Aantekeningen van alle hoorcolleges/kennisclips van het vak Communicatie, Cognitie en Begrijpelijkheid (CCB) van de studie Communicatie- en Informatiewetenschappen (CIW), en het verdiepingspakket Communicatie, Organisatie en Interactie (COI).
Centrale vragen in deze cursus:
- Wat is begrijpelijkheid?
- Wat maakt iets onbegrijpelijk/begrijpelijk?
- Welke cognitieve processen spelen een rol bij begrijpelijkheid?
- Hoe kun je begrijpelijkheid meten?
- Hoe begrijpen we plaatjes?
Leerdoelen:
- Hoe verwerken we tekst en beeld? Welke theorieën zijn hierover?
- Wat is begrijpelijkheid en hoe kun je dit onderzoeken?
- Wat is multipele regressie?
- Hoe analyseer je de begrijpelijkheid van een tekst?
HC 1.2 Het begrijpen van teksten
1. Het begrijpen van teksten
Is eenvoudig ook begrijpelijk?
Wat maakt de jip en janneke tekst lastig?
- Lange zinnen?
- Lay-out?
- Begrijpelijker met plaatje?
- Lastige woorden?
Ambiguïteit (= de mogelijkheid om aan een tekst uiteenlopende betekenissen toe te kennen)
● Construction-Integration model (Kintsch & van Dijk, 1978)
● Begrip in twee fasen
1) Construction = activatie alle mogelijke betekenissen
2) Integration = keuze voor beste optie
● Context
● Voorkennis
,Wat is taalbegrip?
Context en voorkennis spelen een cruciale rol
Theorie van Kintsch en van Dijk
● 3 niveaus van representaties
○ Surface structure: syntax (oppervlakkig, precieze woorden en syntax)
(letterlijke weergave van ‘The frog ate the bug’)
○ Text base: proposities (ideeën die in een tekst staan) (relatie tussen kikker en
bug)
○ Situatiemodel: mentale representatie (werkelijke presentatie kikker)
● Cohesie: verbinding door linguïstische kennis (bijv verwijswoorden)
● Coherentie: verbinding door kennis van de wereld
○ Lokaal: zin voor zin, korte termijn geheugen
○ Globaal: tekst als geheel, lange termijn geheugen
● Cohesie is voldoende voor coherentie, maar niet noodzakelijk.
2. Embodied cognition
Toekennen van betekenis aan concepten afhankelijk van onze interactie met de wereld om
ons heen.
Hond → ervaringen met honden
- Sensorisch systeem (hoe een hond ruikt, voelt, blaft)
- Motorisch systeem (hoe we een hond moeten oppakken/aaien)
Activatie van deze representatie → Mentale representatie: gegrond in actie en perceptie
Pulvermüller, Shtyrov & Ilmoniemie, 2005
→ Onderzoek naar wat er in de hersenen gebeurt als mensen bepaalde actiewoorden
ophalen (lopen, trappen, pakken)
- fMRI-onderzoek → hij schopte tegen de bal
Precies dezelfde hersenactiviteiten tijdens het daadwerkelijk schoppen tegen een bal. We
maken mentale representaties.
Zwaan, Stanfield, & Yaxley, 2002
→ Eagle study: er werd gebruik gemaakt van een reactietijdentaak om mentale
representaties te onderzoeken
- Sentence picture verification task: proefpersonen kregen zinnen te lezen, na elke zin
werd een plaatje laten zien, er moest vervolgens zsm aangegeven worden of het
plaatje een object toonde uit de zin.
“De boswachter zag de adelaar in de lucht.” → plaatje van adelaar op stok
Hoe snel drukken mensen op de antwoordknop?
→ Onderzoekers hadden manipulatie toegevoegd: elke zin met een matchend plaatje
impliceerde ook iets over de oriëntatie van het object. “in de lucht”: verwachting is dat de
adelaar vliegt, object komt wel overeen, maar oriëntatie niet. Sommige proefpersonen
kregen zittende adelaar te zien, anderen vliegende adelaar. Verwachting is dat
proefpersonen sneller op de knop drukken als ze een vliegende adelaar zien, omdat dit past
bij hun mentale representatie. Uit het resultaat bleek dat dit inderdaad klopte
,Dijkstra, Kaschak & Zwaan, 2005
→ Effecten van body movement op ons geheugen
Ophalen van herinneringen:
● Naar de tandarts gaan → tandartsstoel liggen
● In een stoel liggen → naar de tandarts gaan?
● Mensen met een zwaardere bepakking schatten een helling van een weg zwaarder
in
Bij taalbegrip wordt sensorisch en motorische informtie geactiveerd.
Is deze activatie noodzakelijk voor taalbegrip?
3. Literatuur deze week
Zwaan & Rapp (2006)
Voorkennis
● Kennis van de wereld; belangrijk bij het maken van een coherent situatiemodel
● Linguïstische cues, o.a.
○ Plaats van woorden in zin → Visolie capsules voor kinderen met lemonsmaak
○ (on)bepaald lidwoord → Manuela pakt de hond en liep weg / een man pakt de
hond en liep weg
● Genre (voorkennis over genre zorgt voor bepaalde verwachtingen in tekst)
○ Empirisch artikel → introductie - methode - resultaten - discussie
○ Verhaal → setting - thema - plot - uitkomst
Land & Sanders (2003)
Empirisch artikel: wat zijn de kenmerken van vmbo teksten, welke effecten hebben deze
kenmerken op de waardering en het begrip van vmbo teksten?
- Gebruik van signaalwoorden zorgt voor begrijpelijke samenhang
Twee experimenten: begrip en waardering
● Experiment 1: 23 vmbo-leerlingen gaven aan welke versie van de twee teksten hem
het meeste aansprak. (tekst met en zonder signaalwoorden)
● Experiment 2: 60 vmbo-leerlingen beantwoordden een aantal begrips- en
waarderingsvragen over de tekstversie
● Resultaat
○ Coherente tekst met signaalwoorden werd beter begrepen dan de
gefragmenteerde tekst.
○ Coherente tekst met signaalwoorden werd meer gewaardeerd dan de
gefragmenteerde tekst.
Britton & Gülgöz (1991)
Empirisch artikel → Hoe begrijpelijk is een tekst? Kan je een tekst begrijpelijker maken door
kleine ingrepen in te voeren?
Er worden leesbaarheidsformules gebruikt om de begrijpelijkheid te testen → hoe hoger de
score, hoe moeilijker de tekst.
● Is een tekst makkelijker te begrijpen wanneer je geen inferenties hoeft te maken?
○ Experiment 1
, ■ Opsporen van inferenties in tekst
■ Tekst herschrijven
■ Beter begrip?
○ Experiment 2
■ Situatiemodel originele schrijver en lezers
■ Hoe bepalen ze het situatiemodel?
Inferenties zeggen iets over de samenhang van een tekst:
Hoe minder inferenties je hoeft te maken in een tekst, hoe meer samenhang, hoe beter je
situatiemodel en hoe beter je begrip van de tekst.
Samenvatting:
Begrijpelijkheid heeft te maken met het bouwen van een coherent situatiemodel.
Situatiemodel wordt gevormd door de talige input plus de context en voorkennis van de
lezer.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fietjeisa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
