Recente ontwikkelingen in Risicogedrag
College 1
Trends in middelengebruik, overgewicht en verslavend gedrag
- Schermtijd, agressie, drugs, overgewicht
Impact coronacrisis op (trends in) middelengebruik?
Alcohol
De mentaliteit is in de loop der tijd veranderd en de prevalentie van alcoholgebruik onder jongeren is
eerst sterk afgenomen maar daarna gestabiliseerd. Blijft stabiel vanaf 2015.
Afname alcohol gebruik – reden?
- Campagnes?
- Bewustwording negatieve gevolgen alcohol (van o.a. ouders maar ook jongeren zelf).
- Nieuwsberichten, bijvoorbeeld over coma zuipen?
- Nieuwe drank- en Horecawet (sinds 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor het kopen van
alcohol opgeschoven van 16 naar 18 jaar).
- Andere factoren……………..?
Stagnatie daling alcohol gebruik – reden?
- Bodem bereikt? Niet iedereen gevoelig voor campagnes? Gevoelige mensen zijn gestopt, de
andere gaan door.
- Verandering in norm? Minder aandacht voor weinig drinken.
- Prijs/beschikbaarheid (jongeren meer geld?). Door meer geld kan je nu beter drank betalen
dan eerst.
- Reclame en zichtbaarheid in series/op tv? Impact op alcoholgebruik van jongeren.
Media & regelgeving roken
- Verbod op tabaksreclame (2002)
- Rookverbod in trein (2003)
- Rookvrije werkplek (2004)
- Rookverbod horeca (sinds 2008, opgeheven voor kleine horeca in 2010)
- Leeftijdsgrens van 16 naar 18 (2013)
- Prijs in 10 jaar verdubbeld (2003-2013)
Stabilisatie roken vanaf 2017.
Cannabis
- Cannabis is de verzamelnaam van hasj en wiet, beiden afkomstig van de wietplant. Wiet
komt van de groenbruine toppen van de plant en voor hasj wordt de hars van de
bloemtoppen gebruikt. Vooral de hars bevat veel THC, een van de belangrijkste werkzame
stoffen in hasj en wiet. Wiet (ofmarihuana) is daardoor vaak minder sterk en goedkoper dan
hasj.
- Wiet is bruin/groen gedroogd plantmateriaal en hasj is een bruine, kleverige plak of reep.
- Werkzame stoffen:
o THC (delta-9-tetra-hydro-cannabinol) -> roesopwekkende stof
o CBD (cannabidiol) -> rustgevend, ontspannend.
- Cannabis heeft invloed op: slaap, emotionele beleving, eetlust, het verwerken van
informatie, reactievermogen, high voelen.
- Het kan ook:
, o Negatieve psychische gevolgen hebben voor mensen die daar gevoelig voor zijn.
o Schade aan de luchtwegen brengen (o.a. door het hoge teergehalte)
o Bij spacecake een overdosering veroorzaken (werkt na min. een uur)
o Hallucinaties, angst en paniek veroorzaken (bij een hoge dosering)
o Verslavend werken.
Cannabis gebruik afname, daarna stabiel. Er kan een lichte toename aan de gang zijn.
Note: Prevalentie is hoger onder studenten.
Tot 2017 dalende trends in gebruik van alcohol, sigaretten cannabis, daarna lijkt de
prevalentie te stagneren.
Tijdens de corona crisis
Mei 2020 en juni 2020: In het begin flink teruggeschroefd.
Alcoholgebruik afgenomen, roken gelijk gebleven en cannabis gebruik toegenomen.
Zorgelijke subgroep drinkt meer
Scholieren 3de klas middelbare school: 14-15 jarigen.
Welke drugs zijn populier in Nederland?
Lachgas is erg populair onder scholieren en jonge studenten.
Stimulerende middelen
- Cocaïne werkt stimulerend op de hersenen. Energie, euforie, een gevoel van
opwinding en grote helderheid zijn de eerste effecten. Ze duren maximaal
een uur. Cocaine wordt vaak gebruikt om te kunnen presteren: men voelt zich
sterk, actief, spraakzaam en vol zelfvertrouwen. Risico’s o.a.: hartklachten,
onrust/angst, psychische problemen, impotentie.
- XTC (ecstasy) werkt stimulerend; je krijgt energie en je voelt je wakker, maar
het werkt ook bewustzijnsveranderend: muziek wordt anders waargenomen
en je hebt meer behoefte aan knuffelen. XTC begint meestal te werken 20-60
minuten nadat je het hebt ingenomen en is na 4 tot 6 uur uitgewerkt. Risico’s:
uitputting, uitdroging, depressies, angsten, paniekreacties, slaapstoornissen.
- Doordat amfetamine (speed) de afgifte van dopamine stimuleert en de
heropname blokkeert wordt het beloningscentrum extra geprikkeld. Hierdoor
ga je je euforisch en alert voelen en word je spraakzaam. Door deze werking
kun je ook sterk naar het middel gaan verlangen. Risico’s o.a. slapeloosheid,
gewichtsverlies, paranoia
Trip middelen:
- LSD. De effecten beginnen 20-60 minuten na inname. De eerste twee uur
neemt de heftigheid van de trip toe en de trip houdt 8-12 uur aan. De
effecten van LSD zijn sterk afhankelijk van persoonlijke factoren, zoals hoe
je je lichamelijk en geestelijk voelt (set) en de omgeving waarin wordt
gebruikt (setting). Deze factoren kunnen bepalend zijn voor of een trip een
positieve of juist negatieve en beangstigende ervaring (‘bad trip’) is.
- De werkzame stoffen in paddo's zijn psilocybine en psilocine, waardoor je
kunt gaan trippen. Paddo's worden via het bloed in de hersenen opgenomen
en beginnen een half uur tot een uur na inname te werken. De roes duurt
meestal 3 tot 4 uur, maar kan afhankelijk van de dosis langer duren.
, Bad trip
Verdovende werking/roes
- GHB heeft een verdovende werking op het centrale zenuwstelsel en geeft
een ontspannen gevoel; ook werkt GHB seksueel stimulerend. Risico is
o.a. overdosering (out gaan) en verslaving.
-> met GHB kan je eerst nog heel lang normaal functioneren, daarna heb je het nodig om uberhaupt
nog normaal te kunnen functioneren.
- Door het inademen van lachgas kom je meteen in een roes die een paar
minuten duurt. Soms moet je lachen, vandaar de naam lachgas. Je gaat
dingen in je omgeving waziger zien. Geluid lijkt langzamer te gaan en
klinkt anders. Risico’s bevriezing lippen/longen, zuurstoftekort,
zenuwschade, tintelingen, vitamine B12 tekort.
Verandering drugs gebruik tijdens corona crisis?
De veranderingen in middelengebruik verschillen per uitgaander.
- Minder uitgaanders hebben tabak, ecstasy, amfetamine en lachgas gebruikt tijdens de
coronacrisis dan in 2019.
- Het percentage gebruikers van cannabis, cocaïne, ketamine en de psychedelica 2C-B, paddo’s
of truffels en LSD bleef stabiel.
Voor alle middelen gold dat een deel minder vaak of evenveel gebruikte dan voor de
coronapandemie, maar dat er voor elk middel ook een groep was die meer is gaan gebruiken
dan vóór de coronapandemie.
De redenen die het meest aangegeven werden voor de stijging van drugs waren verveling,
niet uit kunnen gaan en nieuwsgierigheid naar een nieuwe ervaring. Een klein aandeel van de
respondenten gaf aan meer te zijn gaan gebruiken door stress of eenzaamheid.
Voor het eerst is het drankje Coca Cola op de markt gebracht. De naam komt van twee 'medische'
ingrediënten: een extract van cocabladeren en kolanoten. In die cocabladeren zit dus, ja inderdaad,
cocaïne. Tegenwoordig zit er geen cocaïne meer in het drankje omdat de cocabladeren
gedecocaïniseerd worden (sinds 1903). De producenten hebben dit besloten onder politieke druk.
Kleine selectie timeline
- 1912: Opiumverdrag komt tot stand, cocaïne en opiaten mogen alleen voor
medische en wetenschappelijke doeleinden gemaakt worden.
- 1919: Eerste Nederlandse Opiumwet op basis van het verdrag van 1912. Bezit
van drugs is nog niet strafbaar. Handel is alleen voor medische doeleinden
toegestaan.
- 1976: Wijziging Nederlandse Opiumwet. De wet maakt sindsdien een
onderscheid tussen drugs met een onaanvaardbaar risico, de harddrugs die
op lijst 1 geplaatst zijn, en drugs met een minder zwaar risico, hasj en wiet die
op lijst 2 staan.
- 1988: XTC wordt in Nederland in de Opiumwet opgenomen.
- 1997: Designerdrug 2C-B wordt opgenomen in de Opiumwet.
- 2007: De designerdrug 4-FA ook bekend als 4-FMP en XTC-light verschijnt
voor het eerst op de Nederlandse markt, eerst nog als substituut in XTC-pillen
en amfetaminepoeders.
- 2017: De designerdrug 4-FA (4-fluoramfetamine) staat per 25 mei op Lijst 1
van de Opiumwet met verboden middelen met een onaanvaardbaar risico.
Designerdrugs / NPS: nieuwe psychoactieve stoffen
