. Een overeenkomst met PA is dat ook bij NPM het beleid en de uitvoering gescheiden
zijn: organisaties gingen uitvoeren en overheid ging aansturen. Veel organisaties werden hierdoor op
afstand gezet van de overheid (verzelfstandiging en privatisering). Dit leidde tot concurrentie en een
grotere rol voor marktpartijen. Hierbij veranderde de rol van de overheid niet, de overheid bleef een
aansturende actor op afstand, maar wel dichter bij de burgers. De overheid stuurt hierbij meer op
detail in vergelijking tot PA.
Kritiek op het paradigma NPM:
Bedrijfsmatig denken lost niet alles op. Er zijn verschillende problemen rondom dit paradigma zoals:
• Kwaliteitsverlies door nadruk op efficiëntie
• Ambigue kwaliteitsdefinities (wat is goede zorg of wat is goed onderwijs?)
• Mensen gedragen zich naar prestatiemetingen.
• Een verdeling van de markt op het gebied van uitvoering, waardoor overheid overzicht verliest
• Versnippering door de marktwerking (er is te weinig markt om concurrentie te hebben, hierdoor
had de overheid te weinig om goed te kunnen sturen).
• Daarnaast is marktwerking voor veel sectoren moeilijk, omdat het lastig is te beoordelen wat de
kwaliteit is, indicatoren zijn daardoor lastig te formuleren
New Public Governance (NPG)
Verschuiving van juridische naar economische naar interorganisationele en sociologische theorie
Samenwerking tussen organisaties, over beleidsterreinen heen (netwerken)
Pluraliteit van actoren: meer civil society (maatschappij van burgers), betrokkenheid van burgers
Overheid één van actoren, die bij oplossing en probleem betrokken zijn
Na de problemen met NPM ontstond rond de jaren 2000 het paradigma van New Public Governance
(NPG). De naam is een term van Osborne, welke ook wel New Public Service wordt genoemd. Zoals
we zagen bij de vorige twee paradigma’s verschuift het perspectief van juridische, via economische
naar interorganisationele en sociologische theorieën. Er ligt hierbij nadruk op samenwerking tussen
organisaties, over beleidsterreinen heen in de vorm van netwerken. Het is niet wat in de praktijk
ontstaat, maar gewenst wordt vanuit de organisatie en de burgers (bottom-up). Het is een pluralisme
van actoren: meer civil society (burgermaatschappij of het maatschappelijk middenveld) en
betrokkenheid van burgers. De overheid is hierbij een van die actoren, die bij oplossingen van
problemen betrokken zijn. De overheid wordt hierbij dus niet gezien als een centrale speler, maar als
een van de actoren in het veld. Organisaties zijn co-producent van beleid, ookwel de
horizontalisering van beleid. In de klassieke bestuurskunde bestond de burger eigenlijk niet, maar nu
wordt hij gezien als een centrale actor. Voorbeeld: decentralisatie van het sociale domein in
Nederland. Hierbij wordt het overheidsbeleid overstijgend uitgevoerd door organisaties op
gemeentelijk niveau. Osborne zegt dat je veel diensten niet zonder de burger tot stand kan brengen.
Voorheen was de overheid een centrale actor die aanstuurt, nu staat de overheid veel verder weg en
is de overheid in extreme gevallen soms niet eens meer nodig. Als het om organisaties gaat, gaat het
om samenwerking. De burger krijgt meer mogelijkheden om te participeren.
Paradigma X
Sturing van gedrag en beslissingen op basis van sterk verbeterde kennis
Nadruk op doelmatigheid en personalisering
(Sociaal-)psychologisch perspectief en technologisch perspectief
