Moleculaire genetica toets I
H12 t/m crossing over, 13, 14 en 15 t/m 15.4
Jytte Vijgen, 2021
Hoorcollege:
- Klassieke genetica: erfelijkheidsleer, beschrijft de overervingspatronen van zichtbare
kenmerken (fenotype -> genotype)
- Moleculaire genetica: beschrijft genen en hun functie, voorspelt het fenotype
gebaseerd op het genotype
Belangrijke genetici
- Mendel: deed experimenten met erwtenplanten, zag kenmerken terugkomen in
nakomelingen na kruisingen uit zuivere lijnen (zelfbestuiving geeft precies hetzelfde
fenotype) (dus homozygoten). Na het kruisen van 2 zuivere lijnen kreeg hij
heterozygoten, na deze te kruisen ontdekte hij de 3:1 verhouding. Hij deed dit
onderzoek met 7 verschillende kenmerken en baseerde daarop het dominante en
recessieve allel concept (Wetten van Mendel, 1866)
o Erfelijke kenmerken behouden hun identiteit in nakomelingen
o Een allel kan dominant over een ander zijn, maar recessieve allelen kunnen
tot uiting komen!
o Elk organisme heeft 2 kopieën van een genetische eigenschap
o Allelen erven onafhankelijk over in de nakomelingen
- Darwin: kruisingen met leeuwenbek bloemvorm, bilaterale en radiale bloemen. Hij
had dezelfde resultaten, maar kende Mendels onderzoek niet en kwam zo op de
Pangenesis hypothese: eigenschappen van ouders worden gemengd in nakomelingen
via “gemmules” die zich door het lichaam verspreiden en in de geslachtscellen
verzamelen om zo over te worden geërfd. Elke cel heeft dus een zeggen in de
vorming van het nageslacht.
- Mendel was het oneens met deze hypothese, hij zag de eigenschappen als kleine
deeltjes die niet mengen, maar hun identiteit behouden in nakomelingen.
- Hugo de Vries (1901): kruisingen met bloemen, herontdekte Mendels wetten, sprak
nog van pangenen maar kwam later met de term gen en de mutatietheorie (de
verschillende vormen van genen werden door mutatie veroorzaakt)
1
, - Walther Flemming (1882): bestudeerde celdeling
en bekeek dit onder de microscoop (zie afbeelding)
en concludeerde dat het materiaal in de celkern
vanuit de moedercel naar de dochtercellen worden
overgedragen en alle cellen van een voorouder
komen. Dit materiaal werd later door Wilhelm van
Waldeyer-Hartz chromosomen genoemd.
- Boveri-Sutton: chromosoomtheorie van overerving.
Zij concludeerde dan Mendels genen deel uitmaken
van de chromosomen. Behalve de gameten
bevatten alle cellen 2 sets chromosomen, de
gameten krijgen maar 1 chromosoom set, maar dit
wordt na bevruchting verdubbeld (2n).
- Thomas Morgan (1915): gaf het bewijs voor chromosoomtheorie, de erfelijke
eigenschappen liggen op chromosomen.
- Halverwege de 20ste eeuw werd de chemische samenstelling van genetisch materiaal
ontdekt. Oswald Avery ontdekte dat Deoxyribonucleïnezuren (DNA) de drager van
genetisch materiaal is, bestaande uit een keten van fosfaten en dexoyriboses
waaraan de nucleotiden hangen.
- Watson en Crick ontdekte de dubbele helix vorm van DNA.
- Marschall Nirenberg heeft uiteindelijk de genetische code ontrafelt en tot de DNA en
RNA codontabellen. De codons coderen voor een aminozuur in een eiwit.
Toepassingen van moleculaire genetica
- Fokprogramma’s en gewasveredeling
- Biotechnologie, het gebruik van planten en micro-organismen
- Gentherapie en diagnostiek om ziektes te bestuderen
- Criminologie, daderprofielen opstellen
- Natuurbeheer, levensvatbaarheid van populaties onderzoeken
- Wetenschappelijk onderzoek, functies van genen en oorzaken van mutaties
onderzoeken
Relatie genotype en fenotype
Een genotype is de beschrijving van alle genen in een organisme samen. Het genotype
bepaalt samen met omgevingsfactoren en toeval (stochastische processen) het fenotype.
Genetisch identieke tweelingen zijn bijvoorbeeld nooit exact hetzelfde.
Maatschappelijke discussie
- Hoeveel wordt door nature en hoeveel door nurture bepaald?
- Genetische modificatie
- (Prenatale) genetische screening
- Genenpaspoort (mensen laten screenen op mutaties en ziektes)
2
, - Gepersonaliseerd medicijn
Campbell samenvatting H12 deel 1 t/m 15
Hoofdstuk 12: de celcyclus
12.1 de meeste celdelingen leiden tot identieke dochtercellen
Het feit dat organismen meer van hun eigen soort kunnen creëren is de beste
onderscheiding tussen levende en niet-levende materie. Het voortzetten van leven is op
celdeling gebaseerd.
Celdeling speelt een aantal belangrijke rollen in het leven. Delende prokaryote cellen
planten zich voort; meercellige prokaryoten die zich delen ontwikkelen zich zo vanuit een
bevruchte eicel. Celdeling zorgt ook voor de vervanging van beschadigde of dode cellen (je
beenmerg maakt voortdurend nieuwe bloedcellen aan). Tijdens het delen is het gelijk
verdelen van DNA onder de twee dochtercellen essentieel (dit geldt niet voor meiose).
Het DNA van een cel wordt ook wel het genoom genoemd. Eukaryote genomen bestaan
vaak uit verschillende DNA-moleculen. Een standaard menselijke cel bevat ongeveer 2 meter
aan DNA. Voor de deling moet al dit DNA gekopieerd worden en daarna van elkaar worden
gescheiden zodat beide dochtercellen met een volledig genoom eindigen. De replicatie van
DNA is mogelijk doordat de moleculen in chromosomen is verpakt (chroma= kleur,
soma=lichaam). Elk eukaryoot chromosoom bestaat uit een lang lineair DNA-molecuul
geassocieerd met verschillende eiwitten. Een DNA-molecuul bevat honderden tot duizenden
genen. De gekoppelde eiwitten behouden de structuur van het chromosoom en de activiteit
van de genen. De DNA-moleculen en eiwitten samen worden ook wel chromatine genoemd.
De condensatie van chromatine verschilt tijdens de celdeling.
Elke eukaryote soort heeft een vast aantal chromosomen (voorbeeld: de somatische cellen
in het menselijk lichaam bevatten allemaal 23 chromosomenparen, terwijl de gameten 23
chromosomen hebben). Dit getal verschilt aanzienlijk per soort.
Wanneer en cel zich niet deelt of wanneer het DNA wordt gerepliceerd, bevindt DNA zich in
de vorm van een chromatinevezel. Na de deling condenseert het chromatine tot
dichtgepakte chromosomen. Elk gedupliceerd chromosoom bestaat uit 2 zusterchromatiden.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jvijgen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
